Խալիսկո (նահանգ)

Խալիսկո; իսպ.՝ Jalisco
flag of Jalisco?	Զինանշան
;	;
Երկիր	Մեքսիկա
Մասն է	Western Mexico?
Կարգավիճակ	նահանգ
Մտնում է	Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
Ներառում է	125 համայնքներ
Վարչկենտրոն	Գվադալախարա
Խոշորագույն քաղաք	Գվադալախարա
ԲԾՄ	1355 մետր
Օրենսդրական մարմին	Congress of Jalisco?
նահանգապետ	Խորխե Արիստոտելես Սանդովալ Դիաս, 1.03.2013
Հիմնական լեզու	իսպաներեն
Բնակչություն (2010);	7 350 682 (4 տեղ)
Խտություն	91, 73 ( 12 տեղ)
Ազգային կազմ	Մետիսներ, սպիտակամորթներ, ացտեկներ, ուինչոլներ
Կրոնական կազմ	Կաթոլիկ (95, 4 %), բողոքականներ և ավետարանչականներ (2 %), այլ քրիստոնյաներ (0, 9 %), հուդիստներ (0, 1 %), այլ կրոններ (0, 9 %), աթեիստներ և անհավատներ (0, 9 %).
Տարածք	80 137 (6 տեղ)
Բարձրություն ծովի մ-ից՝; - Ցածրագույն կետ	; 4260 մ
Հիմնադրված է	1823, հունիսի 2 թ.
Սահմանակցում է	Գուանախուատո, Ագուասկալիենտես, Կոլիմա, Սակատեկաս, Միչոական և Նայարիտ
Ժամային գոտի	UTC-6
ISO 3166-2 կոդ	MX-JAL
Փոստային ինդեքսներ	Jal.
	jalisco.gob.mx
	Խալիսկո Վիքիպահեստում

Խալիսկո, Հալիսկո, (իսպ.՝ Jalisco; իսպաներեն արտասանություն։ [xaˈlisko]), պաշտոնական անվանումը՝ Խալիսկոյի ազատ և ինքնավար նահանգ (Estado Libre y Soberano de Jalisco), Մեքսիկայի 31 նահանգներից մեկը^[3]։ Վարչական կենտրոնը Գվադալախարա քաղաքն է։ Ըստ 2010 թվականի տվյալների՝ բնակչությունը 7 350 682 մարդ է։ Տարածքը կազմում է 80 137 կմ²։

Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նահանգի անվանումը նշանակում է «ավազե հարթավայր», ծագել է ացտեկական xalli բառից (նշանակում է т «ավազ» կամ «հող») և ixtli (նշանակում է «դեմք» կամ «հարթավայր») և -co (վայր) մասնիկից։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խալիսկոն սահմաններ ունի Նայարիտ նահանգի հետ (հյուսիս-արևմուտք), Սակատեկասի և Ագուասկալենտեսի հետ (հյուսիս), Գուանախուատոյի (արևելք), Կոլիմայի և Միչոականի հետ (հարավ), արևմուտքում ողողվում է Խաղաղ օվկիանոսով։

Նահանգի տարածքը կազմում է 80 137 կմ², որը կազմում է Մեքսիկայի տարաքի 4, 09 % -ը։

Խալիսկոյի տարածքում են գտնվում Մեքսիկական բարձրավանդակը, Արևելյան Սիեռա Մադրեն (4054 մ), Արևմտյան Սիեռա Մադրեն (3150 մ), Տրանս մեքսիկական հրաբխային գոտին։ Խալիսկոյի տարածքում է գտնվում Մեքսիկայի ամենախոշոր քաղցրահամ լիճը՝ Չապալան։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականին Խալիսկոյի բնակչությունը կազմել է 7 350 682 մարդ։ Կյանքի միջին տևողությունը 73 տարի է տղամարդկանց, 77, 8 տարի՝ կանանց համար։ Բնակչության 95 %-ը կաթոլիկ է։ Գվադալախարայում է բնակվում 4 434 252 մարդ։

Խոշոր քաղաքեր

Գվադալախարա - 1 494 134
Սապոպան - 1 243 538
Տլակեպակե - 608 187
Տոնալա - 478 981
Տլախոմուլկո դե Սունգա - 416 552
Պուերտո Վալյարտա - 255 725
Լագոս դե Մերենո - 153 855
Էլ Սալտո - 138 585

Խալիսկոյի առավել բազմամարդ հնդկացիական էթնիկ խումբը ուինչոլիներն են, որոնք կենտրոնացած են նահանգի հյուսիսային հատվածում՝ Բոլանոս, Ուէխուկիլա օ Վիլլա Գերերո համայնքներում։ Նահանգի հարավային մասում՝ Տուսպան և Տոնիլա համայնքներում ապրում են նաուաները։ Իսպանացիների և ֆրանսիացների սպիտակամորթ ժառանգները կազմում են բնակչության 85 %-ը, մետիսները՝ 15 %-ը։