Իոն Իլիեսկու
| Իոն Իլիեսկու | |
.jpg)
| |
| Կուսակցություն՝ | Ռումինիայի կոմունիստական կուսակցություն, Ազգային փրկության ռազմաճակատ, Democratic National Salvation Front? և Social Democratic Party? |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Մոսկվայի էներգետիկայի ինստիտուտ, Բուխարեստի պոլիտեխնիկական համալսարան և Մոսկվայի պետական համալսարան |
| Մասնագիտություն՝ | ճարտարագետ, քաղաքական գործիչ, հեղափոխական, ոչ գեղարվեստական գրող, պրոպագանդիստ, ակտիվիստ, պետական գործիչ և բլոգեր |
| Դավանանք | Ազատամտականություն[1] և աթեիզմ[1] |
| Ծննդյան օր | մարտի 3, 1930[2][3][4][…] (93 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Oltenița, Călărași County, Ռումինիա |
| Քաղաքացիություն |  Ռումինիա
|
| Հայր | Alexandru Iliescu? |
| Ամուսին | Nina Iliescu? |
| Ինքնագիր | 
|
| Պարգևներ | |
Իոն Իլիեսկու (ռումիներեն՝ Ion Iliescu, մարտի 3, 1930[2][3][4][…], Oltenița, Călărași County, Ռումինիա), ռումինացի քաղաքական գործիչ, Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության սենատոր։ Զբաղեցրել է Ռումինիայի նախագահի պաշտոնը (1990-1996, 2000-2004)։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է 1930 թվականի մարտի 3-ին Օլտենիցա քաղաքում։ Հայրը` Ալեքսանդրու Իլիեսկուն, եղել է երկաթուղային, եղել այն ժամանակ ընդհատակում գործող կոմունիստական կուսակցության անդամ։
1955 թվականին ավարտել է Մոսկվայի էներգետիկայի ինստիտուտի, սովորել Բուխարեստի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում[5][6]։ Ազատ տիրապետել է ռուսերենին, անգլերենին։ Եղել է Կոմունիստական երիտասարդության միության (1944), Ռումինիայի կոմունիստական կուսակցության (1953) անդամ։ Ռումինիայի կոմկուսի քաղբյուրոյի անդամության թեկնածու է եղել (1969-1974)։ 1957 թվականին ընտրվել է Ազգային մեծ հավաքի անդամ։ Աշխատել է Ուսանող կոմունիստների միավորումում, ղեկավարել կոմկուսի քարոզչության բաժինը (1965-1968)։ 1967 թվականին նշանակվել է Կոմունիստական երիտասարդության միավորման առաջին քարտուղար և երիտասարդության հարցերի նախարար[6]։ 1970-ական թվականների կեսերին Նիկոլաե Չաուշեսկուն ի դեմս նրա տեսավ մրցակցի և նրան դուրս մղեց քաղաքական գործունեությունից[7]։ 1984 թվականին հեռացվել է զբաղեցրած բոլոր պաշտոններից ու կոմկուսից[6]։ Դրանից հետո արդեն Չաուշեսկուն բարեկամական զգացմունքներ է տածել նրա նկատմամբ ու այլևս չի հետապնդել։
1979 թվականին նշանակվում է իր մասնագիտությամբ` զբաղեցնելով ջրային տնտեսության ազգային խորհրդի քարտուղարը։ Սակայն ինժեներ Իլիեսկուն քննադատել է Դանուբ-Սև ծով ջրանցքի ոչ գրագետ նախագիծը, որի հեղինակը Չաուշեսկուն էր։ Նախագծի համաձայն` Դանուբի ջրերը պետք է հետ շրջեին, սակայն դա բնականաբար չի իրականացվում, և փորված ջրանցքը դառնում է անպիտան։ Ծրագրին հակառակվելու համար Իլիեսկուն պաշտոնի նոր իջեցմամբ է հատուցում։ 1984 թվականին նա դառնում է Բուխարեստի` գիտատեխնիկական գրականության հրատարակչության տնօրեն, և հենց այս պաշտոնում էլ դիմավորում Ռումինական հեղափոխությունը[8]։
1989 թվականին Իլիեկուն գլխավորում է բողոքի ալիքը, որն ուղղված էր Չաուշեսկուի դեմ, իսկ վերջինիս տապալումից հետո ձևավորում Ռումինիայի ազգային փրկության ճակատը (ԱՓՃ) ու դառնում նրա քարտուղարը։ 1989 թվականի դեկտեմբերի 25-ին հրատարակչության նախկին տնօրենը աչքերի տակ քրոնիկ անքնությունից առաջացած մուգ գծերով դեմքով ռումինացի հեռուստադիտողների համար կարդում էր Ազգային փրկության ճակատի անդամների անվանացանկը, որն ավարտվում էր իր անունով։ 1990 թվականին ԱՓՃ-ն վերածվում է կուսակցության` պահելով իշխանական գործառույթը, ինչն առաջացնում է ժողովրդական զանգվածների բողոքը։ Սրա կապակցությամբ Իլիեսկուն առաջադրվում է Ռումինիայի նախագահի պաշտոնում և ընտրվում։ 1990 թվականի Արտենեուլ Ռոմին պալատում Իլիեսկուն ընդունում է անհավատալի բարձր տոկոսով (ընտրողների 85 %-ը քվեարկել էր նրա օգտին) հաղթանակի շնորհավորանքները[8]։
1992 թվականին երկրորդ անգամ վերընտրվում է Ռումինիայի նախագահի պաշտոնում։ 1995 թվականից Մոսկվայի էներգետիկայի ինստիտուտի պատվավոր դոկտոր է[9]։ 1996 թվականին պարտվում է ընտրություններում, որտեղ հաղթանակ է տանում Էմիլ Կոնստանտինեսկուն։ Իլիեսկուի ղեկավարած կուսակցությունը դառնում է ընդդիմադիր, իսկ չորս տարի անց հաղթանակով վերադառնում իշխանության։
Իլիեսկուն կառավարման ժամանակ իր հակառակորդների հանդեպ բազմիցս կիրառել է ավտորիտար մեթոդներ։ Մասնավորապես, իր նախորդի` Չաուշեսկուի նման Բուխարեստ է բերել երկաթե ամրաններով զինված հանքափորների` ընդդիմադիրների ցույցերը ճնշելու նպատակով։ Սրա կապակցությամբ նրա հանդեպ դատական գործ է հարուցվել` մարդկության դեմ հանցանքի մեղադրանքով։ Իլիեսկուն մեղադրվել է 1990 թվականի հունիսին չորս հանքահորների մահվան և մոտ 1.000 մարդու վիրավորվելու մեջ (Իլիեսկուի կառավարման շրջանում անկարգությունների ու ցույցերի արդյունքում զոհվել է մոտ 800 մարդ)։ Չնայած ռումինական դատարանի` գործը փակելու ջանքերին` 2015 թվականին Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը Ռումինիային պարտադրել է վերսկսել հետաքննությունը։ Դատարանի առաջ են կանգնել նաև նախկին վարչապետ Պետր Ռոմանը և նախկին փոխվարչապետ Ժելու-Վոյկան Վոյկուլեսկուն[10][11]։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Դոստիկ» շքանշան (Ղազախստան, սեպտեմբերի 5, 2003)[12]
- Կրկնակի սպիտակ խաչի օրդեն (Սլովակիա, սեպտեմբերի 9, 2002)[13]
- «Անկախություն» շքանշան (Ադրբեջան, հոկտեմբերի 6, 2004)[14]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 http://www.libertatea.ro/detalii/articol/la-80-de-ani-ion-iliescu-este-in-continuare-un-ateu-convins-iisus-a-fost-un-rebel-290773.html
- ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ 4,0 4,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
- ↑ Enciclopedia universală Britannica, B., Ed. Litera, vol.7
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Ежегодник БСЭ 1990 года. — М.: СЭ, 1990. — С. 536
- ↑ Sebetsyen Victor (2009)։ Revolution 1989: The Fall of the Soviet Empire։ New York City: Pantheon Books։ ISBN 0-375-42532-2
- ↑ 8,0 8,1 Ион Илиеску, президент Румынии - Архив - ТАСС
- ↑ Почетные доктора МЭИ
- ↑ Первого президента Румынии обвинили в преступлениях против человечности (ռուս.)
- ↑ Экс-президент Румынии Илиеску обвинен в преступлениях против человечности (ռուս.)
- ↑ Указ Президента Республики Казахстан от 5 сентября 2003 года № 1180 «О награждении орденом „Достык“ I степени И. Илиеску».
- ↑ Rad bieleho dvojkríža, I. trieda Archived 2011-05-15 at the Wayback Machine.(սլովակ.)
- ↑ İon İliyeskonun «İstiqlal» ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Archived 2012-03-30 at the Wayback Machine.(ադրբ.)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||||||||||||
