Էստոնիայի բնական պատմության թանգարան
Էստոնիայի բնական պատմության թանգարան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | բնագիտական թանգարան |
| Երկիր |  Էստոնիա |
| Տեղագրություն | Տալլին |
| Պատկանում է | Ministry of Climate? |
| Ղեկավարության նստավայր | Տալլին, Էստոնիա |
| Հիմնադրվել է | 1941 |
| Կայք | loodusmuuseum.ee |
 | |
 | |
Էստոնիայի բնական պատմության թանգարանը (կրճատ՝ EMNH;էստ.՝ Eesti Loodusmuuseum) Էստոնիայի բնական պատմության ազգային թանգարան։ Այն գտնվում է Տալլինի Հին քաղաքում՝ Վանալինում։
Թանգարանը կենտրոնացած է բնական պատմության և բնությանը վերաբերող կրթական ծրագչի վրա[1]՝ իր այցելուներին առաջարկելով էքսկուրսիա Էստոնիայի բնության միջով։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թանգարանն իր սկիզբն առել է Էստոնիայի գրական ընկերության թանգարանից, որը հիմնադրվել է 1842 թվականին և վերանվանվել է Գավառական թանգարանի 1864 թվականին։ Այս թանգարանը ակտիվորեն ուսումնասիրում էր բնական գիտությունները, ոլորտ, որը մեծ նշանակություն ունեցավ թանգարանում 1872 թվականին, երբ Ալեքսանդր ֆոն դեր Փահլենը (1820–1895) սկսեց իր ներդրումն ունենալ հավաքածուի մեջ։ Փահլենը հետագայում ընտրվեց ատենապետ, և նրա գլխավորությամբ հավաքածուն շարունակեց աճել։ Հավաքածուի աճի հետ մեկտեղ 1911 թվականին նոր շենք է գնվել Կոհտու փողոցում՝ այն տեղավորելու համար[2]։
Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ պասիվ դիմադրության պատճառով թանգարանի հավաքածուն չտեղափոխվեց Ռուսաստան։ Գավառական թանգարանը շարունակեց գործել կրթության և հետազոտությունների նախարարի արվեստի և ժառանգության վարչության ներքո, բայց 1926 թվականին փոխեց իր անունը և դարձավ Էստոնիայի գրական ընկերության թանգարան[2]։
Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պակտից հետո բալթյան-գերմանական հաստատությունները, ներառյալ Էստոնական գրական ընկերությունը, փակվեցին։ 1940 թվականին, Էստոնիայի ԽՍՀ Ժողովրդական կոմիսարների խորհրդի կանոնակարգի միջոցով, խորհրդային իշխանությունները ազգայնացրին բոլոր թանգարանները՝ թույլ տալով 1941 թվականի հունվարի 1-ին Տալլինում հիմնել Բնական պատմության ազգային թանգարան[3]։ 1942 թվականին ռումբը ոչնչացրեց թանգարանի նմուշների մի մասը[2]։
Հավաքածու[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էստոնիայի բնական պատմության թանգարանի հավաքածուները պարունակում են մոտ 300,000 թանգարանային նմուշներ։ Հավաքածուներում ներկայացված են Էստոնիայում հայտնաբերված բույսերի, բզեզների, թիթեռների, ցեցերի, թռչունների և կաթնասունների տեսակների մոտ 90%-ը։ Հավաքածուների շատ արժեքավոր մասը կազմում են տիպային նմուշները. նմուշները, որոնք օգտագործվում են նոր տաքսոնի առաջին նկարագրությունը տրամադրելու համար և ծառայում են որպես այդ տաքսոնի վերջնական օրինակ[4]։
Բուսաբանական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական բուսաբանական հավաքածուն պարունակում է մոտավորապես 122 000 բույսերի նմուշներ։ Անոթային բույսի հերբարիումը ներառում է 90 000 նմուշ, որից 88 700-ը տերևներ են, իսկ մնացածը՝ մրգեր, սերմեր և ստրոբիլի։ Հավաքածուի մեծ մասը հավաքվել է Էստոնիայում, և հավաքածուն պարունակում է կենցաղային բուսական աշխարհի գերակշռող մասի նմուշներ՝ 1600 տաքսոն։ Հավաքածուի ամենահին նմուշները թվագրվում են 1830-ական թվականներով[5]։
Սնկաբանական հավաքածուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սնկաբանական հերբարիումը ներառում է մոտավորապես 2450 բույսերի նմուշներ։ Չլիքենիզացված սնկերի հավաքածուն պարունակում է 250 նմուշ։ Քարաքոսերի, այսինքն՝ քարաքոսային սնկերի հավաքածուում ընդգրկված ավելի քան 2200 նմուշներից մոտավորապես 1600-ը հավաքվել են Էստոնիայում, իսկ 600-ը՝ արտերկրից է ներմուծված (հիմնականում Սկանդինավիայոից և Եվրոպայի այլ երկրներից)[6]։
Կենդանաբանական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կենդանաբանական հավաքածուն պարունակում է մոտավորապես 130 000 նմուշ։ Հավաքածուները պարծենում են ինչպես ողնաշարավորների, այնպես էլ անողնաշարավորների տեսակների լայն տեսականիով Էստոնիայից, ինչպես նաև աշխարհի այլ մասերից։
Կենդանաբանական հավաքածուները ներառում են.
- Օրնիթոլոգիական հավաքածուներ։
- Կաթնասունների հավաքածու։
- Փափկամարմինների խեցիների, կորալների և փշամորթներ տեսակներով հարուստ հավաքածու։
- Թաց վիճակում նմուշների հավաքածու։
- Միջատաբանական հավաքածուներ[7]։
Երկրաբանական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թանգարանի երկրաբանական հավաքածուն ունի մոտավորապես 3500 նմուշ։ Նմուշների գրեթե երեք չորրորդը պալեոնտոլոգիական նյութ է, որոնցից ամենահին նմուշները հավաքվել են 19-րդ դարի կեսերին։ Պալեոնտոլոգիական հավաքածուի գերակշռող մասը ձևավորվում է էստոնական հիմքում հայտնաբերված պալեոզոյան բրածոներով։ Պահպանված նյութերից ամենաշատ նմուշները ներառում են ծովային անողնաշարավորների բրածոները Օրդովիցյան և Սիլուրյան ժամանակաշրջաններից։ Բացի այդ, պալեոնտոլոգիական հավաքածուները պարունակում են չորրորդական շրջանի կաթնասունների ոսկրային բեկորներ և կմախքի բեկորներ, որոնց մեծ մասը ծագում է Ռուսաստանի հյուսիսային տարածքներից։ Վիմաբանական հավաքածուներում պահվում են էստոնական հիմքի տիպային նստվածքային ապարներ ՝ կրաքար, մարմար, ավազաքար և ցեխաքար։ Պետրոլոգիական հավաքածուները փոքր են, որոնց հիմնական նմուշներն են էստոնական սառցադաշտային անկայուն նմուշները և նախկին Խորհրդային Միության տարածքից հավաքված մետամորֆ ապարների և հրային ապարների նմուշները։ Թանգարանի հանքաբանական նմուշների թիվը վերջին տասնամյակում զգալիորեն աճել է ներքին և օտարերկրյա նվիրատվությունների շնորհիվ։ Մինչդեռ նախորդ տարիներին հավաքածուներում ներառված օգտակար հանածոները հիմնականում գալիս են Ռուսաստանից, Արևելյան Եվրոպայից և Գերմանիայից, ժամանակակից հավաքածուն ներառում է օգտակար հանածոներ Ավստրալիայից, Հարավային Ամերիկայից և Աֆրիկայից։ Առավել նշանավոր հանքաբանական նմուշներից ոմանք ներառում են մեծ քվարց, ամեթիստ և ֆտորային դրուզներ[8]։
Գիտության պատմություն հավաքածու[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գիտության հավաքածուի պատմությունն ունի մոտավորապես 1050 արխիվային նյութեր և պատմական իրեր՝ կապված բնության ուսումնասիրության և միջնորդության հետ[9]։
Լուսանկարների հավաքածու[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լուսանկարների հավաքածուն պարունակում է լուսանկարներ, նեգատիվներ և գունավոր սլայդներ, ընդհանուր առմամբ 28 000 իրեր, որոնք արտացոլում են թանգարանի առօրյան, ցուցահանդեսները, դաշտային աշխատանքները և ժամանակի ընթացքում տեղի ունեցած իրադարձությունները։ Թանգարանի լուսանկարների հավաքածուն թվայնացվել է կենսաբազմազանության տեղեկատվական համակարգում PlutoF ՝ TAMF հապավումով[10]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Muuseumist - Eesti Loodusmuuseum». Loodusmuuseum.ee (էստոներեն). Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «History – Estonian Museum of Natural History». www.loodusmuuseum.ee (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
- ↑ «Estonian Museum of Natural History - History». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
- ↑ «Collections - Estonian Museum of Natural History». www.loodusmuuseum.ee. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
- ↑ «Botanical collections - Estonian Museum of Natural History». www.loodusmuuseum.ee. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
- ↑ «Mycological collections - Estonian Museum of Natural History». www.loodusmuuseum.ee. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
- ↑ «Zoological collections - Estonian Museum of Natural History». www.loodusmuuseum.ee. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
- ↑ «Geological collections - Estonian Museum of Natural History». www.loodusmuuseum.ee. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
- ↑ «History of science collection - Estonian Museum of Natural History». www.loodusmuuseum.ee. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
- ↑ «Photo collection - Estonian Museum of Natural History». www.loodusmuuseum.ee. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էստոնիայի բնական պատմության թանգարան» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էստոնիայի բնական պատմության թանգարան» հոդվածին։ |