Դորոտի Կրոուֆուտ-Հոջքին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Դորոտի Կրոուֆուտ-Հոջքին
անգլ.՝ Dorothy Crowfoot Hodgkin
Professor Dorothy Hodgkin.jpg
Ծնվել էմայիսի 12, 1910(1910-05-12)[1][2][3][…]
Կահիրե, Եգիպտոս[4]
Մահացել էհուլիսի 29, 1994(1994-07-29)[1][2][3][…] (84 տարեկան)
Ilmington, Էյվոնի Սթրաթֆորդ, Ուորիքշիր, Արևմտյան Միդլենդս, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն
Բնակության վայր(եր)Օքսֆորդ
ՔաղաքացիությունFlag of the United Kingdom.svg Միացյալ Թագավորություն
Մասնագիտությունկենսաբան, քիմիկոս, ֆիզիկոս, կենսաքիմիկոս, բյուրեղագիր և կենսաֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)Քեմբրիջի համալսարան
Գործունեության ոլորտՌենտգենյան ճառագայթների դիֆրակցիա, Կենսաքիմիա և քիմիա
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն[5], Լեոպոլդինա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա[6], Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա[5], Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Նիդեռլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Manchester Literary and Philosophical Society?
Ալմա մատերՍոմերվիլ Քոլեջ[5], Նյունհեմի քոլեջ, Քեմբրիջի համալսարան և Օքսֆորդի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[1]
Գիտական ղեկավարՋոն Դեսմոնդ Բեռնալ
Եղել է գիտական ղեկավարՅուդիթ Հովարդ, Թոմ Բլանդել
ՊարգևներԼոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ[7][8] Վաստակի շքանշան Կոպլիի մեդալ[9][10] Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան մեծ ոսկե մեդալ[11] Թագավորական մեդալ Միջազգային Լենինի խաղաղության մրցանակ Զագրեբի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Բեյքերյան լեկցիա Fellow of the Royal Institute of Chemistry? Banting Medal? Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ Honorary Fellow of the Royal Society of Chemistry? Ավստրիական պատվո նշան «Գիտության և արվեստի համար» և Բալիի մեդալ
Ամուսին(ներ)Թոմաս Լիոնել Հոջքին
ՀայրJohn Winter Crowfoot?[12]
ՄայրGrace Mary Crowfoot?[5][12]
Dorothy Hodgkin Վիքիպահեստում

Դորոտի Կրոուֆուտ-Հոջքին (անգլ.՝ Dorothy Crowfoot Hodgkin, Dorothy Mary Hodgkin, մայիսի 12, 1910(1910-05-12)[1][2][3][…], Կահիրե, Եգիպտոս[4] - հուլիսի 29, 1994(1994-07-29)[1][2][3][…], Ilmington, Էյվոնի Սթրաթֆորդ, Ուորիքշիր, Արևմտյան Միդլենդս, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն), անգլիացի քիմիկոս, կենսաքիմիկոս, Լոնդոնի Թագավորական ընկերության անդամ (1947 թվական), Քիմիայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (1964 թվական)[13][14][15][16][17][18]։ ԽՍՀՄ Գիտությունների (1976 թ.)[19], ԱՄՆ Գիտությունների ակադեմիաների անդամ (1971 թվական)։

Դորոտի Կրոուֆուտ-Հոջքինի հայտնաբերած Վիտամին B12 մոլեկուլյար կառուցվածքը

Մշակել, զարգացրել է ռենտգենակառուցվածքային անալիզը. մեթոդ, որի միջոցով որոշվում է բիոմոլեկուլների եռաչափ կառուցվածքը։ Նրա ամենահայտնի բացահայտումներից են պենիցիլինի կառուցվածքի հաստատումը, որը նախկինում ենթադրվում էր Բորիս Էրնստ Չեյնի և Էդվարդ Աբրահամի կողմից, այնուհետև վիտամին B12 կառուցվածքը, որի համար նա դարձավ երրորդ կինը, ով արժանացավ Քիմիայի Նոբելյան մրցանակի։

1969 թվականին, որպես 35-ամյա գործունեության արդյունք և 5 տարի Նոբելյան մրցանակի արժանանալուց հետո Կրոուֆուտ-Հոջքին վերծանել է ինսուլինի կառուցվածքը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դորոտի Մարի Կրոուֆուտը ծնվել է Կահիրեում հնագետ, գիտնական Ջոն Ուինթեր Կրոուֆուտի (1873-1959 թվականներ) և հնագետ, հին եգիպտական մանածագործվածքների փորձագետ Գրեյս Մարի Կրոուֆուտի (1877-1957 թվականներ) ընտանիքում։

Ապրել է Եգիպտոսի անգլիական հայրենադարձների համայնքում, Անգլիայում է անցկացրել տարվա մի քանի ամիսները։ Այցերից մեկի ժամանակ, երբ նա 4 տարեկան էր, ծագեց Առաջին համաշխարհային պատերազմը և նրա չորս մորեղբայրները զոհվեցին պատերազմում[20]։ Մինչև պատերազմի ավարտ Կրոուֆուտը մնաց Անգլիայում ազգականների և ընկերների մոտ։

1921 թվականին ընդունվել է Սըր Ջոն Լեմանի անվան ավագ դպրոց, 1928-1932 թվականներին սովորել է Օքսֆորդի համալսարանում, որտեղ մասնագիտացել է ռենտգենակառուցվածքային անալիզի գծով։ 1932 թվականից աշխատել է Քեմբրիջի համալսարանում, համագործակցել է Ջոն Բեռնալի հետ, մշակել միաբյուրեղային սպիտակուցների ռենտգենակառուցվածքային վերլուծության մեթոդը, որոնք կան արգանդի լուծույթներում, ուսումնասիրել ստերինների, պոլիպեպտիդների, ամինաթթուների կառուցվածքը։

Աշխատանքները նվիրված են բարդ կենդանաբանական ակտիվ միացությունների ռենտգենակառուցվածքային հետազոտություններին։ Իրականացրել է ինսուլինի (1936 թվական), խոլեստերինի (1945 թվական), պենիցիլինի (1949 թվական) և B12 վիտամինի (1956 թվական) ռենտգենակառուցվածքային վերլուծությունը և պարզել նրա ազդեցության մեխանիզմը օրգանիզմում։

Պարգևներ, մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Լոնդոնի թագավորական ընկերության մեդալ, 1956 թվական[21]
  • Նոբելյան մրցանակ քիմիայից, 1964 թվական
  • Պատվո շքանշանի (Միացյալ Թագավորություն), 1965 թվական
  • Կոպլիի մեդալ, 1976 թվական
  • Լոմոնոսովի անվան մեծ ոսկե մեդալ, 1982 թվական
  • Լենինի անվան մրցանակ, 1987 թվական
  • Լենինի մեդալ[22]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 KNAW Past Members
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Munzinger-Archiv (գերմ.) — 1913.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Кроуфут-Ходжкин Дороти // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 13 : Конда — Кун. — С. 484.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century — Routledge, 2003. — Vol. 1. — P. 606. — 798 p. — ISBN 978-1-135-96342-2
  6. ↑ http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-52628.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12
  7. ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1964/hodgkin-bio.html
  8. ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  9. ↑ https://docs.google.com/spreadsheets/d/1dsunM9ukGLgaW3HdG9cvJ_QKd7pWjGI0qi_fCb1ROD4/pubhtml?gid=1336391689&single=true
  10. ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
  11. ↑ http://www.ras.ru/win/db/award_dsc.asp?P=id-1.ln-ru
  12. ↑ 12,0 12,1 Kindred Britain
  13. ↑ Dodson Guy (2002)։ «Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin, O.M. 12 May 1910 - 29 July 1994»։ Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society 48: 179–219։ doi:10.1098/rsbm.2002.0011 
  14. ↑ Glusker J. P. (1994)։ «Dorothy crowfoot hodgkin (1910-1994)»։ Protein Science 3 (12): 2465–2469։ PMC 2142778։ PMID 7757003։ doi:10.1002/pro.5560031233 
  15. ↑ Glusker J. P., Adams M. J. (1995)։ «Dorothy Crowfoot Hodgkin»։ Physics Today 48 (5): 80։ Bibcode:1995PhT....48e..80G։ doi:10.1063/1.2808036 
  16. ↑ Johnson L. N., Phillips D. (1994)։ «Professor Dorothy Hodgkin, OM, FRS»։ Nature Structural Biology 1 (9): 573–576։ PMID 7634095։ doi:10.1038/nsb0994-573 
  17. ↑ Perutz Max (1994)։ «Obituary: Dorothy Hodgkin (1910-94)»։ Nature 371 (6492): 20–20։ Bibcode:1994Natur.371...20P։ PMID 7980814։ doi:10.1038/371020a0 
  18. ↑ Perutz M. (2009)։ «Professor Dorothy Hodgkin»։ Quarterly Reviews of Biophysics 27 (4): 333–337։ PMID 7784539։ doi:10.1017/S0033583500003085 
  19. ↑ Ходжкин (Кроуфут-Ходжкин) Дороти Мэри на официальном сайте РАН
  20. ↑ «Dorothy Hodgkin 1910 - 1994»։ A Science Odyssey: People and Discoveries a 1997 PBS documentary and accompanying book 
  21. ↑ Royal Medal (անգլ.).
  22. ↑ «Тэтчер и Ходжкин: как химия одолела политику»

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դորոտի_Կրոուֆուտ-Հոջքին&oldid=7770316» էջից