Գորշ նապաստակ
| Գորշ նապաստակ | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
-cropped.jpg) | ||||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
| Lepus europaeus | ||||||||||||||
| Հատուկ պահպանություն | ||||||||||||||
| Արեալ | ||||||||||||||
 |
Գորշ նապաստակ (Lepus europaeus), հայտնի է նաև որպես եվրոպական նապաստակ կամ նապաստակ-ռուսակ. այս տեսակը տարածված է Եվրոպայում և Ասիայիում։ Այն նապաստակների խոշորագույն տեսակներից մեկն է և տարածված է չափավոր կլիմայական գոտիներում։ Նապաստակները խոտակերներ են և հիմնականում սնվում են խոտաբույսերով, ինչպես նաև սնվում են ճյուղերով, կեղևով և դաշտային մշակաբույսերով, մասնավորապես ձմռանը։ Նրանց բնական գիշատիչներն են խոշոր գիշատիչ թռչունները, շնազգիները, և կատվազգիները։ Նրանք խուսափում են գիշատիչներից գերարագ և տոկուն վազքի շնորհիվ։ Դա նրանց հաջողվում է, քանի որ ունեն երկար, ուժեղ վերջավորություններ և մեծ քթանցքեր։
Հիմնականում լինելով գիշերային և զգուշավոր կենդանիներ` փոխում են իրենց պահվածքը գարնանը, երբ նրանց կարելի է տեսնել օրը ցերեկով միմյանց հետապնդելուց։ Այս գարնանային աշխուժության ժամանակ նրանք երբեմն հարվածում են միմյանց իրենց թաթերով («բռնցքամարտ»)։ Դա սովորաբար արուների միջև մրցակցություն չէ, այլ էգն է հարվածում արուին, կամ ցույց տալու, որ նա դեռ պատրաստ չէ զույգվելու կամ արուի վճռականության փորձելու համար։ Էգը բույնը դնում հողի մակերեսին՝ մի փոքր գոգավորության մեջ, և որջ չի թորում։ Իսկ ձագերը ծնվելուն պես ակտիվ են։ Յուրաքանչուր ծին կարող է բաղկացած լինել երեք կամ չորս ձագերից, իսկ էգը կարող է տարեկան երեք ծին ունենալ։ Նապաստակները ապրում են մինչև տասներկու տարի։ Զուգավորման սեզոնը տևում է հունվարից մինչև օգոստոս։
Գորշ նապաստակը նապաստակների ընտանիքին պատկանող Հայաստանում հանդիպող միակ տեսակն է[1]։
Նկարագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մարմնի երկարությունը 50-60 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 4-5, երբեմն՝ մինչև 7 կգ։ Ականջները երկար են, պոչը՝ կարճ։ Հետին վերջավորությունները երկար են առջևիներից։ Մորթին՝ դեղնամոխրավունից մինչև դարչնագույն։ Ձմռանը գույնը չի փոխում[1]։
Տարածում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գորշ նապաստակը տարածված է Եվրոպայում և Ասիայում․ Շվեդիայից և Ֆինլանդիայից մինչև Բրիտանիա, և հյուսիսային Պիրենեյան թերակղզուց մինչև արևմտյան Սիբիր, հարավայինից մինչև հյուսիսային Իսրայել, հյուսիսային Սիրիայում, Միջագետքում, արևմտյան Իրանում, Իրանի հարավարևելյան սահմանին, հարավային Կասպից ծովից մինչև հարավային Պարսից Ծոց։ Նաև ներկրվել է մի շարք վայրեր, ինչպիսին են Հարավային Ամերիկան, Ավստրալիան, Նոր Զելանդիան, և մի քանի կղզիներ, որոնցից են Բարբադոսը, Ռեյունյոնը, և Ֆոլկլենդյան կղզիները[2]։
Հայաստանում տարածված է բոլոր գոտիների դաշտերում, տափաստաններում, անտառեզրերում, թփուտներում և այլուր[1]։
Վարքագիծ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ակտիվ է մթնշաղին, մասամբ՝ գիշերը։ Արագավազ է։ Սնվում է բուսական կերով։ Տարեկան բազմանում է 2-3 անգամ, յուրաքանչյուր ծինում՝ 3-6 և ավելի ձագ։ Ապրում է 10-12 տարի[1]։
Նշանակություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գորշ նապաստակի լայն տարածվածության դրական կողմերից կարելի է համարել այն, որ այն սնունդ կարող է հանդիսանալ վտանգված կամ անհետացման եզրին կանգնած գիշատիչ թռչունների և գազաների համար։ Հայաստանում այդպիսի վտանգված կենդանի է համարվում ընձառյուծի ենթատեսակ՝ Առաջավորասիական ընձառյուծը[3]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Այվազյան, Հ․ Մ․ (1999). հայկական համառոտ հանրագիտարան 3-րդ հատոր. Երևան: Գլխավոր Խմբագրություն. էջ 853.
- ↑ Paulo C. Alves, Nuno Ferrand, Klaus Hackländer (Eds.) (2008). Lagomorph Biology։ Evolution, Ecology, and Conservation. Springer. էջեր 400.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ «Lepus europaeus (European hare)». www.cabi.org (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 26-ին.
Հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գորշ նապաստակ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գորշ նապաստակ» հոդվածին։ |
| ||||||||||
