Բուրկա
Բուրկա (արաբ․՝ برقع, Աֆղանստանում հայտնի է որպես չադրա (փուշթու՝ چادري), Կենտրոնական Ասիայում՝ որպես փարանջա), մարմինն ու դեմքը ծածկող վերնահագուստ, որը կանայք, ըստ իսլամական որոշ ավանդույթների, կրում են հանրության առաջ։
Տերմին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բուրկա տերմինը երբեմն ասոցացվում է նիկաբի հետ։ Նիկաբը դեմքի քող է, որը կրելիս աչքերը բաց են մնում, մինչդեռ բուրկան ծածկում է ամբողջ մարմինը գլխից մինչև գետին, ինչը թույլ է տալիս կրողին տեսնել ցանցի օգնությամբ։ Բուրկան չպետք է շփոթել նաև հիջաբի հետ, որը սովորաբար ծածկում է մազերը և պարանոցը, բայց ոչ դեմքը:
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բուրկան և դեմքը ծածկող հագուստի այլ տեսակներ հայտնի են դեռևս նախաիսլամական ժամանակներից, հատկապես փուշթու և արաբ կանանց շրջանում։ Դեմքը ծածկելը իսլամում կրոնական պարտադիր պահանջ չի համարվում։ Իսլամական իրավագետների[1] մեծ մասը նույն կարծիքին են։ Մուսուլմանական իրավագետների մի մասը պնդում է, որ ցանկալի է՝ կինը ծածկի իր դեմքը[2]՝ գայթակղություն չառաջացնել համար։
2021 թվականի դրությամբ 14 երկիր արգելում է բուրկա կրել, դրանց թվում են Ավստրիան, Կանադայի Քվեբեկ նահանգը, Դանիան, Ֆրանսիան, Բելգիան, Տաջիկստանը, Լատվիան[3], Բուլղարիան[4], Կամերունը, Չադը, Կոնգոյի Հանրապետությունը, Գաբոնը, Նիդեռլանդները[5], Մարոկկոն[6][7], Շրի Լանկան[8].
Երբ դեմքին քող կրելը քննարկվում էր վաղ իսլամական իրավագիտության մեջ՝ աղոթքի համատեքստից դուրս, այն սովորաբար համարվում էր «սոցիալական կարգավիճակի և ֆիզիկական անվտանգության խնդիր»։ Միջնադարում իսլամական իրավաբանները սկսեցին ավելի մեծ ուշադրություն դարձնել ավրատի (ինտիմ մասեր) հայեցակարգին և այն հարցին, թե արդյոք կանայք պետք է ծածկեն իրենց դեմքը։ Մալիկիի և հանաֆիի գիտնականների մեծ մասը կարծում էր, որ կանայք հանրության առաջ պետք է մարմնի բոլոր հատվածները ծածկեն բացի դեմքից[9][10]։ Հանբալիի և Շաֆիի իրավաբանները կնոջ դեմքը համարում էին ավրատի (ինտիմ հատված) մի մասը՝ եզրակացնելով, որ ամբողջ դեմքը, բացի աչքերից, պետք է ծածկված լինի։ Հանբալի իրավաբան Իբն Թեյմիյան (մահ՝ 1328) վերջին տեսակետի կողմնակիցն էր, մինչդեռ հանաֆի գիտնական Բուրհան ալ-Դին ալ-Մարգինանին (մահ՝ 1197) ընդգծեց, որ կնոջ համար հատկապես տղամարդկանց հետ ամենօրյա գործնական հարաբերությունների ժամանակ կարևոր է չծածկել դեմքն ու ձեռքերը։ Իրավաբանական բուհերում այս հարցի շուրջ տարակարծություններ կային[9]։ Այսպիսով, Յուսուֆ ալ-Քարադավին մեջբերում է դասական շաֆիական և հանբալի իրավաբաններին՝ պնդելով, որ անհրաժեշտ չէ ծածկել դեմքը[11]։
Ջաֆարիական մազհաբում դեմքը ծածկելը պարտադիր չէ[12]։
Համաձայն սալաֆիստական տեսակետի՝ կնոջ համար պարտադիր է (ֆարդ) ամբողջ մարմինը ծածկել, երբ նա գտնվում է հանրության մեջ կամ մտերիմ ազգականներից (մահրամներ)[13][14] չհանդիսացող տղամարդկանց ներկայությամբ։ Որոշ գիտնականներ ասում են, որ ծածկվելը արտադիր չէ կույրերի, ասեքսուալների կամ միասեռականների առջև[15][16][17]։
Սալաֆի աստվածաբան Նասիրուդին ալ Ալբանին, երբ ուսուցիչ էր Մեդինայի իսլամական համալսարանում, գիրք է գրել, որտեղ ընդգծում է իր կարծիքը, ըստ որի՝ դեմքի քողը պարտադիր չէ մուսուլման կանանց համար։ Այդ պատճառով Սաուդյան Արաբիայի վերնախավում նրա հակառակորդները կարողացան խզել նրա պայմանագիրը համալսարանի հետ[18]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Hadia Mubarak (2009). «Burqa». In John L. Esposito (ed.). The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. Oxford: Oxford University Press.
- ↑ «Закрытие лица и рук женщины». islamdag.ru. ISLAMDAG.RU. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ «A European government has banned Islamic face veils despite them being worn by just three women». 2016 թ․ ապրիլի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ «Bulgaria the latest European country to ban the burqa and [niqab in public places]». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Smh.com.au: accessed 5 December 2016.
- ↑ Halasz; McKenzie, Stephanie; Sheena (2018 թ․ հունիսի 27). «The Netherlands introduces burqa ban in some public spaces». No. June 27, 2018. CNN. CNN. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 9-ին.
{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ Phillips, Tom (2015 թ․ հունվարի 13). «China bans burqa in capital of Muslim region of Xinjiang». No. 13 January 2015. The Telegraph. The Telegraph. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 9-ին.
- ↑ «Morocco 'bans sale of the burka'» (անգլերեն). 2017 թ․ հունվարի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 15-ին.
{{cite news}}: More than one of|accessdate=and|access-date=specified (օգնություն) - ↑ «Covering the face banned from tomorrow». Daily Mirror. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ 9,0 9,1 Bucar, Elizabeth The Islamic Veil: A Beginner's Guide. — Oneworld Publications (Kindle edition), 2013. — С. 54—55.
- ↑ Siddiqui, Mona (2006). «Veil». In Jane Dammen McAuliffe (ed.). Encyclopaedia of the Qurʾān. Brill. doi:10.1163/1875-3922_q3_EQCOM_00103.
- ↑ al-Qaraḍāwī, Yūsuf. «Is Wearing the Niqāb Obligatory for Women?». SuhaibWebb.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
- ↑ «The Islamic Modest Dress». Mutahhari. 2008 թ․ մարտի 7. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ IslamQA.info (2008 թ․ մարտի 7). «Awrah». IslamQ&A. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ IslamQA.info (2008 թ․ մարտի 7). «Ruling on covering the face, with detailed evidence». IslamQ&A. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ «Is it permissible to take off the khimar in front of a blind man?». Islamqa.info. 2006 թ․ նոյեմբերի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «Women revealing their adornment to men who lack physical desire - Islam web ladies'». Islamweb. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ Queer Spiritual Spaces: Sexuality and Sacred Places, p. 89, Kath Browne, Sally Munt, Andrew K. T. Yip — 2010
- ↑ Meijer, Global Salafism, pg. 66.