Բոգդան Խանենկո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բոգդան Խանենկո
Դիմանկար
Ծնվել էհունվարի 11 (23), 1849 կամ 1849[1]
ԾննդավայրSurazhsky Uyezd, Չեռնիգովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել էմայիսի 26 (հունիսի 8), 1917 կամ 1917[1]
Մահվան վայրԿիև
ԳերեզմանVydubychi Monastery
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն
ԿրթությունՄոսկվայի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ
Մասնագիտությունդատավոր և հնագետ
ԱմուսինՎարվառա Խանենկո
Ծնողներհայր՝ Իվան Խանենկո
Զբաղեցրած պաշտոններդատավոր և Ռուսական կայսրության Պետական ​​խորհրդի անդամ
 Bogdan Khanenko Վիքիպահեստում

Բոգդան Իվանովիչ Խանենկո (ուկրաիներեն՝ Богдáн Іванович Ханéнко, հունվարի 11 (23), 1849 կամ 1849[1], Surazhsky Uyezd, Չեռնիգովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - մայիսի 26 (հունիսի 8), 1917 կամ 1917[1], Կիև), ուկրաինացի արդյունաբերող, կոլեկցիոներ, բարերար, սենեկապետ ​​(1913), իսկական պետական ​​խորհրդական (1914)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է կոլեգիալ քարտուղար հայտնի ազնվական ընտանիքի ներկայացուցիչ Իվան Իվանովիչ Խանենկոյի և Սուրբ Գեորգի IV աստիճանի շքանշանակիր գեներալ Բոգդան Բոգդանովիչ Նիլուսի դուստր Եկատերինա Բոգդանովնա Նիլուսի ընտանիքում[2]։ Բոգդան Խանենկոն իր միջնակարգ և բարձրագույն կրթությունը ստացել է Մոսկվայում․ նախ ավարտել է Առաջին գիմնազիան, ապա (1871) Մոսկվայի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը՝ ստանալով իրավագիտության թեկնածուի աստիճան։ 1873 թվականին տեղափոխվել է Սանկտ Պետերբուրգ, որտեղ աշխատել է արդարադատության դեպարտամենտում որպես հաշտարար դատավոր։ 1874 թվականին ամուսնացել է Վարվառա Նիկոլաևնա Տերեշչենկոյի հետ[3][4]։ Իր հուշագրություններում[5][6] նա հիշում է, որ օկրուգը, որտեղ ինքը ծառայել է, գտնվել է հայտնի Ապրաքսինյան իջևանատան մոտ, որտեղ վաճառել է հնաոճ իրեր։ Հենց այդ ժամանակ էլ Խանենկոն առաջին անգամ անձնական ծանոթություններ է հաստատել Սանկտ Պետերբուրգի հնավաճառների հետ և հետաքրքրություն է հանդես բերել հավաքածու կազմելու նկատմամբ[7]։ Հենց Սանկտ Պետերբուրգում են ձեռք բերվել իտալացիներ Լազարինիի, Ֆրանչեսչինիի, Լիբերիի, Ռուպոլիի, հոլանդացի Վենիքսի և նիդելանդացի Պիտեր Բրեյգել Կրտսերի կտավները[3]։ Նա ինքը գրել է․

Բավական մտերմացա բնանկարիչ Շիշկինի հետ, այցելեցի Կրամսկոյին, հանդիպեցի Այվազովսկու, Ռիցոնիի, Կուինջիի հետ... Հետաքրքրվեցի ռուսական գեղանկարչությամբ, սկսեցի հաճախել նկարների ցուցահանդեսներ, գնացի նկարիչների արվեստանոցներ և սկսեցի ուշադիր նայել նրանց գործերին։ Իմ առջև բացվեց մի նոր աշխարհ, և այդ ժամանակվանից որոշվեց իմ հակումը, ես արդեն անդառնալիորեն սկսեցի ուսումնասիրել հին գեղանկարչությունը և համոզել ինձ հավաքել ստեղծագործություններ[8]։

1876 ​​թվականին Խանենկոն նշանակվել է Վարշավայի օկրուգային դատարանի անդամ։ Ընտանիքը մեկնել է Լեհաստան։ Այդ պահին կոլեկցիայի հավաքումը շարունակվել է։ Ամուսինները պարբերաբար այցելել են Վիեննայի, Մադրիդի, Հռոմի և Բեռլինի աճուրդներ։ Նրանք գնել են նկարներ և հնաոճ իրեր, քանդակներ, գեղարվեստական ​​արդյունաբերության արտադրանք, անտիկ մշակույթի առարկաներ, Մերձավոր և Հեռավոր Արևելքի արվեստի գործեր[9]։ Նախապատվությունը տրվել է Նիդերլանդների, Ֆլանդրիայի գեղանկարիչներին, ինչպես նաև XIV-XVIII դարերի վերջի իտալացի վարպետներին։ Շուրջ 100 արժեքավոր, եզակի կտավներ, քանդակների և կիրառական արվեստի ստեղծագործությունների զգալի մասը ձեռք են բերվել արքայազն Բորգեզեի, դուքս Ս. Ե. դի Վերդուայի, կոմս Լ. Պաարի, Լ. Բորգ դե Բալզանի, Մ. Ա. Ալբերիչի և մյուսների հայտնի ընտանեկան հավաքածուներից, որոնք վաճառքի են հանվել Հռոմում և Ֆլորենցիայում։ Հավաքածուի ամենաարժեքավոր լրացումները դարձել են վաղ Վերածննդի գեղանկարիչներ Ֆ. Չեզարեի, Ջոշուա Ռեյնոլդսի, Ֆրանսիսկո Սուրբարանի կտավները[10], ինչպես նաև Դիեգո Վելասկեսի «Արքայադուստր Մարգարիտայի դիմանկարը»[11][12], «Մոգերի երկրպագությունը» եզակի երկթև սրբանկարը[3]։ Նա մշտապես ինքնուրույն է սովորել և օգտվել է ռուս և եվրոպական ամենահայտնի արվեստագետների խորհրդատվություններից, նամակագրական կապ է պահպանել Իլյա Օստրոուխովիի, Վասիլի Շչավինսկու, Բոդեի և դե Գրոտի հետ[7]։

1881 թվականին թոշակի անցնելուց հետո Խանենկոն կնոջ հետ բնակություն է հաստատել Կիևում, Ալեքսեևսկայա փողոցում գտնվող տանը (№ 15)[13], որը 1888 թվականին փոխանցվել է Վարվառա Խանենկոյի հորից և կառուցվել է ճարտարապետ Ռոբերտ-Ֆրիդրիխ Մելցերի նախագծով։ Տան ինտերիերը, դրա ճարտարապետական ​​և գեղարվեստական ​​ոճը ձևավորվել են 1889-1895 թվականներին՝ Միխայիլ Վրուբելի, Վիլհելմ Կոտարբինսկու և Մելցերի էսքիզներով և եզակի են եղել։ Խանենկոն Կիևում դարձել է ֆինանսական և առևտրային շրջանակներում հայտնի դեմք[9]։ Այստեղ նա մասնակցել է բազմաթիվ առևտրային կազմակերպությունների և ուսումնական հաստատությունների աշխատանքներին, մասնավորապես, ղեկավարել է (1892 թվականից) Գյուղատնտեսության և գյուղական արդյունաբերության խթանման Հարավային Ռուսաստանի միությունը («Երկրագործական սինդիկատ») և ղեկավարել (1896) Տերեշչենկո եղբայրների գործարանների ճակնդեղի, շաքարավազի և ռաֆինադի գործարանների ընկերության խորհուրդը, Առևտրային կրթության տարածման ընկերությունը, Կիևի առևտրի և արդյունաբերական կոմիտեն, ընդգրկված է եղել Կիևի մի քանի բանկերի կառավարման վարչության կազմում[7], 1890-ականների սկզբից եղել է Կիևի Բորսային ընկերության, Շաքարավազ արտադրողների համառուսական ընկերակցության անդամ։

Նրա կինը՝ Վարվառա Նիկոլովնան, Օստրուխովի, Ստեպան Ռյաբուշինսկու, Պավել Խարիտոնենկոյի, Եգոր Եգորովի, Գրիգորի Պրյանիշնիկովի հետ միասին հին ռուսական սրբապատկերների առաջին կոլեկցիոներներից մեկն է եղել[14]։

1891 թվականին արագ աճող արվեստի գործերի հավաքածուի համար երկհարկանի կցակառույց էր կառուցվել (ճարտարապետ Ա. Կրիվոշեև), որի արդյունքում փոխվել էր առանձնատան գլխավոր ճակատի սկզբնական տեսքը և Խանենկոների տոհմի զինանշանը հայտնվել էր երկրորդ հարկի պատուհանների արանքում[3]։

1894 թվականին Կիևում որոշում էր կայացվել ստեղծել քաղաքային թանգարան, հավաքվելով իշխանությունների ներկայացուցիչների, բարերարներ Տարնովսկու, Տերեշչենկոյի, Բրոդսկու, Վասիլի Սիմիրենկոյի, պատմաբաններ Լազարևսկու և Անտոնովիչի հետ, Խանենկոյին է տվել թանգարանի ստեղծման հիմնական լիազորությունները։ Կազմելով թանգարանի կանոնադրությունը՝ նա գլխավորել էր շինարարական կոմիտեն, անձամբ քննարկել էր թանգարանի կառուցման հարցերը Նիկոլայ II-ի հետ (որից հետո ցարը գանձարանից հատկացրել է 50000 ռուբլի թանգարանի կառուցման համար, մնացածը Խանենկոն հավաքել է թանգարանի ուկրաինացի հովանավորներից) և իր միջոցներով պեղումներ է կատարել Կիևի նահանգում՝ ապագա թանգարանը ցուցանմուշներով համալրելու համար։ 1887 թվականի սեպտեմբերի 21-ին հանդիսավոր կերպով հանձնվել է քաղաքային թանգարանի շենքը, իսկ 1904 թվականին օծվել է թանգարանը։ Թանգարանի շենքի կառուցման աշխատանքները համակարգել է ճարտարապետ Վլադիսլավ Գորոդեցկին՝ Պյոտր Բոյցովի նախագծով։ Բացման օրը Կիևի գեղարվեստա-արդյունաբերական և գիտական ​​թանգարանը (այժմ՝ Ուկրաինայի արվեստի ազգային թանգարան) ունեցել է 3145 ցուցանմուշ, թանգարանում Խանենկո ամուսինների անձնական ցուցանմուշները գնահատվել են 134000 ռուբլի[9][15]։

1906-1912 թվականներին Խանենկոն արդյունաբերողների կողմից ընտրվել է Պետական ​​խորհրդի անդամ։ 1916-1917 թվականներին եղել է Պետերբուրգի մասնավոր առևտրական բանկի խորհրդի անդամ[16]։ Նա նաև օկտյաբրիստների կուսակցության անդամ էր[17]։

1913 թվականին Խանենկոն Օլգա Տերեշչենկոյից գնել է իրեն ժառանգած թիվ 13 տունը, այն փոխանցել Վարվառա Խանենկոյի անունով և եռահարկ շենքի փոխարեն կառուցել վեց հարկանի մեծ բազմաբնակարան շենք, երկրորդ հարկը՝ (№ 15-ին միացված էր դռներով, բայց հետագայում փակվել է) նախատեսված հավաքածուի ցուցադրության ընդլայնման համար։ Սակայն համաշխարհային պատերազմի սկսվելը և դրան հաջորդած քաղաքական իրադարձությունները խոչընդոտել են այդ ծրագրի իրականացմանը[18]։ Առաջին համաշխարհային պատերազմը Խանենկոյին ստիպել է 1915 թվականին տարհանել հավաքածուի ամենակարևոր մասը Մոսկվա՝ Պատմական թանգարան։ Բոգդան Իվանովիչ Խանենկոն երկար ժամանակ ծանր հիվանդ է եղել, 1916 թվականին նրա թոքերի էմֆիզեման սաստկացել է։ Նա կտակ է կազմել, համաձայն որի հավաքածուն նվիրաբերվել է Կիևին, 1917 թվականին կազմվել է մեկ այլ կտակ, մահից առաջ Խանենկոն իր ամբողջ կապիտալը կտակել է Կիևի թանգարանին։ Իսկ 1917 թվականին նրա կինը՝ Վարվառա Նիկոլաևնան, հավաքածուն վերադարձրել է Մոսկվայից։ Կիևի ազատագրումից հետո Վարվառա Խանենկոյի կողմից 1918 թվականի դեկտեմբերի 15-ին նրանց հավաքածուն փոխանցվել է Ուկրաինայի գիտությունների ակադեմիային (Արևմտյան և Արևելյան արվեստի պետական ​​թանգարան)[9]։

Բոգդան Իվանովիչը և Վարվառա Նիկոլաևնա Խանենկոն (մահացել է 1922 թվականին) թաղվել են Միխայլովյան եկեղեցու մոտ՝ Վիդուբիցկոե վանքի գերեզմանատանը[9]։

Խանենկոյի թանգարանի առաջին գիտաշխատողներից են եղել հայտնի գիտնականներ և արվեստագետներ Գեորգի Լուկոմսկին, Նիկոլայ Մակարենկոն (1887-1938), Բորիս Ռերիխը (1885-1945), Սերգեյ Գիլյարովը։ Խորհրդային տարիներին Խանենկո ամուսինների հավաքածուի կազմը զգալի փոփոխություններ է կրել՝ բազմաթիվ հուշարձաններ և Խանենկոյի արխիվը անդառնալիորեն կորել են։ Միևնույն ժամանակ, մասնավոր հավաքածուների միաձուլման շնորհիվ թանգարանի հավաքածուն ավելացել է ավելի քան 13 անգամ՝ 1250 ստեղծագործությունից հասնելով գրեթե 17000-ի։ Թանգարանի մշտական ​​ցուցադրությունում ներկայացված է մոտ 2000 ցուցանմուշ[3][19][20]։

2019 թվականին Բոգդան Խանենկոյի պատվին մետաղադրամ է թողարկվել։

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Собрание картин итальянской, испанской, фламандской, голландской и др. школ. Киев : тип. С. В. Кульженко, 1899.
  • Древности Приднепровья : Вып. 1-6. Киев : фототипия и тип. С. В. Кульженко, 1899—1907.
  • Древности русские, кресты и образки : Вып. [1]-2. Киев : фототипия и тип. С. В. Кульженко, 1899—1900.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  2. ↑ Генералу Богдану Ивановичу она приходилась внучкой; указание на её отцовство (Феномен Ханенко(չաշխատող հղում)) — ошибочно (см. его генеалогию Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine).
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Музей Ханенко
  4. ↑ Варвара Николовна родилась 9 августа 1852 года в Глухове в родовом имении Терещенко; она была старшей дочерью известного предпринимателя, «сахарного короля», мецената, коллекционера Николы Артемьевича Терещенко.
  5. ↑ «Воспоминания коллекционера» были изданы музеем Ханенко к 160-летию его рождения — Интервью с директором музея В. И. Виноградовой Արխիվացված 2011-10-11 Wayback Machine.
  6. ↑ «Юбилей Богдана Ханенко». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Феномен Ханенко
  8. ↑ Супруги Ханенко. Великие неизвестные.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Историческая справка
  10. ↑ «Натюрморт с мельницей для шоколада» попала в коллекцию Ханенко благодаря счастливому случаю: один московский коннозаводчик сбыл ему валявшиеся на чердаке старые картины, как «хлам» — оптом ([www.interesniy.kiev.ua/dost/muzei-kieva/muzey-vostochnogo-iskusstva-im-bogdana-i-varvary-hanenko/muzey-hanenko Интересный Киев. Музей Ханенко.]).
  11. ↑ Это небольшое полотно, очевидно, этюд к более крупному парадному портрету, хранящемуся в испанском музее «Прадо» — см. [www.interesniy.kiev.ua/dost/muzei-kieva/muzey-vostochnogo-iskusstva-im-bogdana-i-varvary-hanenko/muzey-hanenko Интересный Киев. Музей Ханенко.])
  12. ↑ Картина была куплена в 1912 году в Гамбурге на аукционе при распродаже собрания Вебера — см. Дар Ханенко..
  13. ↑ Впоследствии — улица Терещенковская
  14. ↑ «Памятники иконописи в составе частных коллекций…». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  15. ↑ За создание музея Ханенко 11 января 1910 года получил звание статского советника.
  16. ↑ Весь Петроград на 1917 год, адресная и справочная книга г. Петрограда. — Петроград: Товарищество Суворин, Алексей Сергеевич – «Новое время», 1917. — С. 1256. — ISBN 5-94030-052-9
  17. ↑ Великому украинскому меценату — 160 лет.
  18. ↑ «Коллекция Ханенко». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 5-ին.
  19. ↑ «Музеи Киева». Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  20. ↑ Жемчужины Запада и Востока в центре Киева // День. № 125, 22 липня 2009

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բոգդան Խանենկո» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Չափորոշչային վերահսկողություն
GND: 123867320 · LCCN: no2002042834 · NKC: js20231210955 · VIAF: 41507626 · WorldCat VIAF: 41507626
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բոգդան_Խանենկո&oldid=9793839» էջից