Ուկրաինայի արվեստի ազգային թանգարան

Ուկրաինայի արվեստի ազգային թանգարան
Տեսակ	պատկերասրահ
Երկիր	Ուկրաինա
Տեղագրություն	Միխայիլ Գրուշևսկու փողոց (Կիև)
Վայր	Կիև
Հիմնադրված է	օգոստոսի 1, 1899
Այցելուներ	48 500
	Կոորդինատներ: 50°26′58″ հս․ լ. 30°31′52″ ավ. ե. / 50.44944° հս․. լ. 30.53111° ավ. ե.
Կայք	namu.kiev.ua

Ուկրաինայի արվեստի ազգային թանգարան (ուկր.՝ Національний Художній Музей України), ուկրաինական արվեստին նվիրված ամենամեծ թանգարանն է։ Տեղակայված է Կիևի Գրուշևսկու փողոցում գտնվող հատուկ թանգարանի համար Պյոտր Բոյցովի նախագծով և ճարտարապետ Վլադիսլավ Գորոդեցկու կառուցած շենքում, քանդակային լուծումները՝ Էմիլիո Սալյայի^[1]:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թանգարանը հիմնադրվել է Կիևում 1899 թվականին որպես «Հնաոճ իրերի և արվեստի քաղաքային թանգարան»: Ի սկզբանե տարածքի առաջին հարկում ցուցադրվել են Վիկենտի Խվոյկայի հնագիտական գտածոները։ Թանգարանի պաշտոնական բացումը տեղի է ունեցել 1904 թվականի դեկտեմբերի 23-ին և անվանվել է «Կայսր Նիկոլայ Ալեքսանդրովիչի անվան Կիևի արվեստի և արդյունաբերության գիտական թանգարան»^[2], ոչ պաշտոնապես կոչվել է նաև «Հնաոճ իրերի և արվեստի թանգարան»: Թանգարանի առաջին տնօրենն է եղել պատմաբան Նիկոլայ Բիլյաշիվսկին։ Թանգարանի ստեղծման առաջին տարիներին թանգարանի հավաքածուն համալրվել է կիևցի հովանավորների հաշվին, շատ աշխատանքներ թանգարանում հայտնվել են հեղափոխության տարիներին մասնավոր հավաքածուների ազգայնացման արդյունքում։ 1936 թվականին թանգարանը վերանվանվել է «Ուկրաինական արվեստի Կիևի պետական թանգարան», 1964 թվականին՝ «ՈւԽՍՀ դեկորատիվ արվեստի պետական թանգարան»:

Հավաքածու[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Կարմիր գլխարկով աղջկա դիմանկարը», Ալեքսանդր Մուրաշկո

Ուկրաինայի արվեստի ազգային թանգարանի ֆոնդում առկա է շուրջ 40 հազար ցուցանմուշ, այդ թվում ուկրաինական և արտասահմանյան գեղանկարչության, քանդակագործության և գրաֆիկայի գլուխգործոցներ Կիևյան Ռուսիայի ժամանակներից մինչև մեր օրեր։ Թանգարանն ունի Ուկրաինայում սրբապատկերների ամենահարուստ հավաքածուն (Տիրամոր սրբապատկերը, Սուրբ Գևորգի սրբապատկերը)։ Ներկայացված են նաև 19-րդ դարի, ուկրաինական ավանգարդի, գեղանկարչության դասական նմուշներ, 20-21-րդ դարերի գեղանկարչական նորագույն ուղղվածությունները։

12-19-րդ դարերի ուկրաինական սրբապատկերներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թանգարանի սրբապատկերների հավաքածուն համարվում է ամենահայտնի և կարևոր հավաքածուներից մեկը Ուկրաինայում։ Այն պատկանում է հազվագյուտ և եզակի հավաքածուների թվին։

Ուկրաինական սրբապատկերները եզակի երևույթ են ոչ միայն ազգային մշակութային, այլև համաշխարհային մշակույթի համատեքստում։ Սերելով բյուզանդական արվեստի աղբյուրներից և հետագայում կրելով արևմտյան ազդեցություններ՝ ուկրաինական սրբապատկերն ունի իր տարբերակիչ ոճը, որտեղ պատկերն արտահայտված է «ուկրաինական ծագմանը» բնորոշ կերպարով։

Սուրբ Գևորգ, 12-րդ դար
Բարեխոսություն, 12-13-րդ դարեր
«Deesis», 1760-ական թվականներ
Քրիստոսի չարչարանքները, 16-րդ դար
Սուրբ Պողոս-Պետրոս,13-14-րդ դարեր
Սուրբ Վարվառա և Եկատերինա, 1740-ական թվականներ

Ուկրաինական գեղանկարչությունը 19-րդ դարի վերջում 20-րդ դարի սկզբում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

19-րդ դարի վերջը և 20-րդ դարի սկիզբը ուկրաինական արվեստի պատմության մեջ հայտնի է որպես գեղարվեստական ձեռքբերումների և տաղանդների ժամանակաշրջան և համարվել է «ոսկե դար»:

Ուկրաինական գեղանկարչությանը, ինչպես ռուսական և եվրոպական գեղանկարչությանը, բնորոշ են ժամանակի քաղաքական և սոցիալական փոփոխությունները, գիտատեխնոլոգիական առաջընթացի ձեռքբերումները։

Ա. Մոկրիցկու «Կնոջ դիմանկարը»
Նիկոլայ Պիմոնենկո
Վլադիմիր Օռլովսկի

Ուկրաինական արվեստը 20-րդ դարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուկրաինայի արվեստի ազգային թանգարանն ունի 20-րդ դարի արվեստի շուրջ 4000 գործեր, որոնք աչքի են ընկնում բարձր պրոֆեսիոնալիզմի մակարդակով։ Այս հավաքածուն ներկայացնում է Ուկրաինայի 20-րդ դարի գեղարվեստական վերնախավի գեղարվեստական և կենսական ուղին։

Հնությունների և արվեստի քաղաքային թանգարանը (թանգարանի անվանումը 1899-1904 թվականներին) իր ստեղծման առաջին իսկ օրերից դարձել է այն մշակույթի կենտրոնը, որտեղ համալրվել են ֆոնդերը, իրականացվել են գիտական աշխատանքներ և ինտենսիվ ցուցահանդեսային գործունեություն։

Թանգարանի երկրորդ հարկի ցուցասրահները վարձակալում էր Կիևի գեղարվեստի ընկերությունը, որի VI ցուցահանդեսով սկիզբ դրվեց թանգարանի ցուցահանդեսային գործունեությանը։