Մասնակից:Gharakhan/Սևագրություն2

ՂԱՐԱԽԱՆՅԱՆ ԳԵՂԱՄ ՀԱԿՈԲԻ (ծնվ. 02 օգոստոսի 1935 – մահ.10 ապրիլի 2014)

Հայաստանի Հանրապետության վաստակավոր իրավաբան, Իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, Ռուսաստանի Դաշնության հումանիտար գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ

Կյանքն ու գործունեությունը

Գեղամ Հակոբի Ղարախանյանը ծնվել է 1935 թվականի օգոստոսի 2-ին` Տավուշի մարզի Չինարի գյուղում։ Մահացել է 2014 թվականի ապրիլի 10-ին` Երևանում։
Հեղինակ է 50-ից ավելի մենագրությունների, բուհական դասագրքերի, ուսումնական ձեռնարկների և 400-ից ավելի գիտական ու հրապարակախոսական հոդվածների:
Գեղամ Ղարախանյանը լուրջ ներդրում ունի հանրապետության իրավաբան կադրերի պատրաստման գործում և օրինաստեղծ գործունեության բնագավառում։

Կրթությունը

1943 – 1950 թթ. գերազանց առաջադիմությամբ սովորել և ավարտել է հայրենի Չինարի գյուղի յոթամյա դպրոցը։ 1950-1953 թթ. սովորել և ավարտել է Այգեձոր գյուղի միջնակարգ դպրոցը` գերազանց առաջադիմությամբ։ 1953 թվականին ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ:http://ysu.am/faculties/hy/Law Սովորել է գերազանց առաջադիմությամբ։ Դեռևս առաջին կուրսից անդամագրվել է ուսանողական գիտական ընկերությանը, գիտական զեկուցումներով հաճախակի հանդես է եկել ՈՒԳԸ խմբակներում, համալսարանական գիտական նստաշրջաններում: Եղել է ՈՒԳԸ քաղաքացիական իրավունքի սեկցիայի նախագահ, ապա` ՈՒԳԸ իրավաբանական ֆակուլտետի խորհրդի նախագահ:http://www.ysu.am/sss/ 1958 թվականի ապրիլին մասնակցել է Կիևի պետական համալսարանի ՈՒԳԸ կոնֆերանսին, հանդես եկել զեկուցումով, արժանացել պատվոգրի: ՈՒսանողական տարիներին մասնակցել է ֆակուլտետի, համալսարանի, հանրապետության հասարակական կյանքին, որպես ՀԼԿԵՄ Կենտկոմի դասախոս զեկուցումներով հանդես է եկել տարբեր կոլեկտիվներում։ 1958 թվականին գերազանցության դիպլոմով ավարտել է ԵՊՀ իրավաբանական ֆակուլտետը:

Աշխատանքային գործունեությունը

Համալսարանն ավարտելուն պես Գեղամ Ղարախանյանն աշխատանքի է անցել ԵՊՀ իրավաբանական ֆակուլտետում, որպես ավագ լաբորանտ: Եղել է ԵՊՀ 1959-60, 1960-61, 1969-70 ուսումնական տարիների ընդունելության քննությունները կազմակերպող հանձնաժողովի պատասխանատու քարտուղարի տեղակալ, իսկ 1980 թվականին` համալսարանի հեռակա և երեկոյան բաժինների ընդունող հանձնաժողովի պատասխանատու քարտուղար: 1960 -1963 թթ. սովորել է համալսարանի ասպիրանտուրայում` «Քաղաքացիական իրավունք» մասնագիտությամբ: Նրա գիտական ղեկավարն է եղել համալսարանի լավագույն դասախոսներից Արտավազդ Աշոտի Գևորգյանը, որն այդ տարիներին եղել է նաև Հայկական ՍՍՀ գլխավոր դատախազը: 1964 թ. Գեղամ Ղարախանյանը նշանակվել է ԵՊՀ քաղաքացիական իրավունքի ամբիոնի դասախոս, 1967 թ. սեպտեմբերից` ավագ դասախոս: 1969 թ. հունիսի 20-ին Գեղամ Ղարախանյանը ԵՊՀ իրավաբանական ֆակուլտետում պաշտպանության է ներկայացրել ընդհանուր համատեղ սեփականության իրավունքին նվիրված ատենախոսությունը, պաշտպանել հաջողությամբ և ստացել իրավաբանական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան: 1971 թ. նշանակվել է քաղաքացիական իրավունքի ամբիոնի դոցենտ, հաջորդ տարում ստացել դոցենտի գիտական կոչում։ 1978 – 1995 թթ. աշխատել է որպես ԵՊՀ իրավաբանական ֆակուլտետի դեկանի տեղակալ։ 1992 թ. դեկտեմբերի 3-ին մրցույթի հիման վրա հաստատվել է Երևանի Պետական Համալսարանի քաղաքացիական իրավունքի ամբիոնի պրոֆեսորի պաշտոնում: 1997 թ. Գեղամ Ղարախանյանն ընտրվել է Ռուսաստանի Դաշնության հումանիտար գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ։
2003 թվականի մարտի 26 – ին, ԵՊՀ իրավաբանական ֆակուլտետում պաշտպանել է ատենախոսություն, նվիրված 20 - րդ դարի Հայաստանի ընտանեկան իրավունքի զարգացման պատմությանը և ստացել իրավաբանական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան: 2004 թ. Գեղամ Ղարախանյանին շնորհվել է պրոֆեսորի գիտական կոչում: Պրոֆեսոր Գեղամ Ղարախանյանը իրավաբանական ֆակուլտետում դասավանդել է «Քաղաքացիական իրավունք» «Ընտանեկան իրավունք», «Ժառանգման իրավունք», դասընթացները, երկար տարիներ կարդացել է նաև «Բնակարանային իրավունք» հատուկ դասընթացը: Նա երկար տարիներ դասավանդել է Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության Կենտկոմի կուսակցական դպրոցում, իսկ վերջին տարիներին` Հայաստանի Հանրապետության Կառավարման դպրոցում (այժմ` Ակադեմիա): Տարիներ շարունակ, Գեղամ Ղարախանյանը, ուսանողների շրջանում անցկացված սոցիոլոգիական հարցումների արդյունքներով ճանաչվել է առավել բարձր վարկանիշ ունեցող դասախոսը, որում իր նշանակալից դերն է ունեցել նրա բացարձակ օբյեկտիվությունն ու գիտելիքների դասավանդման բարձր մակարդակը։

Գիտական գործունեությունը

Պրոֆեսոր Գեղամ Ղարախանյանը գիտահետազոտական աշխատանքներով զբաղվել է դեռևս ուսանողական տարիներից: 1960 թվականին «Գիտելիք» ընկերությունը լույս է ընծայել նրա առաջին գրքույկը` «Օգնություն հասարակական կարգի պահպանման ժողովրդական դրուժինայի անդամներին» վերնագրով։ Ընդհանուր առմամբ նա 55 գրքերի հեղինակ է։ Տարբեր ամսագրերում ու պարբերականներում լույս են տեսել նրա հեղինակած երկու հարյուրից ավելի գիտական և հրապարակախոսական հոդվածներ: Հանրապետության քսաներեք ամսագրերում և քառասունվեց թերթերում նրա հեղինակությամբ լույս տեսած լրատվական և հատկապես իրավաբանական խորհրդատվական բնույթի հոդվածների թիվը ևս երկու հարյուրից ավելի է:

«Հայկական Սովետական Հանրագիտարանի» և Հայաստանի Համառոտ Հանրագիտարանի բազմաթիվ հոդվածների հեղինակ է։

Հայաստանի անվանի իրավաբան դասախոսների կենսագրական հոդվածների հեղինակն է։

Պրոֆ. Գ.Ղարախանյանը դասագրքերի ու ուսումնական ձեռնարկների հեղինակ է, հրատարակել է դասախոսությունների տեքստեր իր կողմից դասավանդվող բոլոր դասընթացներից: Նրա կողմից հայերեն լեզվով են թարգմանվել նաև բուհական և միջնակարգ մասնագիտական դպրոցների համար ռուսերեն լեզվով գրված դասագրքեր: Համահեղինակ է Հայաստանի Հանրապետության հանրակրթական դպրոցների բարձր դասարանցիների համար գրված «Պետութան և իրավունքի հիմունքներ», «Պետություն և իրավունք» դասագրքերի: Նրա կողմից պատրաստվել են նաև ուսումնամեթոդական նյութեր, համալսարանում դասավանդվող դասընթացների վերաբերյալ: Խմբագրել է 32 իրավաբանական գիտական աշխատություն, գրախոսել երկու տասնյակ գրքեր: Պրոֆեսոր Գեղամ Ղարախանյանը խորհրդային իրավունքի, ապա նաև Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության լավագույն պրոպագանդիստներից էր: Նա երկար տարիներ հանրապետության ռադիոյով ու հեռուստատեսությամբ պրոպագանդել է երկրի օրենսդրությունը, լինելով «Մարդը և Օրենքը» և «Իրավաբանի ընդունարան» հաղորդաշարերի հեղինակ-մեկնաբանը, աշխատակցել է տարբեր թերթերի ու ամսագրերի, վարելով դրանց «Մարդը և օրենքը», «Իրավաբանի անկյուն», «Իրավաբանական կոնսուլտացիա», «Օրենք, իրավունք, պարտականություն» բաժինները:

Երկար տարիներ ղեկավարել է ֆակուլտետի ուսանողական գիտական ընկերությունը, տարել արհմիութենական ու կուսակցական աշխատանքներ ֆակուլտետում ու համալսարանում: Գրեթե հիսուն տարի եղել է ԵՊՀ իրավաբանական ֆակուլտետի խորհրդի անդամ, երկար տարիներ եղել է այդ խորհրդի քարտուղար։ Եղել է Հայկական ՍՍՀ Գերագույն դատարանի գիտախորհրդատվական խորհրդի անդամ:

Եղել է «Դատական իշխանություն» գիտամեթոդական ամսագրի գիտական խմբագրական խորհրդի նախագահը, բազմաթիվ մասնագիտական ամսագրերի ու պարբերականների` այդ թվում «Օրենք և իրականություն», «Էկոնոմիկա և իրավունք» ամսագրերի խմբագրական խորհրդի անդամ, «Երևանի համալսարան» և «Հանդես Երևանի համալսարանի» պարբերականների գլխավոր խմբագրի տեղակալ:

Հանդիսացել է Երևանի պետական համալսարանի իրավագիտության գծով գիտական աստիճաններ շնորհող 001 խորհրդի անդամ, եղել է այդ խորհրդի գիտական քարտուղարը: Հանդիսացել է նաև մեկ տասնյակից ավելի ատենախոսությունների գիտական ղեկավար։

հասարակական գործունեությունը

Գեղամ Ղարախանյանը «Տավուշ» հայրենակցական միության համահիմնադիրն է։ Հայրենակցական միությունը 1980-ական և 1990-ական թվականների դժվարին տարիներին գործուն օժանդակություն է ցուցաբերել Տավուշի մարզի Շամշադինի տարածաշրջանի սահմանամերձ գյուղերին, իրականացրել ակտիվ հասարակական գործունեություն։

Պարգևներ

Պրոֆ. Գ. Ղարախանյանը բարեխիղճ աշխատանքի համար երեք տասնյակ պատվոգրեր ու շնորհակալագրեր է ստացել Հայաստանի կրթության և գիտության նախարարության, Արհմիությունների հանրապետական խորհրդի, «Գիտելիք» ընկերության համամիութենական, հանրապետական վարչությունների, ՀԼԿԵՄ կենտկոմի, ԵՊՀ ռեկտորատի կողմից:
Գիտության բնագավառում ակնառու ձեռքբերումների, համալսարանական կրթության զարգացման գործում ունեցած զգալի ավանդի համար ԵՊՀ ռեկտորի 2010 թվականի օգոստոսի 30-ի հրամանով պրոֆեսոր Գեղամ Ղարախանյանը պարգևատրվել է Երևանի Պետական Համալսարանի Ոսկե մեդալով։
Հայաստանի Հանրապետության նախագահի 2003 թ. հունիսի 5-ի հրամանագրով Գեղամ Հակոբի Ղարախանյանին շնորհվել է Հայաստանի Հանրապետության վաստակավոր իրավաբանի պատվավոր կոչում:

ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Մենագրություններ, գրքեր

• Օգնություն հասարակական կարգի պահպանման դրուժինայի անդամներին, «Գիտելիք», 1960 թ., 19 էջ,
• Կոլտնտեսային ծխի անձնական սեփականության իրավունքը,«Գիտելիք», 1968թ, 16էջ,
• Կոլտնտեսային ծխի իրավական դրությունը, «Հայաստան» հրատ., 1968 թ., 114 էջ,
• Ալիմենտային պարտավորություններ, «Հայաստան» հրատ., 1974 թ., 114 էջ,
• Սովետական քաղաքացիների բնակարանային իրավունքները, «Գիտելիք», 1979թ.,40 էջ,
• Երիտասարդներին ամուսնության և ընտանիքի օրենսդրության մասին, «Լույս» հրատ., 1986 թ., 61 էջ,
• Սովետական օրենքը և ընտանիքը, «Լույս» հրատ., 1984 թ., 140 էջ,
• Բնակարանային վարձակալության պայմանագրի դադարումը, «Հայաստան» հրատ., 1986 թ., 78 էջ,
• Աշխատավորական կոլեկտիվներ: Իրավունքներ ու պարտականություններ, «Գիտելիք», 1986 թ., 41 էջ,
• Անչափահասը և սովետական օրենքը, «Լույս» հրատ., 1987 թ., (համահեղինակ), 106 էջ,
• Երիտասարդներին ամուսնության և ընտանիքի օրենսդրության մասին (երկրորդ վերամշակված հրատարակություն), «Լույս» հրատ., 1988 թ., 40 էջ,
• Որդեգրում, խնամակալություն, հոգաբարձություն, «Հայաստան» հրատ., 1989 թ., 96 էջ,
• Գրիգոր Չուբարյան (ծննդյան 100-ամյակի առթիվ), ԵՊՀ հրատ., 1989 թ., 48 էջ,
• Քաղաքացուն պետք է անուն, «Հայաստան» հրատ., 1991 թ., 55 էջ,
• Երևանի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը, ԵՊՀ հրատ., 1999 թ., 143 էջ,
• Ժառանգումն ըստ կտակի և ըստ օրենքի, «Հրազդան» հրատ., 2000 թ., 114 էջ
• Իրավաբանական ֆակուլտետը 70 տարի առաջ և այսօր, ԵՊՀ հրատ., 2003 թ., 160 էջ
• Հայաստանի ընտանեկան իրավունքի զարգացման պատմությունը 20-րդ դարում (դոկտորական ատենախոսության սեղմագիր), Եր., 2003 թ. 45 էջ,
• Հայաստանի ընտանեկան իրավունքը 20-րդ դարի սկզբին և առաջին հանրապետությունում, ԵՊՀ հրատ., 2003թ., 62 էջ
• Հայաստանի ընտանեկան իրավունքի զարգացման պատմությունը 20-րդ դարում, Երևան, ԵՊՀ հրատ., 2004 թ., 292 էջ:
• Հայաստանի Հանրապետության նոր ընտանեկան օրենսգիրքը, Երևան, «Գրիգոր Տաթևացի» հրատ., 2005 թ., 82 էջ:
• Ընտանեկան իրավունք բոլորի համար, Եր. «Անտարես» հրատ. 2008 թ. 270 էջ
• Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցում, Եր, ԵՊՀ հրատ, 2010, 95 էջ
• Չինարին նոր հազարամյակի սկզբին, Եր, 2005, 310 էջ
• Մարդկային ճակատագրեր, Եր, 2003, 161 էջ
• Հետաքրքիր և տարօրինակ օրենքների աշխարհում, Եր., 1995 թ. 62 էջ,
• Իրավաբանական խճանկար, Եր., 1996 թ., 78 էջ,
• Ամուսնությունը և ամուսնալուծությունը աշխարհի օրենքների հայելիում, Եր., «Մխիթար Գոշ» հրատ., 1996 թ., 126 էջ,
• Նշանավոր մարդիկ և օրենքը , Եր., 1997 թ., 112 էջ,
• Իրավաբանական ծիծաղաշարժ ու հետաքրքիր դեպքերի հորձանուտում, Եր., «Մխիթար Գոշ» հրատ., 1998 թ., 254 էջ,
• Ղարախանյան Գերդաստանի պատմություն, Եր, 2013, 255 էջ

Դասագրքեր

• Հայաստանի Հանրապետության Քաղաքացիական իրավունք, երկրորդ մաս, Եր., ԵՊՀ հրատ., 2001 թ., (համահեղինակ), 232 էջ:
• Հայաստանի Հանրապետության Քաղաքացիական իրավունք, երրորդ մաս, Եր., ԵՊՀ հրատ., 2003 թ., (համահեղինակ), 147 էջ:
• Պետության և իրավունքի հիմունքներ (դասագիրք հանրակրթական դպրոցների 9 - 10 դասարանների համար), «Լույս» հրատ, 1998 թ., (համահեղինակ), 30 էջ,
• Պետություն և իրավունք ( 10-րդ դասարան), «Տիգրան Մեծ» հրատ., 2001 թ., (համահեղինակ), 28 էջ,
• Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան իրավունք, «Տիգրան Մեծ» հրատ. 2005 թ. 400 էջ:
• Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական իրավունք, երկրորդ մաս, Եր. 2008, (համահեղինակ)
• Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան իրավունք, «Տիգրան Մեծ» հրատ. 2008 թ. 491 էջ:
• Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական իրավունք, երրորդ մաս, Եր. 2009 թ. (համահեղինակ), 221 էջ:

ՈՒսումնական ձեռնարկներ

• Սովետական ընտանեկան իրավունք, պրակ 1, ԵՊՀ հրատ., 1974թ., 243 էջ,
• Հայկական ՍՍՀ քաղաքացիական իրավունք, հատոր 1, ԵՊՀ հրատ., 1978 թ. (համահեղինակ), 92 էջ,
• Հայկական ՍՍՀ քաղաքացիական իրավունք, հատոր 2, ԵՊՀ հրատ., 1982 թ., (համահեղինակ), 107 էջ,
• Հայաստանի ընտանեկան իրավունք, գիրք 2, ԵՊՀ հրատ., 1991 թ., 156 էջ,
• Խնդիրների ժողովածու Հայաստանի ընտանեկան իրավունքից, Այբ-ֆե, 1993թ., 60 էջ,
• Պետության և իրավունքի Հիմունքներ, (դպրոցների 9-10 դասարաններ), «Լույս» հրատ., 1994 թ. (համահեղինակ), 30 էջ,
• Հայաստանի Հանրապետության բնակարանային իրավունք, ԵՊՀ հրատ., 1995 թ., 207 էջ,
• Ժառանգման իրավունք, ԵՊՀ հրատ., 2000 թ., 192 էջ,
• Քաղաքացիական իրավունք ( Գործնական պարապմունքների ձեռնարկ), համահեղինակ, 2-րդ մաս, ԵՊՀ հրատ., 2007 թ.

Գեղամ Ղարախանյանը նաև գեղարվեստական արձակ ստեղծագործությունների, պատմվածքների, բանաստեղծությունների հեղինակ է։