Հարամ
Հարամ (արաբ․՝ حرام), ըստ շարիաթի՝ իսլամում արգելված մեղավոր գործողություններ։ Հարամ գործողության հակառակը հալալն է։ Օրինակ՝ խոզի միսը հարամ է, իսկ խոյի միսը, որը մորթվել է Ալլահի անվան հիշատակմամբ, հալալ է։
Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամենից հաճախ արաբերեն «հարամ» (արաբ․՝ حرام) բառը թարգմանվում է որպես «մեղք»։ Այն կարող է թարգմանվել նաև որպես «պաշտպանված», «սուրբ»[1] (օրինակ՝ Ալ-Մասջիդ ալ-Հարամ - «Պաշտպանված մզկիթ»)։ «Հարամ» նույն արմատով և բաղաձայն բառը (արաբ․՝ حرم, կարճ երկրորդ ձայնավորով) նշանակում է «արգելված տեղ»։ Սեմական ընտանիքի այլ լեզուներում հարակից բառերը եբրայերեն հերեմ բառն են, որը նշանակում է «բացառություն, ամոթ»։
Հարամի օրինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մուսուլմանների համար հարամի առավել ակնհայտ օրինակները Ղուրանի կողմից արգելված գործողություններն են, ինչպիսիք են․
- Շիրք - Ալլահին ուղեկիցներ (հավասար) տալը կամ Ալլահից բացի որևէ մեկին երկրպագելը։
- Ոչ ավանդական սեռական կողմնորոշում։
- Անպատկառ վերաբերմունք ծնողների նկատմամբ։
- Սպանություն։
- Շնություն։
- Գողություն։
- Սուտ վկայություն։
- Պարտավորությունների խախտումներ։
- Վաշխառություն։
- Սննդամթերքի արգելքների խախտում։
- Դրամախաղ, կուռքերի զոհաբերություններ, գուշակություն և կախարդություն։
- Հարվածներ դեմքին (հատկապես կնոջ կամ երեխայի դեմքին, նաև կենդանիների դեմքին), բռնցքամարտ, ընդհանուր մենամարտեր[2][3][4][5][6][7]։
- Դաջվածքներ[8][9][10][11]։
Հարամ և սպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սպանությունը նույնպես հարամ է, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մահը պատճառվել է․
- այն մարդուն, ով հարձակվել է մուսուլմանի վրա՝ նրան սպանելու նպատակով (անկախ նրանից՝ հարձակվողը մուսուլման է, թե ոչ)։
- դահիճի կողմից՝ իր պարտականություններն իրականացնելիս։
- անհավատ մարտիկին ջիհադի ժամանակ։
Քրիստոնյաները և հրեաները, ի տարբերություն այլ կրոնական ուսմունքների հետևորդների և աթեիստների, իսլամում անհավատ չեն համարվում, այլ կոչվում են «սուրբ գրությունների մարդիկ», և նրանց բռնի իսլամադավան դարձնելը հարամ է. այնուամենայնիվ, ծայրահեղ մուսուլմանների թվում կան նաև նրանք, ովքեր անտեսում են այս դրույթը։
Հարամը նաև չար մտադրություններով կամ առանց որևէ նպատակի կենդանիներ սպանելն է։ Ընդ որում, սննդի մեջ օգտագործման համար թույլատրված կենդանիներին սննդի պատրաստման համար սպանելը, ինչպես նաև մարդկանց վնաս պատճառող կենդանիներին ոչնչացնելը հարամ չի համարվում։
Սննդի արգելքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարամ համարվում է արգելված մթերքների, առաջին հերթին խոզի մսի օգտագործումը։ Շատ մուսուլման աստվածաբանների կարծիքով, խոզի դիակի մասերի վերամշակումից ստացված արտադրանքները, ինչպիսիք են ժելատինը, նույնպես արգելված են։ Միևնույն ժամանակ, ըստ մեկ այլ մուսուլման աստվածաբանների, դրանք թույլատրված, հալալ ապրանքներ են։ Թրթուրներից ստացված ներկանյութերը, ինչպիսիք են կարմինը (կարմիր գույնի ամենատարածված բնական սննդի ներկանյութերից մեկը, որը ստացվում է կոկինից, հիմնականում օգտագործվում է բարձր գազավորված ըմպելիքների և կարմիր գույնի աղանդերի արտադրության մեջ) նույնպես համարվում են հարամ։
Հարամի տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուշ մուսուլման աստվածաբանները մանրամասն մշակել են հարամի հայեցակարգը։ Նրանք առանձնացրել են հարամի երկու տեսակ՝ հարամ զուլմի, որի կատարումը վնաս է հասցնում օտար մարդկանց, բացի կատարողից (օրինակ՝ գողություն) և հարամ գայրի-զուլմի, որի կատարումը վնաս է պատճառում միայն կատարողին (օրինակ՝ չթույլատրված մթերքների օգտագործումը)։
Իսլամի կանոնների համաձայն, ով կատարել է հարամ զուլմին և երդվել է այլևս չկատարել այն, Ալլահի կողմից ներվելու է միայն այն դեպքում, եթե ներվի տուժածը։ Եթե մարդը, ով կատարել է գայրի-զուլմի հարամը, ապաշխարել է իր արածի համար և խոստացել է չկրկնել, ապա Ալլահը կարող է ներել նրան։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Х. К. Баранов Арабско-русский словарь. М., 2001. — ISBN 5-901278-01-1. — c.168.
- ↑ «Бои без правил, MMA, бокс и Ислам | umma.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ ««Муфтий Москвы осудил бои Хабиба Нурмагомедова — это не ислам»». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ «Муфтий Татарстана: смотреть кулачные бои UFC — харам». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ «Is Watching Boxing Allowed in Islam? — SeekersGuidance». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ «A boxer is asking about the ruling on boxing — Islam Question & Answer». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ «UFC Champion Khabib: «The Almighty Won't Approve of My Violence» | About Islam». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ «Татуировки мусульманки | umma.ru». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ Как относился к татуировкам Пророк Мухаммад(ﷺ) ?
- ↑ Можно ли делать татуировку по Исламу?
- ↑ «Можно ли мусульманам делать татуировки». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 2-ին. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 1-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարամ» հոդվածին։ |
| ||||||
