«Բեկ»–ի խմբագրումների տարբերություն
| Տող 38. | Տող 38. | ||
'''Բանգլադեշ''' |
'''Բանգլադեշ''' |
||
* [[Agha Muhammad Reza|Միրզա Մուհամմադ Ռեզա Բեգ]] - [[Iranian peoples|Իրանցի շիա մահմեդական]] ներգաղթյալ, որը բնակվում է [[Sylhet region|Սիլեթ շրջանում]] [[Bengal|Բենգալի]]: Հայտարարվել է որպես [[Mahdi|Մահդի]] և [[twelfth imam|տասներկուերորդ իմամ]], մարտընչելով [[Բրիտանական արևելահնդկական ընկերություն|Բրիտանական արևելահնդկական ընկերության]] և [[Kachari Kingdom|Կաչարի Թագավորության]] դեմ |
* [[Agha Muhammad Reza|Միրզա Մուհամմադ Ռեզա Բեգ]] - [[Iranian peoples|Իրանցի շիա մահմեդական]] ներգաղթյալ, որը բնակվում է [[Sylhet region|Սիլեթ շրջանում]] [[Bengal|Բենգալի]]: Հայտարարվել է որպես [[Mahdi|Մահդի]] և [[twelfth imam|տասներկուերորդ իմամ]], մարտընչելով [[Բրիտանական արևելահնդկական ընկերություն|Բրիտանական արևելահնդկական ընկերության]] և [[Kachari Kingdom|Կաչարի Թագավորության]] դեմ: |
||
* [[Isfandiyar Beg|Իսֆանդիյար Բեգ]] - Սիլեթի մողոլ ֆաուժդար |
* [[Isfandiyar Beg|Իսֆանդիյար Բեգ]] - Սիլեթի մողոլ ֆաուժդար |
||
'''Բոսնիա''' |
'''Բոսնիա''' |
||
*[[Ալիյա Իզետբեգովիչ|Ալիյա Իետբեգովիչ]] |
|||
* [[Alija Izetbegović]] |
|||
*[[Ասմիր Բեգովիչ]] |
|||
* [[Asmir Begović]] |
|||
* [[Isa-Beg Isaković]] |
* [[Isa-Beg Isaković|Իսա-Բեգ Իսակովիչ]] |
||
* [[Isak-Beg]] |
* [[Isak-Beg|Իսկակ-Բեգ]] |
||
* [[Gazi Husrev-beg]] |
* [[Gazi Husrev-beg|Գազի Հուսրեվ-բեգ]] |
||
* [[Ali-paša Rizvanbegović]] |
* [[Ali-paša Rizvanbegović|Ալի-պասաl Ռիզվանբեգովիչ]] |
||
* [[Safvet beg Bašagić]] |
* [[Safvet beg Bašagić|Սավֆեթ բեգ Բասագիչ]] |
||
* [[Turahan Bey]] |
* [[Turahan Bey|Տուրահան Բեյ]] |
||
* [[Turahanoğlu Ömer Bey]] |
* [[Turahanoğlu Ömer Bey]] |
||
18:33, 21 հունվարի 2020-ի տարբերակ
Բեկ, նաև սովորաբար հնչում է Բեյգ, Բեգ, Բեյ կամ Խան (Պարսկերեն: بیگ, Bay, Թուրքերեն: Բեյ) կոչում էր, որը օգտագործվում էր որպես անուն՝ տոհմը ճանաչելու համար: Դա նշանակում է առաջնորդ կամ հրամանատար և տարածված է is common in Պակիստանում, Հնդկաստանում, Աֆղանստանում, Բանգլադեշում, Թուրքիայում, Իրանում, Կովկասում, Կենտրոնական Ասիայում և Արևելյան Եվրոպա (նախկին Հարավսլավիայի) և դրանց թվում նաև Սփյուռքում:
Ստուգաբանություն
Բեկի ծագումնաբանությունը դեռևս վիճելի է, չնայած հիմնականում այն փոխառություն է: Առաջարկվել է երկու հիմնական ստուգաբանություն: Առաջին ստուգաբանությունը միջին-իրանական բագա ձևից է, թեև իմաստը համապատասխանում էր միջին պարսկական ձևերին, որը հաճախ նշանակում էր «տեր», և օգտագրործվում՝ թագավորների և ուրիշների կողմից: Երկրորդ ստուգաբանությունը չինարենից է՝ «ավագ (եղբայր), (ֆեոդալ) տիրակալ»: Խերարդ Դեորֆերը լրջորեն խորհում է այն հավանակությունը, որ այս բառը իրականում թուրքերեն է: Ինչ էլ, որ լինի ճշմարտությունը, ոչ մի կապ չկա թուրքական բերկի, մոնղոլական բերկի՝ «ուժեղ» կամ թուրքական բոգու, մոնղոլական «կախարդ, շաման»-ի հետ[1][2]:
Բեկը հետագայում օգտագործվել է որպես ռազմական կոչում Օսմանյան կայսրությունում[Ն 1]:
Այն օգտագործվել է նաև Չինաստանում Ցին կայսրության ժամանակ: Երբ Ցին կայսրությունը կառավարում էր Սինծիանը, դա թույլ տվեց թուրքական բեկերին պահպանել իրենց նախկին կարգավիճակը Ալտիշարում, և նրանք կառավարում էին տարածքը Ցին կայսրության համար որպես պաշտոնատար անձինք[3][4][5][6]: Բարձրաստիճան բեկերին թույլ էր տրվում կրել սանրվածք[7]:
Գործածումը որպես անուն
Որպես պարսկական անուն, սովորական է տեսնել բեկ անունը 'զադա' (արական), 'զադի' (իգական) պարսկերեն ածանցներում, որը նշանակում է «որդի» կամ «դուստր»: Օրինակ՝ Միրզա Բեկզադա կամ Նուր Բեկզադի[փա՞ստ]: Որպես թուրքական անուն, առավել հաճախ ընդունված է «բեկ» կամ «բեյ» ուղղագրությամբ:
(Երբեմն, այն օգտագործվում է «Միրզա» կոչումի հետ, որը նման է մողոլի օգտագործմանը)[փա՞ստ]:
Մողոլների դինաստիայում, բոլոր տղամարդկան տրվել է Միրզա (պարս.՝ مرزا) պատվավոր կոչումը, ինչպես նաև «Բայգ» (պարս.՝ بیگ) կոչումը կամ Բեգում (պարս.՝ بگوم) տղամարդկանց համար, ավելացվել է որպես ընտանեկան անուն: Օրինակ՝ Միրզա Աբդուլլահ Բեկ կամ Ֆարզանա Բեգում: Սա Մողոլյան դինաստիայի ժառանգների համար պատվավոր կոչում էր: Այսօր, այնուամենայնիվ, մողոլների սերունդներն օգտագործում են «Բայգ»-ը որպես միջին անուն, իսկ Միրզան որպես ազգանուն կամ հակառակը: Օրինակ՝ Աբդուլլահ Բայգ Միրզա կամ Աբդուլլահ Միրզա Բայգ:
Որպես Սլավոնական կամ բոսնիական անուն, բեկ անունին ավելանում է «ovic», «ovich» սլավոնական վերջածանցները, որոնք կոչվում են «սերունդ»: Չնայած «Բեկ» տիտղոսը այլևս չի օգտագործվում Բոսնիայում, «Բեկ» ծագմամբ ընտանիքների հետքերը պահպանվում են: Սակայն «begović» վերջածանց պարունակող ազգանունը, ինքնին ծագման հստակ ցուցանիշ չէ: Օրինակ՝ «Բեգովիչ» անվամբ մի շարք ընտանիքներ կան, ոմանք ազնվական ծագում ունեն, իսկ ոմանք՝ ոչ: «Իդրիզբեգովիչը» ոչ-ազնվական ընտանիքի ևս մեկ օրինակ կլիներ վերջածանցով: «Բեկ» անվամբ ընտանքիների որոշ օրինակներ են՝ Շահբեկովիչ, Ռիզվանբեկիչ և այլն: Մյուս կողմից «Կուկավիցան» հայտնի «բեկ» անվամբ ընտանիքի օրինակ է, որն ինքնին տիտղոս չի պարունակում: Էնվեր Իմամովիչի «Porijeklo i pripadnost stanovništva Bosne i Hercegovine» գիրքը մանրամասն ներկայացնում է Բոսնիա և Հերցեգովինայում մեծ թվով ընտանիքների ծագումը[փա՞ստ]:
Այսօր, կան նաև այլընտրանքային ուղղագրություններ, ինչպիսիք են՝ Բեգ, Բեյգ, Բեկ, Բիկ:
Հատկանշական Բեգ
Աֆղանստան
- Սուլթան Աբու Սաիդ Բեգ
- Մոհամեդ Մուրադ Բեգ, Էմիր Բոխարա
- Միր Յար Բեգ և Միր Յար Բեգ Սահիբզադա, Էմիր Բոխարա
Ալբանիա
- Սկանդերբեգ, Ալբանիայի տեր
Ադրբեջան
- Միրզա Ադիգոզալ բեյ, 19-րդ դարի ադրբեջանցի պատմաբան էր:
- Միրզա Միրան Շահ Բեգ, Լենկթեմուրի որդին էր, և Թիմուրիդ դինաստիայի կառավարիչը իր հոր կառավարության ժամանակ:
- Էլբեյ Միրզա-Հասան օղլու Ռզագուլիև, ադրբեջանցի սովետական նկարիչ և բեմադրող էր, Այտեն Ռզագուլիևայի հայրը:
Բանգլադեշ
- Միրզա Մուհամմադ Ռեզա Բեգ - Իրանցի շիա մահմեդական ներգաղթյալ, որը բնակվում է Սիլեթ շրջանում Բենգալի: Հայտարարվել է որպես Մահդի և տասներկուերորդ իմամ, մարտընչելով Բրիտանական արևելահնդկական ընկերության և Կաչարի Թագավորության դեմ:
- Իսֆանդիյար Բեգ - Սիլեթի մողոլ ֆաուժդար
Բոսնիա
- Ալիյա Իետբեգովիչ
- Ասմիր Բեգովիչ
- Իսա-Բեգ Իսակովիչ
- Իսկակ-Բեգ
- Գազի Հուսրեվ-բեգ
- Ալի-պասաl Ռիզվանբեգովիչ
- Սավֆեթ բեգ Բասագիչ
- Տուրահան Բեյ
- Turahanoğlu Ömer Bey
Central Asia
England
India
- Abbas Ali Baig, Indian Test cricketer
- Mahmud Begada, Sultan of Gujarat
- Mirza Asadullah Baig Khan
- Mirza Babur Beg, the first Mughal emperor
- Mirza Muhammad Akbar Beg, He was the third and one of the greatest rulers of the Mughal Dynasty in India.
- Mirza Abul-Qasim Babur bin Baysonqor Beg, was a Timurid ruler in Khurasan (1449–1457).
- Mirza Ishtiaq Beg, Chairman, Central Electricity Authority and ex-officio Secretary, Government of India (1939-2017)
- Mirza Mehboob Beg, is an Indian politician, belonging to Jammu & Kashmir National Conference.
- Mirza Farhatullah Baig, was an Indian Urdu writer of humor and prose.
- Mirza Muhammed Baig Chishti Qalandari Hyderabadi, He is renowned as a Sufi saint and great scholar of Hyderabad Deccan.
- Mirza Ibrahim Beg, was Subahdar of Bengal during the reign of emperor Jahangir Beg.
- Wali Beg Zul-Qadr, Soldier under Akbar Mirza Mughal Emperor.
- Tardi Beg, was a military commander in the 16th century in Mughal India.
- Mirza Mazhar Beg, was Ziledar of Napara Estate during the reign of Raja Nanpara Raja Saadat Ali Khan
Iran
Kashgar
Pakistan
- Mirza Athar Baig, author
- General Mirza Aslam Baig, retired Chief of Army Staff (Pakistan)
- Adina Beg, was the governor of the Punjab including Lahore, Jalandhar and Multan from 1755 to 1758.
- Idrees Baig, Test cricket umpire
- Mirza Aslam Baig
- Mirza Aziz Akbar Baig
- Mirza Iqbal Baig is a sports journalist and cricket commentator who currently works as a television show host.
- Mirza Mohammad Afzal Beg was a Kashmiri politician and lieutenant of the late Chief Minister of Jammu and Kashmir.
- Mirza Nazeer Baig Mughal is an actor. He has acted in several films, tele-films, and TV drama serials.
- General Mohammad Abbas Baig
- Naeem Baig is a novelist and short story writer, who has written articles, short stories and novels in Urdu and English.
- Obaidullah Baig was a scholar, Urdu writer/novelist, columnist, media expert, and most notably a documentary filmmaker from Karachi.
- Mirza Rafiuddin 'Raz' Baig is a poet.
- Diana Baig international cricket and football player from Gilgit Baltistan
- Samina Baig only Pakistani woman to climb Mount Everest
Poland
Russia
- Mirza Kazem-Bey, Muhammad Ali Kazim-bey, was a famous orientalist, historian and philologist of Azeri and Iranian origin.
- Alexander Lvovich Kazembek (often spelled Kazem-Bek or Kasem-Beg), was a Russian émigré and political activist, and founder of the Mladorossi political group.
- Iskander Mirza Huzman Beg Sulkiewicz, was a Polish politician of Tatar ethnicity, activist in socialist and independence movements and one of the co-founders of Polish Socialist Party.
Sri Lanka
- Mohideen Baig, was a popular Sri Lankan musician.
Turkey
- Sultan Osman-beg,[8] Sultan of the Ottoman Empire
- Mirza Tugay Bey, was a notable military leader and politician of the Crimean Tatars.
United States
- Ed Baig, is an American technology columnist.
See also
Ծանոթագրություններ
- ↑ http://www.iranicaonline.org/articles/beg-pers
- ↑ http://www.iranicaonline.org/articles/baga-an-old-iranian-term-for-god-sometimes-designating-a-specific-god
- ↑ Rudelson, Justin Jon; Rudelson, Justin Ben-Adam (1997). Oasis Identities: Uyghur Nationalism Along China's Silk Road (illustrated ed.). Columbia University Press. էջ 31. ISBN 0231107862. Վերցված է 24 April 2014-ին.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - ↑ Clarke, Michael E. (2011). Xinjiang and China's Rise in Central Asia – A History. Taylor & Francis. էջ 20. ISBN 1136827064. Վերցված է 10 March 2014-ին.
- ↑ Millward, James A. (2007). Eurasian Crossroads: A History of Xinjiang (illustrated ed.). Columbia University Press. էջ 101. ISBN 0231139241. Վերցված է 10 March 2014-ին.
- ↑ Crossley, Pamela Kyle; Siu, Helen F.; Sutton, Donald S., eds. (2006). Empire at the Margins: Culture, Ethnicity, and Frontier in Early Modern China. Vol. Volume 28 of Studies on China (illustrated ed.). University of California Press. էջ 121. ISBN 0520230159. Վերցված է 10 March 2014-ին.
{{cite book}}:|volume=has extra text (օգնություն) - ↑ James A. Millward (1998). Beyond the pass: economy, ethnicity, and empire in Qing Central Asia, 1759-1864. Stanford University Press. էջ 204. ISBN 0-8047-2933-6. Վերցված է 2010-11-28-ին.
- ↑ Same surname beg, baig, bey / surname in part of Mirza and Ottoman Empire in Name Osman I
Քաղվածելու սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "Ն", but no corresponding <references group="Ն"/> tag was found