Jump to content

Հարավային ոզնի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հարավային ոզնի
Հարավային ոզնի
Հարավային ոզնի
Դասակարգում
Թագավորություն  Կենդանիներ (Animalia)
Տիպ/Բաժին Քորդավորներ (Chordata)
Ենթատիպ Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Դաս Կաթնասուն (Mammalia)
Կարգ Eulipotyphla
Ընտանիք Ոզնիներ (Erinaceidae)
Ցեղ Եվրասիական ոզնի (Erinaceus)
Տեսակ Հարավային ոզնի (E. roumanicus)
Միջազգային անվանում
Erinaceus roumanicus
Տարածվածություն և պահպանություն
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝
Քիչ մտահոգող տեսակ
Տաքսոնի տարածվածությունը
Տաքսոնի տարածվածությունը

Հարավային ոզնի[1] (լատին․՝ Erinaceus roumanicus), կաթնասունների դասի ոզնիների ընտանիքի եվրասիական ոզնիների ցեղի տեսակ[2]։

Մինչև 20-րդ դարի վերջը[3], այս տեսակը համարվում էր որպես E.color roumanicus-ի տեսակների ենթատեսակ՝ Erinaceus concolor (արևելաեվրոպական ոզնին)[3], այնուամենայնիվ, 1990–2000 թվականներին իրականացված մորֆոլոգիական և մոլեկուլային գենետիկական ուսումնասիրությունների արդյունքում ստեղծվեց E. roumanicus-ի անկախության տեսակ[4][5]։

Բնութագիր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավային ոզնու մարմնի երկարությունը՝ մինչև 35 սմ, մարմնի քաշը՝ մինչև 1 կգ[6]։ Հարավային ոզնու տեսքը նման է եվրոպական ոզնուն, բայց նրա գլուխն ու կողմերը մուգ շագանակագույն են (շատ ավելի մուգ է, քան վիզը և որովայնը)։ Ասեղները շոկոլադի գույն ունի, որովայնի վրայի մորթին շագանակագույն է, կրծքավանդակի վրա կան լայն սպիտակ բծեր[7]։

Տարածվածություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավային ոզնին հանդիպում է Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի շատ շրջաններում (Բալկանյան թերակղզու երկրներում, Ավստրիայում, Հունգարիայում, Սլովակիայում, Լեհաստանում, Մոլդովայում, Ուկրաինայում, Բելառուսի հարավում, Եվրոպական Ռուսաստանի կենտրոնական և հարավային շրջաններում)[8], ինչպես նաև Հյուսիսային Կովկասում և հարավում՝ Արևմտյան Սիբիր[9]։ Ռուսաստանում այս տեսակի տարածման արեալը համապատասխանում է հյուսիսային սահմանին։ Հյուսիսային Կովկասի կասպյան ափին, ինչպես նաև Անդրկովկասին ու Փոքր Ասիային է բնորոշ ոզնու այս տեսակի տարածումը[10][11]։

Կենսակերպ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարավային ոզնին Գալիչիցա ազգային պարկում (Մակեդոնիա)

Այն ապրում է անտառների եզրերին, տափաստանային գետերի մերձակայքում, ջրանցքների և խոնավ տարածքների մոտակայքում։ Այն բույն է կառուցում միայն ձմռան սեզոնի համար։ Սնվում է կենդանական աշխարհի մի շարք տեսակներով՝ ներառյալ միջատները, որդերը, խխունջները, փոքր ողնաշարավորները (մողեսները, օձերը, թռչունների ձվերը, մկները, ներառյալ լեշերը)։

Ոզնիները հաճախ իրենց որսորդական արահետներն են դնում մայրուղիների երկայնքով՝ ակտիվորեն օգտվելով ճանապարհի երթևեկելի գոտուց, որպես բնակության վայրեր։ Գրականության մեջ նկարագրված են այն դեպքերը, երբ ոզնիները ձևավորում են ճանապարհի առանձին ուղի։ Դա պայմանավորված է նրանով, որ ճանապարհի բիոտոպները դառնում են մթնշաղային ակտիվությամբ միջատների համակենտրոնացման վայրեր (դրանք գրավում են ճանապարհի մակերևույթից և մեքենաների լույսի ներքո եղած ջերմության պատճառով)։ Այս հատկության շնորհիվ ոզնիները հաճախ դառնում են տրանսպորտային միջոցների զոհ[12]։

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Die Säugetiere Europas, Nordafrikas und Vorderasiens : der Bestimmungsführer. Aulagnier, Stéphane., Chevallier, Jean., Roth, Olivier,. Bern: Haupt. 2009. ISBN 978-3-258-07506-8. OCLC 467889561.{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  2. ↑ «Erinaceus roumanicus: Amori, G., Hutterer, R., Kryštufek, B., Yigit, N., Mitsain, G. & Palomo, L.J.». IUCN Red List of Threatened Species. 2008 թ․ հունիսի 30. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 11-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 Mammal species of the world : a taxonomic and geographic reference. Wilson, Don E., Reeder, DeeAnn M. (3rd ed ed.). Baltimore: Johns Hopkins University Press. 2005. ISBN 0-8018-8221-4. OCLC 57557352. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)CS1 սպաս․ այլ (link)
  4. ↑ Млекопитающие России, 2012, էջ 30
  5. ↑ Банникова А. А., Матвеев В. А., Крамеров Д. А. Опыт использования интер-SINE-ПЦР в изучении филогенеза млекопитающих // Генетика. — 2002. — Т. 38, № 6. — С. 853—864. Архивировано из первоисточника 11 Հոկտեմբերի 2016.
  6. ↑ Métianu, T. (1953). «Description d'une espèce nouvelle de Gongylonème, Gongylonema nitsulesceui du hérisson de Roumanie (Erinaceus europeus romanicus Barret-Hamilton 1900)». Annales de Parasitologie Humaine et Comparée. 28 (1–2): 47–59. doi:10.1051/parasite/1953281047. ISSN 0003-4150.
  7. ↑ «Gammarus pecos: Inland Water Crustacean Specialist Group». IUCN Red List of Threatened Species. 1996 թ․ օգոստոսի 1. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 11-ին.
  8. ↑ Irzhavsky, S. V.; Ketenchiev, Kh. A. (2014 թ․ նոյեմբերի 18). «COMPARATIVE-MORPHOLOGICAL AND ECOLOGICAL AND BIOLOGICAL ANALYSIS OF CESTODA ERINACEOLEPIS ERINACEI (GMELIN, 1789) GULYAEV ET IRZHAVSKY COMB.N». South of Russia: ecology, development (3): 65. doi:10.18470/1992-1098-2011-3-65-69. ISSN 2413-0958.
  9. ↑ Dumitrache, Mirabela Oana; Paştiu, Anamaria Ioana; Kalmár, Zsuzsa; Mircean, Viorica; Sándor, Attila David; Gherman, Călin Mircea; Peştean, Cosmin; Mihalca, Andrei Daniel; Cozma, Vasile (2013-04). «Northern white-breasted hedgehogs Erinaceus roumanicus as hosts for ticks infected with Borrelia burgdorferi sensu lato and Anaplasma phagocytophilum in Romania». Ticks and Tick-borne Diseases (անգլերեն). 4 (3): 214–217. doi:10.1016/j.ttbdis.2012.11.010.
  10. ↑ Млекопитающие России, 2012, էջ 29—31
  11. ↑ Загороднюк И. В., Мишта А. В. О видовой принадлежности ежей рода Erinaceus Украины и прилежащих стран // Вестник зоологии. — 1995. — Т. 29, № 2-3. — С. 50—57.
  12. ↑ Загороднюк, Ігор. Загибель тварин на дорогах: оцінка впливу автотранспорту на популяції диких і свійських тварин // Праці теріологічної школи. Вип. 8. Фауна в антропогенному середовищі. — Луганськ, 2006. — С. 120—125.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարավային ոզնի» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հարավային ոզնի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Տաքսոնոմիա
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հարավային_ոզնի&oldid=9730164» էջից