Jump to content

Էդմունդ Հալլեյ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Էդմունդ Հալլեյ
անգլ.՝ Edmond Halley
Ծնվել էնոյեմբերի 8, 1656(1656-11-08)[1][2][3][…]
Haggerston, Միդլեքս, Անգլիայի թագավորություն
Մահացել էհունվարի 25, 1742(1742-01-25)[4] (85 տարեկան)
Գրինվիչ, Քենթ, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
ԳերեզմանSt Margaret's, Lee[5]
Քաղաքացիություն Անգլիայի թագավորություն և  Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Դավանանքդեիզմ
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, երկրաֆիզիկոս, աստղագետ, օդերևութաբան, քարտեզագիր, փիլիսոփա, ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և կլիմայաբան
Հաստատություն(ներ)Գրինվիչի աստղադիտարան, Royal Mint?[2] և Օքսֆորդի համալսարան[2]
Գործունեության ոլորտԵրկրաֆիզիկա, Օդերևութաբանություն, Ժողովրդագրություն, մաթեմատիկոս, օդերևութաբան, ֆիզիկոս, աստղագիտություն և աստղագետ
Պաշտոն(ներ)Թագավորական աստղագետ և Savilian Professor of Geometry?
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն
Ալմա մատերՍուրբ Պողոսի դպրոց (1673)[2], Թագավորական քոլեջ (1676)[2] և Օքսֆորդի համալսարան (1678)[6][2]
Տիրապետում է լեզուներինլատիներեն և անգլերեն[7]
Հայտնի աշակերտներJames Pound?[6]
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Mary Tooke?[2]
 Edmond Halley Վիքիպահեստում

Էդմունդ Հալլեյ[8] (անգլերեն` Edmond Halley, նոյեմբերի 8, 1656(1656-11-08)[1][2][3][…], Haggerston, Միդլեքս, Անգլիայի թագավորություն - հունվարի 25, 1742(1742-01-25)[4], Գրինվիչ, Քենթ, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն), անգլիացի աստղագետ և երկրաֆիզիկոս, Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ։

Հալլեյը սովորել է Օքսֆորդի համալսարանում, 1703 թ.-ից եղել է նույն համալսարանի պրոֆեսոր, 1720 թ.-ից՝ Գրինվիչի աստղադիտարանի տնօրեն։ 1676–1678 թթ.-ին Հալլեյը կազմել է Հարավային երկնքի 341 աստղերի հեռադիտակային առաջին աստղացուցակը (կատալոգ)։ Նա առաջինն է հաստատել գիսավորի պտույտի պարբերականությունը (Հալլեյի գիսավորինը 76 տարի է)։ Սեփական միջոցներով հրատարակել է Իսահակ Նյուտոնի «Բնափիլիսոփայության մաթեմատիկական սկզբունքները» աշխատությունը և արաբերենից թարգմանել ու հրատարակել է Ապոլոնիուս Պերգացու մաթեմատիկական աշխատանքները։ Մասնակցելով 1698–1700 թթ.-ին կազմակերպված արշավախմբին՝ կազմել է երկրամագնիսական մանրամասն քարտեզ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 Oxford Dictionary of National Biography / C. MatthewOxford: OUP, 2004.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  3. 3,0 3,1 Eggen O. J. Encyclopædia Britannica
  4. 4,0 4,1 4,2 https://astro.uni-bonn.de/~pbrosche/persons/pers_halley.html
  5. Find A Grave — 1996.
  6. 6,0 6,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  7. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  8. Հովհաննես Բարսեղյան (2006). «Աշխարհագրական անունների հայերեն տառադարձության մասին որոշում». Տերմինաբանական և ուղղագրական տեղեկատու. Երևան: 9-րդ հրաշալիք. էջ 58. ISBN 99941-56-03-9.
  • Դպրոցական մեծ հանրագիտարան, գիրք 1, հատոր 2, էջ 8։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էդմունդ Հալլեյ» հոդվածին։