Զիտկալա-Շա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Զիտկալա-Շա
Gertrude Simmons Bonnin
Ծնվել էփետրվարի 22, 1876(1876-02-22)
ԾննդավայրYankton Indian Reservation, Չառլզ Միքս շրջան, Հարավային Դակոթա, ԱՄՆ
Վախճանվել էհունվարի 28, 1938(1938-01-28)[1] (61 տարեկան)
Վախճանի վայրՎաշինգտոն, Կոլումբիայի շրջան, ԱՄՆ
ԳերեզմանԱրլինգտոնի ազգային գերեզմանատուն[2]
Մասնագիտությունգրող, բանաստեղծուհի, ջութակահարուհի և իրավապաշտպան
Լեզուանգլերեն
Ազգությունսիու
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
ԿրթությունԷրլհեմ Քոլեջ
ԱնդամակցությունSociety of American Indians?
ԱշխատավայրCarlisle Indian Industrial School?
 Zitkala-Sa Վիքիպահեստում

Զիտկալա-Շա (լակոտա՝ Կարմիր Թռչուն, իսկական անունը՝ Գերտրուդա Սիմմոնս Բոննին, փետրվարի 22, 1876(1876-02-22), Yankton Indian Reservation, Չառլզ Միքս շրջան, Հարավային Դակոթա, ԱՄՆ - հունվարի 28, 1938(1938-01-28)[1], Վաշինգտոն, Կոլումբիայի շրջան, ԱՄՆ), ամերիկյան հնդկացի գրող Յանկտոն-սիու ցեղից, հյուսիսամերիկյան հնդկացիական բանահյուսության նմուշների առաջին հավաքողներից մեկը[3]։ Հիմնական ստեղծագործություններն են՝ «Ամերիկացի հնդկացիների զրույցներ» և «Հին հնդկացիական լեգենդներ»։ Հնդկացիների քրիստոնեացման ժամանակ տպագրել է «Ինչու եմ ես հեթանոս» (Why I Am a Pagan) էսսեն, կոմպոզիտոր Ու․ Հանսոնի հետ համատեղ գրել է «Արևի պար» օպերան՝ համանուն ծիսակատարության հիման վրա։

Զիտկալա-Շան հայտնի է դարձել որպես մուլտիկուլտուրալիզմի և մի ժամանակ գերիշխող մշակութային ձուլման քաղաքականության ֆոնի վրա ամերիկյան հնդկացիների քաղաքացիական ազատության պաշտպան։ Զիտկալա-Շայի ինքնակենսագրությունն ամերիկյան հնդկացիների առաջին ինքնակենսագրություններից մեկն է, որի վրա չեն ազդել թարգմանիչներն ու խմբագիրները[4]։ Նրա մայրենի լեզուն սիու լեզվի բարբառներից մեկն է՝ դակոտան[4], բայց ժամանակակիցներից մեկն ընդգծել է նրա՝ «անգլերենին գերազանց տիրապետելը»[5]։

Վաղ տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գերտրուդա Կեզեբիր։ Զիտկալա-Շան ջութակով, 1898

Զիտկալա-Շան ծնվել է Հարավային Դակոտայի Յանկտոն արգելաբնակավայրում Լիթլ Բիգհորնի ճակատամարտի տարում, երբ հնդկացիների մի շարք միավորված ցեղեր հաղթանակ տարան ամերիկացի զորքերի նկատմամբ։ Զիտկալա-Շան Էլլեն Սիմմոնսի (յանկտոն-սիու ցեղից, նրա հնդկացիական Tate Iyohiwin անունը թարգմանվում է որպես «Հասնող քամի») և սպիտակամորթ ամուսնու՝ Ֆելկերի երրորդ երեխան էր։ Ֆելկլերն արգելաբնակավայրը լքել էր Գերտրուդի ծնունդից առաջ, և վերջինս ստացել է խորթ հոր՝ Ջոն Հեյստինգ Սիմմոնսի ազգանունը։ Չնայած Էլլենն աղջկան անվանել էր Գերտրուդ (Գերտի), աղջիկը դաստիարակվում էր սիու ավանդույթներով՝ Միսսուրի գետի տիպիներում։ Հետագայում Գերտրուդն իր մասին սիմվոլիկ խոսել է որպես Նստած Ցլի ծոռնուհի՝ շեշտելով իր մշակութային-էթնիկ արմատները, այլ ոչ թե տոհմաբանական ծագումը, ինչպես վկայում է մամուլը[6]։

Չնայած մոր անհամաձայնությանը՝ Գերտրուդան 8 տարեկանից սկսել է սովորել Ինդիանա նահանգի Ուոբաշ շրջանի քվակերների Ձեռքի աշխատանքի ինստիտուտում, որտեղ սովորում էր նաև եղբայրը՝ Դոուին[7]։ Այնտեղ նա հրաժարվում է կտրել իր երկար մազերը, «քանի որ մեր ժողովրդի մեջ կարճ մազեր ունեն սուգ պահողները, իսկ խուզած մազեր՝ վախկոտները»[8]։ Ռիչմոնդի Էրլխեմ քոլեջում (1895-1897), իսկ այնուհետև Բոստոնի կոնսերվատորիայում սովորելու տարիներին Գերտրուդի մեջ հայտնաբերվում է ջութակահարուհու տաղանդ[7]։ 1896 թվականին Ինդիանայում տեղի ունեցած հռետորական մրցույթում Գերտրուդան զբաղեցնում է երկրորդ տեղը, և նրա խոսքերը տպագրվում են դպրոցական երկու հրատարակություններում[4]։ 1897 թվականի կեսից մինչև հաջորդ տարվա ավարտը Գերտրուդան երաժշտություն է դասավանդում Փենսիլվանիա նահանգի Կարլայլի հնդկացիական դպրոցում։ 1900 թվականին այդ դպրոցի տնօրեն Ռիչարդ Հենրի Պրատը Գերտրուդային որպես ջութակահարուհի հրավիրում է «Carlisle Indian Band» խմբի հյուրախաղերին։ Սակայն շուտով, ի պատասխան Գերտրուդայի կողմից դպրոցի ասիմիլիացիայի միտումների շուրջ արված քննադատության, Պրատը Կարլայլի The Red Man թերթում հրապարակում է անանուն գրախոսական՝ Գերտրուդային մեղադրելով հնդկացիական դպրոցը «խեղաթյուրված» ներկայացնելու համար[9]։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գերտրուդա Կեզեբիր։ Զիտկալա-Շան լուսամուտի մոտ կարդալիս
Հնդկացի առաջնորդ, Է․ Դե Կորի նկարը «Հին հնդկացիական լեգենդ» հրատարակությունում (1901)

«Զիտկալա-Շա» գրական կեղծանունն ընտրել է «Հուշերի» (անգլ.՝ Sketches) մեջ, որը տպագրվել է 1900 թվականին The Atlantic Monthly ամսագրում, սակայն իր կյանքի ընթացքում 2 անուններն էլ օգտագործել է։ The Atlantic Monthly ամսագրում տպագրվել են Զիտկալա-Շայի ինքնակենսագրական 3 ուրվանկարները՝ «Հնդկացիական մանկության հիշողություններ», «Հնդկացի աղջկա դպրոցական տարիները» և «Հնդկացի ուսուցչուհին հնդկացիների շրջանում»։ «Հնդկացիական մանկության հիշողություններ» ստեղծագործության մեջ քննվում է դառը համանմանությունը Եդեմի հետ («կարմիր խնձորների երկիր»), որտեղ Աստվածն իր մայրն է, Ադամը՝ եղբայրը, ինքը՝ Եվան, իսկ միսիոներները՝ Օձը (այս մոտիվը հետագայում օգտագործվել է «Ինչու եմ ես հեթանոս» էսսեում)։ Ի տարբերություն կանացի ավանդական ինքնակենսագրությունների՝ Զիտկալա-Շայի աշխատանքները չեն պարունակում պատմություններ սիրային հաղթանակների և տնային գործերի մասին։ Նրա կենսագրական տաղանդը գնահատվել է դեռ կենդանի ժամանակ, մասնավորապես, Մերիոն Գրիդլիի «Ժամանակակից հնդկացիներ» (անգլ.՝ Indians of Today, 1936 год) աշխատության մեջ։

1901 թվականին The Word Carrier հրատարակությունը, որը 1986 թվականի մարտին տպագրել էր Զիտկալա-Շայի «Կողք կողքի» (անգլ.՝ Side by Side) ելույթը, նրա «Բարեսիրտ սիու» (անգլ.՝ The Soft-Hearted Sioux) հոդվածը բնութագրել է որպես բարոյապես վատ[10]։ Բայց, չնայած քննադատությանը, մամուլը գնահատեց Զիտկալա-Շայի «բողոքի հրատապ և խիստ հուսահատ տոնը»։

«Հին հնդկացիական լեգենդներ» (անգլ.՝ Old Indian Legends, 1901 թվական, հետագա վերնագիրը՝ «Իկտոմներ, բադեր և սիուի այլ պատմություններ») ստեղծագործության մեջ արտացոլվում է սիուի բանահյուսությունը հնդկացիական երեկոյան 14 պատմվածքների ձևով, որոնք կոչվում են «օգուկա» (լակոտա լեզվով բառացի «հորինված»)[11]։ Նախաբանում Զիտկալա-Շան գրում է, որ լեգենդներն իրեն բաց երկնքի տակ պատմել են հին դակոտա-պատմողները, և ինքը փորձել է անգլերենով հաղորդել այդ լեգենդների ոգին։ 6 լեգենդների կենտրոնական հերոսն է Իկտոմին՝ սարդ-տրիքստերը և միաժամանակ սիու-դակոտա դիցաբանության մշակութային հերոսը։ Բազմիցս հանդես է գալիս նաև Իյան՝ լակոտա-հնդկացիների պատկերացմամբ չար ոգին։ Այժմյան կյանքի հետ կապված են «Գորշուկը և արջը», «Փայտե սահման» և «Կրակելով կարմիր արծվին» լեգենդները։ 1901 թվականի հրատարակության նկարազարդումները կատարել է վիննեգաբո ցեղից նկարչուհի և քաղաքացիական ակտիվիստ Էնջել Դե Կորան։

1916 թվականին American Indian Magazine ամսագրում տպագրվում է Զիտկալա-Շայի «Հնդկացիներ զարթոնք» (անգլ.՝ The Indian’s Awakening) բանաստեղծությունը, որտեղ բանաստեղծական տներից մեկում աննկատելիորեն անցում է կատարվում ռոմանտիկ պանինդիանիզմին։

«Ամերիկյան հնդկացիների զրույցներ» (անգլ.՝ American Indian Stories, 1921) ստեղծագործության մեջ, որ գրվել է 1900 թվականին՝ ինքնակենսագրական ուրվանկարների հիման վրա և կրկին անգլերենով, նկատելի է Զիտկալա-Շայի մանկությունը և եվրոպացիների ապակառուցողական ազդեցությունը։ Զրույցների շարքը Զիտկալա-Շային պատմել են հենց նկարագրվող իրադարձությունների մասնակիցները։ Վերջին գլուխը հենվում է Զիտկալա-Շայի՝ 1921 թվականի հունիսին ամերիկացի կանանց համար ունեցած ելույթի վրա։ Նույն թվականին տպագրվել է նաև «Ամերիկանացնել առաջին ամերիկացիներին» (անգլ.՝ Americanize the First American) պամֆլետը։

1902 թվականի դեկտեմբերին The Atlantic ամսագրում տպագրվեց Զիտկալա-Շայի «Ինչու եմ ես հեթանոս» (անգլ.՝ Why I Am a Pagan) էսսեն։ «Ամերիկյան հնդկացիների զրույցներ» ստեղծագործության հրատարակումից հետո Զիտկալա-Շան այդ էսսեն վերանվանեց «Մեծ հոգի» (անգլ.՝ The Great Spirit, հյուսիսամերիկյան հնդկացիների դիցաբանության մեջ բարձրագույն էակը) և համապատասխան ձևով փոխեց էսսեի ավարտը։ Միևնույն ժամանակ նա չմեղմացրեց քրիստոնեության նկատմամբ իր քննադատությունը՝ այն անվանելով «մոլեռանդ հավատ» և «նոր սնահավատություն»[12]։ Զիտկալա-Շան սատանային դիտարկում է որպես Մեծ հոգու թշնամի և կասկածի տակ է դնում քրիստոնեական ավանդույթների բացարձակ ճշտությունը՝ այն անվանելով «սպիտակ մարդու լեգենդ»։ «Հնագույն լեգենդների թվում, որոնք ինձ պատմել են հին զինվորները, շատ կային պատմություններ չար հոգիների մասին»,– գրել է Զիտկալա-Շան։– «Բայց ես սովորել էի չվախենալ դրանցից, ինչպես նաև նրանցից, ովքեր քայլում են նյութական կերպարանքով»[13]։ Քննադատներից մեկը՝ Էլիս Պոյնդեկստեր Ֆիշերը (Դեկստեր Ֆիշեր), այդ առումով Զիտկալա-Շային բնութագրել է որպես մշտապես երկու աշխարհների շեմին գտնվող, բայց երբեք այն ամբողջությամբ չհատող[14]։

1902 թվականին Everybody’s Magazine ամսագրում տպագրված և անթոլոգիաների շարք ներառող «Պատերազմի դուստրը» (անգլ.՝ A Warrior’s Daughter) պատմվածքում գովաբանվում են դակոտա կանայք, մասնավորապես մի հնդկացի կին, որը որոշել էր իր սիրելիին փրկել թշնամիներից։ Դրա հետ մեկտեղ «Փորձությունների արահետ» (անգլ.՝ The Trial Path) պատմվածքում «Պատերազմի դուստրը» պատմվածքի սյուժեից շրջադարձ է կատարվում մինչև եվրոպացիների ժամանելը, երբ դակոտա կանայք տղամարդկանց հետ հավասար մասնակցում են ռազմական գործողություններին։ «Փորձությունների արահետ» պատմվածքում գործողությունների սկզբնական վայրը վիգվամն է, ինչպես և Զիտկալա-Շայի՝ հայրենի միջավայրի մասին բոլոր պատմություններում։ Պատմության վերջում համառոտ անդրադարձ է կատարվում հնդկացիների ինքնության կորստին։

Զիտկալա-Շայի ստեղծագործություններում սովորաբար հանդես է գալիս զառամյալ հնդկացի կինը, որը բախվել է շրջակա միջավայրի խնդիրներին («Կապուտաստղ կանանց լայն տարածված առեղծվածը», «Սիու կանանց սերն իրենց զավակների նկատմամբ», «Փորձությունների արահետ»)։ Գտնվելով Կալիֆոռնիայում՝ Զիտկալա-Շան գրել է մի շարք հոդվածներ տեղի հնդկացիների մասին, որոնք տպագրվել են San Francisco Bulletin և California Indian Herald ամսագրերում։

Սիու և յուտա ցեղերի ստեղծագործությունների հիման վրա կոմպոզիտոր Ուիլյամ Հանսոնի հետ Զիտկալա-Շան գրել է հնդկացիների առաջին՝ «Արևի պար» (անգլ.՝ The Sun Dance) օպերան, որի պրեմիերան կայացել է 1913 թվականին Յուտայում։ Նա Հանսոնի համար գրել է լիբրետո և երգեր, ինչպես նաև ջութակով նվագել է երաժշտություն։ Արևի ավանդական պարը, որում խորհրդանշական կապ է ստեղծվում արևի, բիզոնների և մարդկանց միջև, այդ ժամանակ արգելված էր ամերիկյան կառավարության կողմից։ Զիտկալա-Շան Հանսոնին մանրամասն բացատրել է պարի մանրամասներն ու մյուս փաստերը, որոնք ներհյուսված են օպերայի սյուժեին։

Հետազոտող Ռուտ Խեֆլին նշում է, որ իր կողմից ուսումնասիրված սիու 4 գրողներից, որոնք գրում են առանց կողմնակի օգնության, Զիտկալա-Շան տարբերվում է «թերևս առավել ստեղծագործական և պարզ գրական տաղանդով, որ ներկայացնում է ինչպես գրական, այնպես էլ մշակութային տարրերի ինտեգրման լավագույն ձևը, ինչը շատերը համարում են տրամագծորեն հակառակ»[15]։

Հասարակական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1900 թվականին Զիտկալա-Շան ընդգրկվեց Harper's Bazaar ամսագրի «Մարդիկ, որոնք հետաքրքրում են մեզ» ցուցակում։ Մեկ տարի անց նա նամակագրական կապի մեջ մտավ յավապայի ցեղից Կառլոս Մոնտեսումայի հետ, որն Ամերիկյան հնդկացիների կազմակերպության ապագա հիմնադիրներից էր։ 1902 թվականի մայիսի 10-ին Զիտկալա-Շան ամուսնացավ Հնդկացիների գործով բյուրոյի աշխատակից, իր ցեղակից Ռեյմոնդ Թեյլսֆեյս Բոննինի հետ։ Հունիսին նա այդ իրադարձության մասին հայտնեց Մոնտեսումային՝ լուծելով նրանց նշանադրությունը, չնայած դրանում վերջական դեր խաղաց գաղափարական անհամաձայնությունը։ Մեկ տարի անց ծնվեց Գերտրուդայի և Ռեյմոնդի որդին՝ Պեյմոնդ Օհայան, և մինչև Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկսվելը Զիտկալա-Շան ընտանիքի հետ ապրում էր Ուինտի և Օուրեի արգելաբնակավայրերում[7]։ 1914 թվականին Զիտկալա-Շան դարձավ ակտիվիստ հնդկացիների իրավունքների համար։ 1916 թվականին ընտրվեց Ամերիկյան հնդկացիների կազմակերպության քարտողար-գանձապահ և այդ ժամանակ էլ տեղափոխվեց Վաշինգտոն։ Այն բանից հետո, երբ 1920 թվականին կազմակերպությունը լուծարվեց, Զիտկալա-Շան սկսեց համագործակցել Կանանց ակումբների միջազգային ֆեդերացիայի հետ՝ նախաձեռնելով Հնդկացիների բարօրության կոմիտեի ստեղծումը։

1918 թվականի աշնանը Զիտկալա-Շան դարձավ American Indian Magazine ամսագրի գլխավոր խմբագիր։ Նույն թվականին ազգագրագետ Ջեյմս Մունին, քննադատելով Զիտկալա-Շային, հայտարարեց, որ, մասնավորապես, նրա զգեստը, իբր, «դատելով երկար ծոպերից, պատկանում է հարավային ինչ-որ ցեղի», իսկ գոտին՝ նավախո ցեղի տղամարդու[16]։ Մունին նշեց, որ հնդկացիներին ամենալավն է ճանաչում և պրոպագանդեց նրանց կողմից պեյոտլի օգտագործումը[17], որը 1917 թվականին արգելվել էր Կոլորադոյում, Նևադայում և Յուտայում։ Զիտկալա-Շան պատասխանում նշեց, որ ազգագրագետները գիտեն միայն այն, ինչ իրենցից ուզում են պեյոտիստները[17]։

1924 թվականի հունիսի 2-ին ԱՄՆ նախագահ Կալվին Կուլիջն ստորագրեց Հնդկացիների քաղաքացիության մասին օրենքը։ Այդ առիթով հանդես եկան Ամերիկյան հնդկացիների կազմակերպության անդամները, սակայն, մի շարք ցեղեր, օրինակ, իրոկեզները, չէին կիսում նրանց հայացքներն այդ հարցի վերաբերյալ։ Երկու տարի անց Զիտկալա-Շան ամուսնու հետ հիմնեց Ամերիկյան հնդկացիների ազգային խորհուրդը և այն նախագահեց մինչև մահ։ Զարգացնելով պանինդիանիզմի գաղափարը՝ Զիտկալա-Շան հենվում էր այն տեսակետի վրա, համաձայն որի հնդկացիները պետք է ոչ միայն ազդեն ազգային քաղաքականության հարցերի վրա, այլ նաև ակտիվորեն ներգրավվեն կառավարության մեջ՝ հողի և մշակութային ժառանգության իրենց իրավունքները պաշտպանելու համար։ Զիտկալա-Շայի ուղևորությունից հետո Հնդկացիների իրավունքների գծով ասոցիացիայի ներկայացուցիչ Մ․ Սնիֆֆենի և փաստաբան Չ․ Ֆաբենսի կողմից 1923 թվականի Օկլահոմայում հրատարակվեց զեկույց, որտեղ Զիտկալա-Շան գրում էր հնդկացի երեխաների մասին, որոնց բռնի զրկել են հողից և ռեսուրսներից։ Այդ զեկույցը հետագայում նպաստեց արգելաբնակավայրերի իրավիճակը քննող, այսպես կոչված, Մարիամի հանձնաժողովի ստեղծմանը (պետծառայող Լյուսի Մարիամի անունից)։ Ավելի ուշ Զիտկալա-Շայի քաղաքական ռազմավարությունն իր արտացոլումը գտավ հնդկացի այնպիսի գրողների մոտ, ինչպիսիք են Լինդա Խոգանը, Պոլա Գանն Ալլենը և Լեսլի Մարմոն Սիլկոն։

Իր կյանքի վերջին տարիներին Զիտկալա-Շան հնդկացի ավագներին ուղղված իր նամակները ստորագրել է որպես «Զիտկալա-Շա Ուին»։ Իր մահից 4 տարի առաջ Ռուզվելտի «Նոր կուրսի» շրջանակներում ընդունվեց Հնդկացիական վարչության վերակազմակերպման մասին օրենքը, որով, մասնավորապես, ստեղծվեց ցեղի ընտրական խորհրդի ինստիտուտ և վերացվեց արևի պարի ու այլ ծեսերի արգելքը։ Զիտակալա-Շան մահացավ Վաշինգտոնում սրտի և երիկամների հիվանդությունից[18]։ Քաի որ նրա ամուսինն Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին ծառայում էր ամերիկյան բանակում, նա թաղվեց Առլինգտոնի ազգային գերեզմանատանը, որտեղ գերեզմանաքարի վրա գրված է․ «Գերտրուդա Սիմմոնս Բոննին – Զիտկալա-Շա հնդկացի սիուներից – 1876-1938»[19]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Find A Grave — 1996.
  2. ↑ http://www.arlingtoncemetery.net/gsbonnin.htm
  3. ↑ Ю. Е. Березкин. «Мир черепахи: от детских рассказов до космогоний». Ruthenia.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 9-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Dreams and Thunder: Stories, Poems, and The Sun Dance Opera. — University of Nebraska Press, 2005. — ISBN 0803299192
  5. ↑ Laurie Champion, Emmanuel Sampath Nelson. American women writers, 1900-1945: a bio-bibliographical critical sourcebook. — Greenwood Publishing Group, 2000. — P. 385. — ISBN 0313309434
  6. ↑ Zitkala-Sa, Cathy N. Davidson, Ada Norris. American Indian stories, legends, and other writings. — Penguin Classics, 2003. — ISBN 0142437093
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Sacvan Bercovitch, Cyrus R. K. Patell. The Cambridge History of American Literature: Prose writing, 1860-1920. — Cambridge University Press, 2005. — ISBN 0521301076
  8. ↑ Jeffrey Ostler The Plains Sioux and U.S. colonialism from Lewis and Clark to Wounded Knee. — Cambridge University Press, 2004. — P. 152. — ISBN 0521605903
  9. ↑ «Project MUSE - Legacy - Zitkala-Sa…». Muse.jhu.edu. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 7-ին.
  10. ↑ Zitkala-Sa Old Indian legends. — U. of Nebraska Press, 1985. — P. xiii. — ISBN 0803299036
  11. ↑ «Lakota Words Index». Lakota Writings. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 9-ին.
  12. ↑ Molly Crumpton Winter. American narratives: multiethnic writing in the age of realism. — LSU Press, 2007. — P. 177. — ISBN 080713225X
  13. ↑ Ernest Stromberg. American Indian rhetorics of survivance: word medicine, word magic. — Univ of Pittsburgh Press, 2006. — P. 105. — ISBN 0822959259
  14. ↑ «Native Authors». Kstrom.net. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 6-ին.
  15. ↑ Ruth J. Heflin. I remain alive: the Sioux literary renaissance. — Syracuse University Press, 2000. — P. 119. — ISBN 0815628056
  16. ↑ Patrice E. M. Hollrah. «The old lady trill, the victory yell»: the power of women in Native American literature. — Routledge, 2004. — ISBN 0415946972
  17. ↑ 17,0 17,1 Amelia V. Katanski. Learning to Write «Indian»: The Boarding-School Experience and American Indian Literature. — University of Oklahoma Press, 2007. — ISBN 0806138521
  18. ↑ Philip A. Greasley, Society for the Study of Midwestern Literature. Dictionary of Midwestern Literature: The authors. — Indiana University Press, 2001. — P. 553. — ISBN 0253336090
  19. ↑ Willis Goth Regier. Masterpieces of American Indian literature. — University of Nebraska Press, 2005. — ISBN 0803289979

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զիտկալա-Շա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
✯
 Այս հոդվածն ընտրվել է Հայերեն Վիքիպեդիայի օրվա հոդված:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Զիտկալա-Շա&oldid=9409061» էջից