Անդրկովկասյան սահնօձ

Անդրկովկասյան մագլցող սահնօձ
Անդրկովկասյան մագլցող սահնօձ
Դասակարգում
Թագավորություն	Կենդանիներ (Animalia)
Տիպ/Բաժին	Քորդավորներ (Chordata)
Ենթատիպ	Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Դաս	Սողուններ (Reptilia)
Կարգ	Թեփուկավորներ (Squamata)
Ընտանիք	Լորտուներ (Colubridae)
Ցեղ	Zamenis
Տեսակ	Անդրկովկասյան մագլցող սահնօձ (Z. hohenackeri)
Միջազգային անվանում
Zamenis hohenackeri Strauch, 1873
Կարգավիճակ
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝ Քիչ մտահոգող տեսակ

Անդրկովկասյան սահնօձ (լատին․՝ Zamenis hohenackeri), հոհենակերի մագլցող սահնօձ, անդրկովկասյան մագլցող սահնօձ, լորտուների ընտանիքի լորտուների ենթաընտանիքի օձ, որը գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում։ Տարբեր հետազոտողների կողմից դասվում է Elaphe կամ Zamenis ցեղերին։

Արտաքին կառուցվածք

Մարմինը բարեկազմ է, երկարությունը 24-85 սմ է, իսկ պոչը 4-5 անգամ կարճ է։ էգերը խոշոր են արուներից։ Գլուխը թույլ է տարանջատված մարմնից և ծածկված է խոշոր, փայլուն վահանիկներով։ Աչքերը խոշոր են՝ դեղնավուն ծիածանաթաղանթով, իսկ բիբը կլոր է։ Գլխի վրա (աչքերից դեպի ներքև և հետ) ձգվում են մուգ զոլեր։ Մարմնի առջևի մասի թեփուկները հարթ են ու փայլուն, հետևի մասինը՝ թեթևակի կատարավոր։ Մեջքը մոխրագույն է կամ գորշավուն, մեջքի երկարությամբ՝ ծոծրակից մինչև պոչը, անցնում են մուգ շեկից սև խալերի 2 բավական նեղ շարքեր, որոնք տարանջատված են բարակ սպիտակավուն գծով։ Երբեմն 2 շարքի զույգ խալերը, ձուլվելով միմյանց, ձևավորում են լայնակի խալեր։ Գլուխը վերևից ծածկված է մանր սև կետիկներով, ծոծրակային հատվածում առկա են իրար հետ V-աձև ձուլված զույգ՝ մուգ երկարավուն զոլեր։ Մուգ խալերի մեկական շարք է ձգվում նաև մարմնի կողմնային մակերեսներով։ Որովայնային մակերեսը մոխրագույն է կամ գրեթե սև՝ բազմաթիվ սև կետիկների միաձուլման հաշվին։ Սև գունավորում ունեն նաև ներքին ծնոտի առջևի վահանիկները։

Սննդառություն

Սնվում է մանր ողնաշարավորներով (մողեսներ, կրծողներ, թռչուններ և նրանց ձվերը)։ Ձմեռում է աշնան 2-րդ կեսից մինչև գարնան սկիզբը։

Բազմացում և զարգացում

Զուգավորումը սկսվում է ապրիլ-մայիսին։ Հունիսի 2-րդ կեսից մինչև հուլիսի սկիզբ էգը դնում է 3-7 խոշոր ձու (47-52 X 10-16 մմ)։ Ձագերը ծնվում են հուլիսի վերջից։

Տարածվածությունը Հայաստանում

Հայաստանում հանդիպում է Շիրակի, Արմավիրի, Արագածոտնի, Կոտայքի, Արարատի, Վայոց ձորի, Սյունիքի և Տավուշի մարզերի նախալեռներում ու լեռներում, Երևանի շրջակայքում։ Տարածված է չոր կիսաանապատային, չոր տափաստանային, լեռնատափաստանային, թփուտային ու չոր նոսրանտառային, գետամերձ անտառային բուսականությամբ և ժայռոտ ու քարքարոտ վայրերի տնկարկներում։

Պահպանություն

Պահպանության նպատակով, նաև սիրողների կողմից հաճախակի խնամվում է անազատ պայմաններում։ Օգտագործվում է գիտահետազոտական նպատակներով։ Կծածը մարդու և ընտանի կենդանիների համար վտանգավոր չէ։ Օգտակար է. կրծողների թվաքանակի կարգավորող է։

Գրանցված էր նախկին ԽՍՀՄ-ի, Վրաստանի և Ադրբեջանի Կարմիր գրքերում։ ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես խոցելի տեսակ։

Գարնանը «Խոսրովի անտառ» արգելոցում 5-ժամյա երթի ընթացքում (6-7 կմ) հանդիպում է 1-2 առանձնյակ։ Թվաքանակը խիստ կրճատվել է անօրինական որսի, բնորոշ ապրելավայրերի քանդման հետևանքով և հատկապես Երևան քաղաքի շրջակայքում։

Վտանգման հիմնական գործոններն են ապօրինի որսը և բնորոշ ապրելավայրերի քայքայումը։

Պահպանվում է «Խոսրովի անտառ», «Շիկահող» արգելոցներում և «Արևիկ» ազգային պարկում^[1]։

Ծանոթագրություններ

↑ Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անդրկովկասյան սահնօձ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անդրկովկասյան սահնօձ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[:0-1] Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.

[1]