Jump to content

Ֆաշիստական վարչակարգն Իտալիայում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իտալիայի պատմություն
Իտալիայի զինանշան
Հին աշխարհ
Նախապատմական Իտալիա
Էտրուսկներ (մ.թ.ա. 12-6-րդ դարեր)
Մեծ Հունաստան (մ.թ.ա. 12-6-րդ դարեր)
Հին Հռոմ (մ.թ.ա. 8-րդ դար - մ.թ. 5-րդ դար)
Իտալիան օստգոթերից տիրապետության տակ (5-6-րդ դարեր)
Միջին դարեր
Միջնադարյան Իտալիա
Իտալիան Բյուզանդիայի տիրապետության տակ (6-8-րդ դարեր)
Լանգոբարդական թագավորություն (6-8-րդ դարեր)
Իտալիայի միջնադարյան թագավորություն
Իսլամը և նորմանները Հարավային Իտալիայում
Ծովային հանրապետություններ և Իտալիայի քաղաք-պետություններ
Նոր ժամանակներ
Իտալական վերածնունդ (14-16-րդ դարեր)
Իտալական պատերազմներ (1494-1559)
Իտալիան նոր ժամանակներում (1559-1814)
Ռիսորջիմենտո (1815-1861)
Ժամանակակից պատմություն
Իտալիայի թագավորություն (1861-1945)
Իտալիան Առաջին համաշխարհային պատերազմում (1914-1918)
Ֆաշիզմ և գաղութային կայսրություն (1918-1945)
Իտալիան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում (1940-1945)
Իտալիայի նորագույն պատմություն (1945-այժմ)
Կապարային տարիներ (1970-ականներ - 1980-ականներ)
Առանձին թեմաներ
Իտալիայի պատմական պետություններ
Իտալիայի ռազմական պատմություն
Իտալիայի տնտեսական պատմություն
Իտալիայի ընտրական իրավունքի պատմություն
Իտալիայի նորաձևության պատմություն
Իտալիայի փոստի և փոստային նամականիշների պատմություն
Իտալիայի երկաթուղային տրանսպորտի պատմություն
Իտալիայում փողերի պատմություն
Իտալիայում երաժշտության պատմություն

Իտալիայի պորտալ

Իտալական ֆաշիզմ (իտալ.՝ fascismo italiano), նաև հայտնի որպես Դասական ֆաշիզմ կամ պարզապես Ֆաշիզմ, առաջին ֆաշիստական գաղափարախոսությունը, որը Իտալիայում զարգացրեցին Ջիովանի Ջենտիլեն և Բենիտո Մուսոլինին։ Գաղափարախոսությունը կապված է Բենիտո Մուսոլինիի ղեկավարած երկու կուսակցությունների հետ՝ Իտալիայի ազգային ֆաշիստական կուսակցությունը (ԱՖԿ), որը ղեկավարեց Իտալիայի թագավորությունը 1922-ից 1943 թվականները և Հանրապետական ֆաշիստական կուսակցությունը, որը ղեկավարեց Իտալիայի սոցիալիստական հանրապետությունը 1943-ից 1945 թվականներին։ Իտալական ֆաշիզմը նաև կապված է հետպատերազմական Իտալական սոցիալիստական շարժման հետ և նմանատիպ իտալական նեոֆաշիստական շարժումների հետ։

Իտալական ֆաշիզմի արմատները գալիս են Իտալական ազգայանականությունից, նացիոնալ սիդիկալիզմից, հեղափոխական ազգայնականությունից և իտալական տարածքների ընդարձակման գաղափարից, ինչն իտալական ֆաշիստներն անհրաժեշտ էին համարում իրենց գերակայությունը ամրապնդելու համար[1]։ Իտալական ֆաշիսները նաև համարում էին, որ ժամանակակից Իտալիան Հին Հռոմի իրավահաջորդն է և նրանք իրավունք ունեին ստեղծել Կայսերական Իտալիա և վերահսկողության տակ առնեն ամբողջ Միջերկրական ծովը[2]։

Իտալական ֆաշիզմը հիմնեց կորպորատիստ տնտեսական համակարգ, որտեղ գործատուն և աշխատողները սերտորեն կապված էին որպես ազգային արտադրողներ և ընդհանուր աշխատում էին երկրի տնտեսական քաղաքականության շրջանակներում[3]։ Այս տնտեսական համակարգը կոչված էր լուծելու դասային հակամարտությունները՝ դասերի միավորման շնորհիվ[4]։

Իտալական ֆաշիզմն ընդդիմանում էր ազատականությանը, հատկապես դասական ազատականությանը, որը ֆաշիստ առաջոներները անվանում էին «անհատականության տապալում»[5][6]։ Ֆաշիզմը ընդդիմանում էր նաև սոցիալիզմին քանի որը վերջինս չէր ընդունում ազգայնականությունը[7], ինպես նաև ընդդիմանում էր ավանդական պահպանողականությունը ըստ Ժոզեֆ դը Մեստրի գաղափարախոսության[8]։ Համարվում էր որ Իտալական ֆաշիզմի հաջողությունը կախված է ավանդույթների զարգացմամբ[9]։

Սկզբնական շրջանում շատ իտալացի ֆաշիստներ ընդդիմանում էին Նացիզմին, քանի որ ֆաշիզմն Իտալիայում չէր աջակցում նորդիսիզմին և սկզբնական շրջանում չէր աջակցում հակասեմականությանը որպես Նացիստական գաղափարախոսություն, չնայած շատ ֆաշիստներ ունեին ռասիստական գաղափարներ և արմատական քաղաքականություն էին վարում Իտալիայում ֆաշիստների կառավարման սկզբից։ Քանի որ Ֆաշիստական Իտալիան և Նացիստական Գերմանիան քաղաքականապես մտերմացան 1930-ական թվականների երկրորդ կեսից, իտալական օրենքները և քաղաքականությունը դարձավ ավելի հակասեմական Նացիստական Գերմանիայի ճնշման ներքո (անգամ, եթե օրենքները չէին ընդունվում Իտալիայի հանրության կողմից։ Երբ ֆաշիստները իշխանություն էին Իտալիայում, ճնշումների ենթարկվեցին որոշ լեզվական փոքրամասնություններ[10][11]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Aristotle A. Kallis. Fascist ideology: territory and expansionism in Italy and Germany, 1922–1945. London, England, UK; New York City, USA: Routledge, 2000, pp. 41.
  2. Aristotle A. Kallis. Fascist ideology: territory and expansionism in Italy and Germany, 1922–1945. London, England, UK; New York City, USA: Routledge, 2000. Pp. 50.
  3. Andrew Vincent. Modern Political Ideologies. Third edition. Malden, Massaschussetts, USA; Oxford, England, UK; West Sussex, England, UK: Blackwell Publishers Ltd., 2010. Pp. 160.
  4. John Whittam. Fascist Italy. Manchester, England, UK; New York City, USA: Manchester University Press, 1995. Pp. 160.
  5. Jim Powell, "The Economic Leadership Secrets of Benito Mussolini", Forbes, 22 February 2012
  6. Eugen Weber. The Western Tradition: From the Renaissance to the present. Heath, 1972. Pp. 791.
  7. Stanislao G. Pugliese. Fascism, anti-fascism, and the resistance in Italy: 1919 to the present. Oxford, England, UK: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2004. pp. 43–44.
  8. Stanley G.Payne. A History of Fascism, 1914–45. Madison, Wisconsin, USA: University of Wisconsin Press, 1995. Pp. 214.
  9. Claudia Lazzaro, Roger J. Crum. "Forging a Visible Fascist Nation: Strategies for Fusing the Past and Present" by Claudia Lazzaro, Donatello Among The Blackshirts: History And Modernity In The Visual Culture Of Fascist Italy. Ithaca, New York, USA: Cornell University Press, 2005. Pp. 13.
  10. "Minority Rights Group International - Italy - Greek-speakers" Արխիվացված 9 Հունվար 2019 Wayback Machine.
  11. Jepson, Allan; Clarke, Alan (December 2015). Managing and Developing Communities, Festivals and Events. AIAA. էջ 137. ISBN 978-1137508539. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 13-ին.