Փիլիպպոս առաքյալ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Փիլիպպոս առաքյալ
Ծնունդմոտ 5 կամ 4[1]
ԾննդավայրԲեթսաիդա, Գալիլեա, Հյուսիսային մարզ, Իսրայել
Վախճանմոտ 80[1]
Վախճան վայրՀիերապոլիս
Վախճան պատճառխաչելություն
Եկեղեցիքրիստոնեություն և հուդայականություն
Սրբացված կարգսուրբ
Հիշատակության օրՆոյեմբերի 14
Աշխատանքմիսիոներ
Պաշտոնառաքյալ
Ազգությունհրեա
ԵրկիրՀին Հռոմ
ՈւսուցիչՀիսուս

Փիլիպպոս առաքյալ (հունարեն՝ «ձիերի սիրահար», մոտ 5 կամ 4[1], Բեթսաիդա, Գալիլեա, Հյուսիսային մարզ, Իսրայել - մոտ 80[1], Հիերապոլիս), համաձայն Նոր Կտակարանի՝ Հիսուս Քրիստոսի 12 առաքյալներից մեկը։

Փիլիպպոս առաքյալը Նոր Կտակարանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փիլիպպոս առաքյալի մասին համատես Ավետարանները նշում են միայն, որ նրան Քրիստոսն ընտրեց որպես առաքյալ՝ 12-ի շարքում։ Մյուս մանրամասները, որքան էլ սակավ, գտնում ենք Հովհաննես Ավետարանչի մոտ։ Այսպիսով համաձայն 4-րդ Ավետարանչի՝ նա Գալիլիայի Բեթսայիդա քաղաքից էր, հավանաբար ձկնորսական այն շրջանակից, ինչ Պետրոս և Անդրեաս եղբայրները։ Այս վերջիններին կանչելուց հետո՝ «Հաջորդ օրը Հիսուս որոշեց Գալիլիա մեկնել. գտավ Փիլիպպոսին ու նրան ասաց. «Արի՛ իմ հետևից»։ Եվ Փիլիպպոսը Բեթսայիդայից էր, Անդրեասի և Պետրոսի քաղաքից։ Փիլիպպոսը գտնում է Նաթանայելին ու նրան ասում. «Ում մասին որ Մովսեսը օրենքի մեջ եվ մարգարեները գրել են, գտանք նրան՝ Հիսուսին՝ Հովսեփի որդուն, Նազարեթ քաղաքից»։ Նաթանայելը նրան ասաց. «Իսկ կարելի՞ է, որ Նազարեթից մի որևիցե լավ բան դուրս գա»։ Փիլիպպոսը նրան ասաց. «Արի՛ և տե՛ս»։ Հատկանշական է, որ Փիլիպպոսի մասին խոսելիս գրեթե միշտ Հովհաննես Ավետարանիչը հիշատակում է նաև Անդրեաս առաքյալին (նրանք երկուսն էլ հունական անուններ ունեն). այդպես է 5000 հոգու համար հացի բազմացման դրվագում, ուր Փիլիպպոսը կարծիք է հայտնում, որ 200 դահեկանի հացը չի բավականացնի, իսկ Անդրեասը մատնացույց է անում հաց և ձուկ ունեցող մի պատանու, ինչպես նաև Երուսաղեմ եկած հեթանոսների հետ դրվագում, ուր վերջինների խնդրանքին ընդառաջ Փիլիպպոսը դիմում է Անդրեասին, ապա և երկուսով՝ Քրիստոսին։ Եվս մի հետաքրքրական դրվագ ներկայացված է Վերջին ընթրիքի ժամանակ. Քրիստոս խաչելությունից առաջ վերջին հորդորներն էր տալիս Իր աշակերտներին և երբ ասաց «Եթե ինձ ճանաչեիք, ապա կճանաչեիք և իմ Հորը. այսուհետև կճանաչեք նրան. և տեսել էք նրան»։ Փիլիպպոսն ասաց նրան. «Տե՛ր, Հորը մեզ ցո՛ւյց տուր, և այդ բավական է մեզ»։ Հիսուս նրան ասաց. «Այսքան ժամանակ ձեզ հետ եմ, Փիլիպպո՛ս, և ինձ չճանաչեցի՞ր. ով ինձ տեսավ, տեսավ Հորը. իսկ դու ինչպե՞ս ես ասում, թե՝ Հորը մեզ ցո՛ւյց տուր։ Չե՞ս հավատում, որ ես Հօր մեջ եմ, և Հայրը՝ իմ մեջ։ Այն խոսքերը, որ ես ասում եմ ձեզ, ինքս ինձնից չեմ խոսում, այլ Հայրը, որ բնակվում է իմ մեջ, նա՛ է անում գործերը»։ Նորկտակարանյան վերջին հիշատակությունը Փիլիպպոս առաքյալի մասին պահպանված է Գործք առաքելոցում, ուր առաքյալը հիշատակվում է 11 առաքյալների շարքում։ Գործքում հիշատակվում է մեկ Փիլիպպոս ևս, որը, սակայն, ինչպես պարզվում է, Փիլիպպոս առաքյալը չէ, այլ Փիլիպպոս սարկավագը, ով նաև Փիլիպպոս ավետարանիչ է անվանվում։

Ավանդությունը Փիլիպպոս առաքյալի մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բացի վերոնշայլ ավետարանական սուղ տեղեկություններից, Փիլիպպոս առաքյալի վերաբերյալ տեղեկություններ հայտնի են նաև ավանդությունից. եկեղեցական պատմագրության հայր Եվսեբիոս Կեսարացին խոսելով Կղեմես Ալեքսանդրասցու անունից՝ նշում է, որ Փիլիպպոսը ամուսնացած է եղել ու զավակներ է ունեցել, որոնց անձնապես ճանաչել է Պապիասը։ Պապիասը Փիլիպպոսին ներկայացնում է իբրև նախնական եկեղեցու երեցներից մեկը։ Կղեմես Ալեքսանդրացին էլ իր «Ստրոմատիս» գրում Փիլիպպոսին է վերագրում Մատթեոսի Ավետարանի աշակերտի խոսքերը. «Տե՛ր, ինձ թո՛ւյլ տուր, որ գնամ նախ իմ հորը թաղեմ»։ Որպես քարոզչության վայր Փիլիպպոսն ընտրել է Սկյութիան և Փռյուգիան։ Փռյուգիայի Հիերոպոլիս քաղաքում էլ նա նահատակվել է գլխիվայր խաչելությամբ 87 թ. (այս պատճառով Փիլիպպոսը պատկերագրության մեջ ներկայանում է խաչափայտը կամ 5 հաց՝ նկանակ, ձեռքին)։ Գոյություն ունի Փիլիպպոս առաքյալի անվամբ մի գրություն՝ Փիլիպպոսի Ավետարան վերտառությամբ, որը սակայն, անկասկած պարականոն գրվածք է և առաքյալի հետ որևէ կապ չունի քանի որ թվագրովում է 3-4 դարերով։ Փիլիպպոսի անունով հայտնի է մի պարականոն գրվածք ևս՝ Գործք Փիլիպպոսի վերնագրով։

Հիշատակության օրը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուրբ Փիլիպպոս առաքյալը Ընդհանրական Եկեղեցու սուրբ է։ Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին տոնում է նրա տոնը 12 առաքյալների հետ և տարեվերջին՝ Հիսնակի պահքի բարեկենդանին նախորդող շաբաթ օրը՝ Անդրեաս առաքյալի հետ միասին նույն օրը։ Հույն Եկեղեցին տոնում է նոյեմբերի 14-ին, Լատին Եկեղեցին՝ մայիսի 1-ին։

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Աստուածաշունչ Մատեան Հին և Նոր Կտակարանների, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին և Հայաստանի Աստուածաշնչային ընկերութիւն, 2004։
  • Մաղաքիա արք. Օրմանյան, Համապատում, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին, 1997։
  • Շնորհք արքեպիսկոպոս Գալույտեան, Աստուածաշնչական սուրբեր, Երևան, 1997։
  • Ավետարանների գործող անձինք, Սուրբ Էջմիածին, 2010։
  • Новый библейский словарь, часть 1, Санкт-Петербург, 1999г.
  • Роналд Браунригг, Кто есть кто в Новом Завете, Словарь, Москва, 1998.
  • Евсевий Памфил. Церковная история.
  • Bibleen

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]