Վլադիմիր Պուտինի ելույթը Ուկրաինա ներխուժման մեկնարկի մասին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Վլադիմիր Պուտինի ելույթը Ուկրաինա ներխուժման մեկնարկի մասին, Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հեռուստատեսային ուղերձը Ռուսաստանի քաղաքացիներին և Ուկրաինայի Զինված ուժերի զինծառայողներին 2022 թվականի փետրվարի 24-ին[Ն 1][Ն 2], որը նախորդեց Ռուսաստանի ներխուժմանը Ուկրաինա։ Դիմումի հիմնական նպատակն էր պատրաստել հասարակական կարծիք և բացատրել Ռուսաստանի ղեկավարության կողմից ընդունված որոշման պատճառներն ու դրդապատճառները։ Նախագահի ուղերձի փաստացի ճշգրտությունն ու գաղափարական ուղղվածությունը ենթարկվել են զանգվածային քննադատության։ Որպես ներխուժման արդարացնող պատրվակներից մեկը՝ Վլադիմիր Պուտինն օգտագործել է Ուկրաինայի՝ որպես ցեղասպանություն վարող նեոնացիստական պետության ներկայացումը։

Անդրադարձ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2022 թվականի փետրվարի 24-ին Մոսկվայի ժամանակով ժամը 05:30-ին ռուսական պետական հեռուստաալիքները սկսել են հեռարձակել Վլադիմիր Պուտինի ուղերձը[1]։ Պուտինի ուղերձը եթեր է հեռարձակվել փետրվարի 23-ի երեկոյան Վաշինգտոնի ժամանակով մեկնարկած Ուկրաինայի իրադրությանը նվիրված ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի արտակարգ նիստի ժամանակ[2]։

Դրանից հետո 2022 թվականի փետրվարի 24-ին՝ Կիևի ժամանակով առավոտյան ժամը 5-ին, ռուսական օդատիեզերական ուժերը հրթիռա-ռումբի հարվածներ են հասցրել Ուկրաինայի ռազմական օբյեկտներին, իսկ ցամաքային զորքերը Ուկրաինայի տարածք են մտել մի քանի ուղղություններից, այդ թվում՝ Ղրիմից և Բելառուսի տարածքից։ Սկսվել է Ռուսաստանի ներխուժումն Ուկրաինա[3]։

Բողոքարկման բովանդակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր ելույթում Պուտինը հայտարարել է Ուկրաինա ներխուժման մեկնարկի մասին, որը նա անվանում է «հատուկ ռազմական գործողություն»։ Նա հայտարարել է, որ ՆԱՏՕ-ն մոտենում է Ռուսաստանի սահմաններին, և որ Ռուսաստանը գործում է ՄԱԿ-ի կանոնադրության 7-րդ մասի 51-րդ հոդվածի համաձայն՝ հավելելով, որ «Ռուսաստանը պաշտպանելու ոչ մի այլ հնարավորություն չի մնացել»։ Ուկրաինա ներխուժման նպատակը Պուտինն անվանել է «այն մարդկանց պաշտպանությունը, որոնք ութ տարի շարունակ Կիևի ռեժիմի կողմից ենթարկվում են ծաղրի, ցեղասպանության», իսկ իբր տեղի ունեցող ծաղրի և Ցեղասպանության կանխարգելման համար Ռուսաստանին անհրաժեշտ է «ապառազմականացնել և ապազգայնացնել Ուկրաինան»[1]։

Գնահատականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՆԱՏՕ-ի ընդլայնում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

DW-ն դիտարկել է ՆԱՏՕ-ի ընդլայնման վերաբերյալ Ռուսաստանի նախագահի թեզը և այն համարել մոլորեցնող։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո ՆԱՏՕ-ում ընդունվեց 14 նոր երկիր, որոնցից չորսը ընդհանուր սահման ունեն Ռուսաստանի հետ։ Ուկրաինային 2008 թվականին ներկայացվել է ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու հեռանկարը, սակայն այդ ժամանակից ի վեր գործընթացը սառեցվել է, և Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցը 2022 թվականի փետրվարի կեսերին Ռուսաստան կատարած այցի ժամանակ տեսանելի ապագայում հաստատել է այդ կարգավիճակը։ Լոգիստիկ ենթակառուցվածքները և օդանավակայանները, որոնք հարմար են զորքերի ուժեղացման համար, ստեղծվել են Ղրիմի Ռուսաստանին միանալուց հետո և արձագանք էին Մոսկվայի այս գործողություններին։ Ռուսաստանին հատուկ մտահոգություն է առաջացրել Լեհաստանում հակահրթիռային պաշտպանության համակարգերի տեղակայումը և հետագա ծրագրերը։ ՀՀՊ համակարգը թույլ է տալիս որսալ փոքր և միջին հեռահարության բալիստիկ հրթիռներ, սակայն Ռուսաստանը հրաժարվել է այդ սպառազինությունների վերահսկման շուրջ երկխոսությունից[1]։

Սառը պատերազմի ավարտից մինչև 2014 թվականին Ռուսաստանի ներխուժումը Ուկրաինա, ՆԱՏՕ-ն նվազեցրեց իր ռեսուրսներն ու ուժերը Եվրոպայում։ Միևնույն ժամանակ, Պուտինը, ընդհակառակը, զգալի ռեսուրսներ էր ներդնում Ռուսաստանի եվրոպական մասում տեղակայված ռուսական ուժերի արդիականացման և ավելացման գործում[4]։ Ռուսաստանի գործողությունները չեն համապատասխանել Պուտինի հայտարարած ներխուժման նպատակներին և չեն նպաստել դրանց կատարմանը։ Այսպես, Ուկրաինայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին քիչ հավանական էր Դոնբասում ընթացող մարտերի պատճառով, դաշինքին Ուկրաինայի անդամակցության կանխումը լայնամասշտաբ ներխուժում չէր պահանջում։ Իսկ Արևելյան Եվրոպայում ՆԱՏՕ-ի զորակազմի ավելացումը կապված է հենց Ռուսաստանի սպառնացող գործողությունների հետ, որը 2014 թվականին բռնակցեց Ղրիմը։ Ներխուժման արդյունքում դաշինքին անդամակցելու հայտ են ներկայացրել ևս երկու երկրներ՝ Շվեդիան և Ֆինլանդիան, իսկ ՆԱՏՕ-ի զինված ուժերը, հավանաբար, միայն կուժեղացվեն։ Դոնբասի հակամարտությունը խլել է 14000 մարդու կյանք, որից 3095-ը քաղաքացիական են եղել, սակայն, հակառակ Պուտինի հայտարարությունների, նրանք զոհվել են ռազմական գործողությունների, այլ ոչ թե «Ցեղասպանության» պատճառով, և զոհերի թիվը զգալիորեն նվազել է 2014-2015 թվականներին։ Հավանական է, որ Պուտինի հայտարարած նպատակները թաքցնում են ներխուժման իրական նպատակը՝ տապալել Զելենսկուն և Ուկրաինան տեղափոխել Ռուսաստանի լիակատար վերահսկողության տակ[5]։

ՄԱԿ-ի կանոնադրության 51-րդ հոդվածը և ԼԺՀ-ի և ԴԺՀ-ի հետ պայմանագրերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատկեր:Россия нарушила ряд международных законов, начав войну в Украине.webm
Ռոբերտ Գոլդմանը, Ջոն Բելինգերը, Նիկո Կրիշը «Ամերիկայի ձայն» ռադիոկայանի համար մեկնաբանում են Պուտինի կողմից Ուկրաինա ռուսական ներխուժման հիմնավորումները[6]

Վոլոդիմիր ԶելենսկիիՄԱԿ-ի կանոնադրության 51-րդ հոդվածին Վլադիմիր Պուտինի անդրադարձը մի շարք իրավաբանների կողմից գնահատվել է ոչ կոռեկտ։ Այսպես, Ամերիկյան Համալսարանի Վաշինգտոնի Իրավաբանական քոլեջի պրոֆեսոր Ռոբերտ Գոլդմանի կարծիքով, սա «աշխարհակարգի կենտրոնական սկզբունքների խախտման աղաղակող օրինակ է», իսկ Ուկրաինայի դեմ ռազմական գործողություններն արդարացնելու համար ՄԱԿ-ի կանոնադրության 51-րդ հոդվածի հղումը նրա կարծիքով համեմատելի է հետևյալ բանի հետ. «կարծես բռնաբարողը զոհին մեղադրի ագրեսիայի մեջ»[6]։

Ամերիկացի իրավաբան, միջազգային հարաբերությունների խորհրդի անդամ Ջոն Բելինգերը կարծում է, որ իբր ինքնիշխան ԼԺՀ-ի և ԴԺՀ-ի (նրանք ՄԱԿ-ի անդամ պետություններ չեն) օգնության խնդրանքներին հղում կատարելը թույլ չի տալիս Ռուսաստանին օգտագործել ՄԱԿ-ի կանոնադրության 51-րդ հոդվածը, քանի որ այդ հոդվածը թույլ է տալիս ՄԱԿ-ի մեկ անդամ պետությանը պաշտպանել ՄԱԿ-ի մեկ այլ անդամ պետություն[6][7]։ НжвК Միջազգային իրավունքի շվեյցարացի հետազոտող Նիկո Կրիշն ակնկալում էր օգտագործել 51-րդ հոդվածը՝ Ռուսաստանի կողմից ԼԺՀ-ի և ԴԺՀ-ի անկախության ճանաչումից հետո մեկ պետության դեմ ուժի կիրառումն արդարացնելու համար, քանի որ ինքնապաշտպանության իրավունքը միակ հնարավոր արդարացումն է և հաճախ օգտագործվող հռետորական տեխնիկան[8]։ Նա պնդում է, որ 51-րդ հոդվածը բացառիկ դեպքերում ինքնապաշտպանության իրավունք է, հիմնականում այն դեպքում, երբ երկրի վրա հարձակումն արդեն կատարվել է կամ պատրաստվում է սկսվել։ Այլ իրավիճակների համար կան ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդ և հակամարտությունների լուծման այլ մեխանիզմներ։ Լղոզված սպառնալիքը, որը, Վլադիմիր Պուտինի կարծիքով, ՆԱՏՕ-ն է, չի կարող արդարացնել ռազմական գործողությունները։ Կրիշը հիշեցրել է, որ 2000-ականների սկզբին, երբ ԱՄՆ-ն փորձում էր որպես ռազմական ուժի կիրառման հիմնավորում ներկայացնել «կանխարգելիչ ինքնապաշտպանության» հայեցակարգը, երկրների մեծ մասը դեմ էր նման մեկնաբանությանը, և Ռուսաստանը նրանց թվում էր[6]։

ՄԱԿ-ի կանոնադրության 51-րդ հոդվածի հղումը մերժել են նաև Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության կազմակերպությունը և ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտերեշը[1]։

Նեոնացիզմի մասին իրականությանը չհամապատասխանող հայտարարություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որպես ներխուժման արդարացում՝ Վլադիմիր Պուտինն օգտագործել է Ուկրաինան որպես նեոնացիստական պետություն ներկայացնելը, որը նեոնացիզմի և Հոլոքոստի հետազոտողների կողմից լայնորեն քննադատվել է որպես կեղծ, և, ըստ պատմաբանների, ոչ կոռեկտ է օգտագործել «ցեղասպանություն» տերմինը և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հիշողությունը[9]։ Փետրվարի 24-ին Ուկրաինա ներխուժման մեկնարկի մասին իր ուղերձում Վլադիմիր Պուտինը ներխուժման նպատակներից մեկն անվանել է Ուկրաինայի «ապազգայնացումը» և հայտարարել, որ «նեոնացիստները զավթել են իշխանությունը Ուկրաինայում»[10], իսկ փետրվարի 25-ին Ռուսաստանի Անվտանգության խորհրդի նիստում Ուկրաինայի իշխանություններին անվանել է «թմրամոլների և նեոնացիստների խմբավորում»[11]։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի, Հոլոքոստի, ցեղասպանության և նացիզմի պատմության առաջատար համաշխարհային հետազոտողները (Ջարեդ Մաքբրայդ, Ֆրանսին Հիրշ, Թիմոթի Սնայդեր, Օմեր Բարտով, Քրիստոֆ Դիքման և այլք) Jewish Journal շաբաթաթերթում հրապարակել են հայտարարություն, որը մատնանշում է նեոնացիզմի մասին հռետորաբանության ոչ կոռեկտությունը և ստորագրված է գրեթե 150 պատմաբանների կողմից։ Վլադիմիր Պուտինի գործողությունները դրանում անվանել են «ցեղասպանություն» տերմինի «ցինիկ չարաշահում», Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի և Հոլոքոստի մասին հիշողություն, որը կոչված է Ուկրաինան հավասարեցնել նացիստական ռեժիմին և արդարացնել նրա նկատմամբ Ռուսաստանի ագրեսիան[12][13]։ Jewish Journal-ի տեքստում ասվում է, որ հեղինակները մտադիր չեն իդեալականացնել Ուկրաինական պետությունն ու հասարակությունը և դրանում այլատյացության առանձին տարրեր են նկատում, ինչպես և ցանկացած պետությունում, սակայն դա չի արդարացնում Ուկրաինայի նկատմամբ ռուսական ագրեսիան[12][13][14][15]։ Ինչպես նշում է թե The Washington Post պարբերականը, «ֆաշիզմի դեմ պայքարի հռետորաբանությունը խորապես ռեզոնանսվում է Ռուսաստանում, որը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում հսկայական զոհեր է ունեցել նացիստական Գերմանիայի դեմ պայքարում»[16]։

Սոցիոլոգ և փիլիսոփա Գրիգորի Յուդինը հայտարարել է, որ դենացիֆիկացիայի նարատիվը, որն առաջարկել է Վլադիմիր Պուտինը, վտանգավոր է թվում։ Եվ այս նարատիվը նացիստական տրամաբանության հետ ազգակցական կապի բացահայտ նշաններ ունի[17]։

BBC-ի ռուսական ծառայությունը նշում է, որ չնայած Ուկրաինայում կան առանձին ռազմականացված կազմավորումներ, որոնց որոշ մասնակիցներ ունեն ուլտրաաջ հայացքներով, ինչպես «Ազով» գնդը, ուլտրաաջ գաղափարախոսությունը ոչ մի լայն աջակցություն չունի ոչ կառավարությունում, ոչ բանակում, ոչ էլ ընտրություններում. այսպես, 2019 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ ուլտրաաջ ազգայնական կուսակցությունները չկարողացան ոչ մի տեղ ստանալ 450 տեղանոց Գերագույն ռադայում։ Բացի այդ, Ուկրաինայի տարածքում 2015 թվականից գործում է «Ուկրաինայում կոմունիստական և նացիոնալ-սոցիալիստական (նացիստական) տոտալիտար վարչակարգերի դատապարտման և դրանց սիմվոլիկայի քարոզչության արգելքի մասին» օրենքը (№ 317-VIII օրենք) և կան նեոնացիստներին քրեական պատասխանատվության ենթարկելու օրինակներ[18]։ Ուկրաինայի նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկիից զատ առանձին քննադատություն է առաջացրել Վլադիմիր Պուտինի՝ երկիրը «ապազգայնացնելու» մտադրությունը, քանի որ նրա հարազատները Հոլոքոստի զոհ են դարձել[16]։

Deutsche Welle-ին տված հարցազրույցում քաղաքագետ Անդրեաս Ումլանդը նշել է, որ «ռուսախոս հրեա» Զելենսկին մեծ տարբերությամբ հաղթել է 2019 թվականի նախագահական ընտրություններում, մինչդեռ նրա մրցակիցը ուկրաինացի էր[1]։ Իր հերթին, Սանկտ Գալենի համալսարանի ռուսական մշակույթի և հասարակության ուսումնասիրության ոլորտի պրոֆեսորը Պուտինի խոսքերը «Ուկրաինայի ապազգայնացման» անհրաժեշտության մասին անվանել է «ստոր զրպարտություն»՝ հավելելով, որ հենց Ռուսաստանում ուլտրաաջ խմբերը պակաս չեն, քան Ուկրաինայում[1]։

Օսվենցիմի Հոլոքոստի զոհերի հիշատակի թանգարանը վճռական բողոք է ներկայացրել Զելենսկու նեոնացիզմի մեղադրանքների վերաբերյալ[19]։ Վաշինգտոնի Հոլոքոստի հուշահամալիրի թանգարանը նշել է, որ Ուկրաինայի հրեական բնակչությունը շատ է տուժել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում՝ գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացված լինելով Նացիստական Գերմանիայի կողմից, և աջակցություն է հայտնել ուկրաինացի ժողովրդին, ներառյալ Հոլոքոստը վերապրած հազարավոր մարդկանց, իսկ Ուկրաինայում իբր իրականացվող ցեղասպանության մեղադրանքներն անվանել է «անհիմն և աղաղակող»[20]։

Կենտրոնական Եվրոպայի պատմության և Հոլոքոստի առաջատար մասնագետ Թիմոթի Սնայդերը նշել է, որ Պուտինն իր «ապազգայնացման» հռետորաբանությամբ փորձում է արդարացնել ներխուժումը ժողովրդավարական երկիր՝ Հոլոքոստի ժամանակ հարազատներին կորցրած հրեա նախագահի գլխավորությամբ, նացիստների դեմ պայքարով։ Նա Ռուսաստանի նախագահի փաստարկն անվանում է Հիտլերի մեծ ստի տատանում՝ նացիստական քարոզչական տեխնիկա, որն այն է, որ եթե քաղաքական առաջնորդը բավական շատ անգամ կրկնի վիթխարի սուտը, ապա մարդիկ, ի վերջո, կհավատան դրան[21]։

Հետազոտողները նշում են, որ ապազգայնացման վրա կենտրոնացումը քարոզչության գործիք է Ռուսաստանի Դաշնության ներսում սպառման և Ուկրաինայի կառավարության ապալեգիտիմացման համար։ Ապազգայնացման հռետորաբանությունը ՌԴ ագրեսիայի շուրջ միջազգային իրավական դաշտը «պղտորելու» այնքան էլ հաջող փորձ չէ։ Պուտինը, ապազգայնացումը հռչակելով Ուկրաինա ներխուժելու նպատակ, փաստացի ներխուժման նպատակ է ճանաչել Ուկրաինայում ռեժիմի ուժային փոփոխությունը[22][23]։ Ապազգայնացման հռետորաբանությունն ի վերջո հարվածեց հենց Պուտինին. արևմտյան ԶԼՄ-ները նրան համեմատում են Հիտլերի հետ[24]։

Մեղադրանքներին դեմ են արտահայտվել նացիզմի և ցեղասպանության առաջատար քաղաքական գործիչներ և հեղինակավոր հետազոտողներ՝ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը[25], Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցը[26], ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Ցեղասպանության կանխարգելման հանձնաժողովի նախագահ Ալեքսանդր Հինթոնը[27] և տարբեր երկրների ավելի քան 300 պատմաբան-գիտնականներ, որոնք այդ կապակցությամբ հատուկ հայտարարություն են ստորագրել[13]։ Զելենսկու հասցեին Պուտինի մեղադրանքների քննադատությամբ նեոնացիզմում և ցեղասպանության հարցում հանդես են եկել Օսվենցիմի Հոլոքոստի զոհերի հիշատակի թանգարանը[28], Վաշինգտոնի Հոլոքոստի հիշատակի թանգարանը[29], Ցեղասպանագետների միջազգային ասոցիացիա[30] ն և Ուկրաինայի Միացյալ հրեական համայնքը[31]։ Փաստ-ստուգումում PolitiFact-ը ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ Արևելյան Ուկրաինայի քաղաքացիական բնակչության շրջանում ռուս-ուկրաինական պատերազմի զոհերի թիվը 2014 թվականի 2084-ից կրճատվել է մինչև 18 մարդ 2021 թվականին, և քաղաքացիական անձինք մահացել են ինչպես ուկրաինական բանակի, այնպես էլ ԼԺՀ/ԴԺՀ զինվորականների արկերից, իսկ լեզվի և կրթության մասին Ուկրաինայի օրենքները, չնայած քննադատություններին, հեռու են Ցեղասպանության սահմանն անցնելուց[32]։

Հայտարարություններ ռուսների ցեղասպանության մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դոնբասում ցեղասպանության քաղաքականություն վարելու վերաբերյալ Պուտինի մեղադրանքները[33]՝ որպես չհիմնավորված լայնորեն մերժվեցին համաշխարհային առաջատար քաղաքական գործիչների և մասնագետների կողմից։

Լեյդենի համալսարանի ռուսաց լեզվի և լեզվաբանության պրոֆեսոր Էգբերտ Ֆորչունը Russian Linguistics-ի համար իր հոդվածում գրում է, որ Ռուսաստանը Զելենսկու նացիստական կառավարության կողմից Ուկրաինայի ռուսախոս բնակչության ցեղասպանության մեղադրանքներ է առաջադրել՝ որպես Ուկրաինայի վրա հարձակման հիմնական պատճառներից մեկը։ Այս մեղադրանքները Ֆորչունն ամփոփել է «Ուկրաինայի ռուսատյաց նացիստական կառավարությունը ռուսների ցեղասպանություն է իրականացնում» քարոզչական մի ամբողջ կերպարի մեջ՝ հիմնված Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մասին հիշողությունների վրա։ Պատկերը սկսել է ավելի ու ավելի հայտնվել ռուսական քարոզչության մեջ 2014 թվականի հեղափոխությունից հետո Ուկրաինայում։ Ռուսաստանում, գրում է սյունակագիրը, հեռուստադիտողը հաճախ հնարավորություն չունի ստուգելու մուտքային տեղեկատվությունը, և շատերը հավատում են պետական լրատվամիջոցների ներկայացրած պատկերին։ Ֆորչուլը նշել է, որ Ֆորչունը նշել է, որ Ուկրաինայում ռուսախոսների ցեղասպանության մասին ՌԴ քարոզչական պնդումների հիմնական նպատակն է աջակցել Ուկրաինայի նկատմամբ ՌԴ քաղաքականությանը, մասնավորապես՝ Ղրիմի միացմանը, ինքնահռչակ ԴԺՀ-ին և ԼԺՀ-ին աջակցելուն, իսկ 2022 թվականից՝ նաև Ուկրաինա ներխուժմանը աջակցելուն, և որ քարոզչական կերպարը «ռուսական աշխարհի» հայեցակարգի մի մասն է, որն օգտագործում է ռուսաց լեզուն և մշակույթը, ՌԴ ազդեցության ոլորտն ընդլայնելու համար։ Հետազոտողը նշում է, որ Ուկրաինայում ռուսաց լեզվի կարգավիճակը օգտագործվում է որպես զենք, այն գործոններից մեկը, որը, ի վերջո, հանգեցրեց ռուսների փաստացի պատերազմական հանցագործություններին Ուկրաինայի բնակիչների դեմ՝ ինչպես ուկրաինախոս, այնպես էլ ռուսախոս, և որ ուկրաինացիներին ապականելու քարոզչական տեխնիկան, ներառյալ «նացիստ», «ֆաշիստ» և «ցեղասպանություն» տերմինների օգտագործման միջոցով, նպաստեց այն վայրագություններին, որոնք ռուսական զորքերը կատարել և շարունակում են իրականացնել Ուկրաինայում[34]։

ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտերեշը հրաժարվել է Դոնբասի իրադարձությունները ցեղասպանություն համարել։ Նա հայտարարել է, որ «Ցեղասպանությունը հանցագործություն է, որն ունի հստակ սահմանում, և այն պետք է օգտագործել միջազգային օրենսդրությանը համապատասխան»։ Նա նաև նշել է, որ սա այդ դեպքը չէ[35]։ Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցը ցեղասպանության մասին Պուտինի հայտարարությունը «ծիծաղելի» է անվանել[36]։ Դոնբասի ցեղասպանությունը մերժում է նաև ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Ցեղասպանության կանխարգելման հանձնաժողովի նախագահ Ալեքսանդր Հինթոնը[37][38]։ Այս կապակցությամբ հայտարարություն է տարածել Ցեղասպանագետների միջազգային ասոցիացիան։ Դրանում ասվում է, որ «Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինն արդարացնում էր ներխուժումը՝ մեղադրելով Ուկրաինային ռուսախոս քաղաքացիների դեմ ցեղասպանություն իրականացնելու մեջ։ Պուտինը կեղծ յուրացնում և շահագործում է ցեղասպանություն եզրույթը՝ ինքնիշխան պետություն ներխուժումն արդարացնելու համար»[39]։

ՄԱԿ-ի Միջազգային դատարանում 2022 թվականի մարտի 7-ից լսումներ են անցկացվել Ռուսաստանի դեմ Ուկրաինայի հայցի վերաբերյալ։ Ուկրաինան պնդում էր, որ Ռուսաստանը ագրեսիան արդարացնելու համար օգտագործել է երկու կողմերի կողմից ստորագրված «Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխարգելելու և պատժելու մասին» 1948 թվականի կոնվենցիայի կեղծ մեկնաբանությունը։ Ռուսաստանի ներկայացուցիչները չեն ներկայացել դատավարությանը՝ նախապես այդ մասին տեղեկացնելով դատարանին։ Որպես պաշտոնական պատճառ նշվել է, որ տվյալ գործի քննությունը չի մտնում դատարանի իրավասության մեջ։ Որոշումը կայացվել է մարտի 16-ին, և ռուսական կողմը նույնպես չի ճանաչել այն՝ նշելով կողմերի համաձայնության բացակայությունը[40][41][42]։

Միջազգային իրավունքը թույլ չի տալիս զինված ուժի միակողմանի կիրառում ցեղասպանության կանխարգելման համար[24]։

Միջուկային զենքի կիրառման սպառնալիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր խոսքում Պուտինը հայտարարել է, որ «նրանք պետք է իմանան, որ Ռուսաստանի պատասխանը կլինի անհապաղ և կհանգեցնի այնպիսի հետևանքների, որոնց նրանք երբեք չեն հանդիպել իրենց պատմության մեջ»։ Շատ փորձագետներ Պուտինի այս խոսքերը գնահատել են որպես միջուկային զենքի կիրառման սպառնալիք[43]։ Այս տեսակետն ամրապնդվեց, երբ պատերազմի երրորդ օրը՝ փետրվարի 27-ին, Պուտինը ՌԴ պաշտպանության նախարարին հրամայեց ռազմավարական զսպող ուժերը[Ն 3] (ներառյալ միջուկային ուժերը) բերել մարտական հերթապահության հատուկ ռեժիմի։ Դրա պատճառը նա նշել է նոր տնտեսական պատժամիջոցները, ինչպես նաև Արևմուտքի կողմից «ագրեսիվ արտահայտությունները»[44]։

Այլ հայտարարություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամերիկացի պատմաբան Թիմոթի Սնայդերը Պուտինի ելույթում պատմության խեղաթյուրում է նկատել, քանի որ վերջինս սխալ պնդում է օգտագործել Ուկրաինայում անկախ ազգային ինքնության բացակայության մասին, որը առանձնացված է Ռուսաստանից։ Պուտինը նախկին խորհրդային հանրապետությունները դիտարկում է որպես Ռուսաստանի պոկված մասեր և Ուկրաինան չի ներկայացնում որպես անկախ պետություն։ Իսկ Ուկրաինան 2013 թվականին Եվրամայդանում տեղի ունեցած բողոքի ցույցերից հետո ընտրել է զարգացման արևմտամետ ուղին։ Այն իմաստը, որը Պուտինը դնում է ելույթի մեջ, Սնայդերը տեսնում է ուկրաինական կառավարության լեգիտիմության բացակայության մեջ[45]։

Պատմական զուգահեռներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«ՈւՆԻԱՆ» և «Ազատություն» ռադիոկայանները համեմատություններ են անցկացրել Հիտլերի ելույթի հետ, որը հնչել է 1939 թվականի սեպտեմբերի 1-ին գերմանական բանակի Լեհաստան ներխուժման ժամանակ։ Մասնավորապես, Պուտինը հայտարարել է ուկրաինական իշխանությունների կողմից ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի բնակչությանը ծաղրելու մասին, ճիշտ այնպես, ինչպես Հիտլերը խոսել է Լեհաստանի կառավարության կողմից գերմանական Դանցիգի և Լեհական միջանցքի բնակչության իբր ճնշումների մասին։ Բացի այդ, երկու քաղաքական գործիչներն էլ հայտարարել են, թե իբր փորձել են ծագած հակասությունները լուծել խաղաղ ճանապարհով։ Համահունչ էին նաև Հիտլերի խոստումները հարձակվել միայն ռազմական թիրախների վրա՝ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարության նմանատիպ հայտարարություններով[46]։

Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Խոսքի վերծանումը կրճատումներով. «Путин объявил о начале военной операции в Донбассе. Вот расшифровка его речи». paperpaper.ru (ռուսերեն). Бумага. 2022 թ․ փետրվարի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 5-ին.
  2. ↑ Խոսքի ամբողջական վերծանում. «Обращение Президента Российской Федерации от 24 февраля 2022 года». kremlin.ru (ռուսերեն). 2022 թ․ փետրվարի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 5-ին.
  3. ↑ Стратегические силы сдерживания // Պաշտպանական ոլորտում տերմինաբանության ձեռնարկ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Йоша Вебер, Маттиас фон Хайн, Андреа Грунау, Евгений Тейзе, Александра Иванова (2022 թ․ մարտի 2). «Как Путин оправдывает вторжение в Украину. Фактчекинг DW». www.dw.com (ռուսերեն). Немецкая волна. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 4-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  2. ↑ Ковалев Алексей. ««Для военных преступников нет чистилища. Они отправляются прямиком в ад» Прямо во время экстренного заседания Совбеза ООН по Украине Путин объявил войну. Вот что там говорили — почитайте этот исторический документ». Meduza. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  3. ↑ Sheftalovich, Zoya (2022 թ․ փետրվարի 24). «Battles flare across Ukraine after Putin declares war». Politico (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 5-ին.
  4. ↑ Robert Person, Michael McFaul What Putin Fears Most(անգլ.) // Journal of Democracy. — 2022-04-15. — В. 2. — Т. 33. — С. 18–27. — ISSN 1086-3214. — doi:10.1353/jod.2022.0015
  5. ↑ Mizoguchi Shuhei Putin’s Imperial Nationalism and Obsession with Ukraine // Asia-Pacific Review. — 2022-05-04. — В. 2. — Т. 29. — С. 56–78. — ISSN 1343-9006. — doi:10.1080/13439006.2022.2105527
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Аветисян Ануш, Шахов Дмитрий (2022 թ․ մարտի 1). «Россия нарушила ряд международных законов, начав войну в Украине» (ռուսերեն). Голос Америки. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 2-ին.
  7. ↑ «How Russia's Invasion of Ukraine Violates International Law». Council on Foreign Relations (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 4-ին.
  8. ↑ Вачедин, Дмитрий (2022 թ․ փետրվարի 25). «Путин говорит, что Устав ООН дает ему право на самооборону и вторжение в Украину. Швейцарский исследователь международного права Нико Криш объясняет, почему нет» (ռուսերեն). Meduza. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 27-ին.
  9. ↑ Атасян Г. (2022 թ․ մարտի 2). «Мемориалы жертвам Холокоста и исследователи геноцидов осудили действия Путина и его риторику» (ռուսերեն). Би-би-си. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 4-ին.
  10. ↑ «Россия начала "военную операцию" на Украине» (ռուսերեն). Бибиси. 2022 թ․ փետրվարի 24. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 4-ին.
  11. ↑ «Военная операция на Украине. Главное // РБК, 25.02.2022». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 Izabella Tabarovsky and Eugene Finkel (2022 թ․ փետրվարի 24). «Statement on the War in Ukraine by Scholars of Genocide, Nazism and World War II». Jewish Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 1-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 «Путин называет украинских лидеров нацистами, а события в Донбассе — геноцидом. Это неправда. Заявление исследователей нацизма, геноцида, Холокоста и Второй мировой». Meduza. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 1-ին.
  14. ↑ David K. Li, Jonathan Allen, Corky Siemaszko (2022 թ․ փետրվարի 24). «Putin using false 'Nazi' narrative to justify Russia's attack on Ukraine, experts say». NBC News. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  15. ↑ Jonathan Allen (2022 թ․ փետրվարի 24). «Putin says he is fighting a resurgence of Nazism. That's not true». NBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  16. ↑ 16,0 16,1 Berger, Miriam (2022 թ․ փետրվարի 25). «Putin says he will 'denazify' Ukraine. Here's the history behind that claim». The Washington Post (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 24-ին.
  17. ↑ «"Зависли между авторитарным состоянием и тоталитарным". Социолог Григорий Юдин о том, что происходит с российским обществом». Настоящее Время (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 17-ին.
  18. ↑ «Что не так с тезисом «у власти в Украине фашисты»? Фактчек Би-би-си» (ռուսերեն). Русская служба Би-би-си. 2022 թ․ մարտի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 3-ին.
  19. ↑ «John Haltiwanger. Auschwitz museum says Russia's war in Ukraine is an 'act of barbarity that will be judged by history». 'Business Insider (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 24-ին.
  20. ↑ «Museum Condemns Russia's Invasion of Ukraine». Мемориальный музей Холокоста. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 1-ին.
  21. ↑ Analysis by John Blake CNN. «Analysis: Putin is making the same mistakes that doomed Hitler when he invaded the Soviet Union». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 2-ին. {{cite web}}: |author= has generic name (օգնություն)
  22. ↑ Robert Person, Michael McFaul What Putin Fears Most(անգլ.) // Journal of Democracy. — 2022-04-15. — В. 2. — Т. 33. — С. 18–27. — ISSN 1086-3214. — doi:10.1353/jod.2022.0015
  23. ↑ «What Putin Fears Most». Journal of Democracy (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 9-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 Marco Longobardo Legal Perspectives on the Role of the Notion of 'Denazification' in the Russian Invasion of Ukraine under Jus contra Bellum and Jus in Bello(անգլ.). — Rochester, NY: Social Science Research Network, 2022-09-09. — № ID 4214444.
  25. ↑ «Гутерриш отказался считать происходящее в Донбассе геноцидом» (ռուսերեն). РБК. 2022 թ․ փետրվարի 23.
  26. ↑ «Ukraine crisis: Vladimir Putin address fact-checked». BBC News. 2022 թ․ փետրվարի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 23-ին.
  27. ↑ Hinton A. (2022 թ․ փետրվարի 25). «Putin's claims that Ukraine is committing genocide are baseless, but not unprecedented». The Conversation[en] (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 26-ին.
  28. ↑ John Haltiwanger (2022 թ․ փետրվարի 24). «Auschwitz museum says Russia's war in Ukraine is an 'act of barbarity that will be judged by history». Business Insider (անգլերեն).
  29. ↑ «Museum Condemns Russia's Invasion of Ukraine». Мемориальный музей Холокоста (անգլերեն). 2022 թ․ փետրվարի 24.
  30. ↑ Григор Атанесян. (2022 թ․ մարտի 2). «Мемориалы жертвам Холокоста и исследователи геноцидов осудили действия Путина и его риторику» (ռուսերեն). Русская служба Би-би-си.
  31. ↑ ««Денацифицировать» страну, где недавно была введена уголовная ответственность за антисемитизм, — ошибка российской пропаганды». Объединённая еврейская община Украины. 2022 թ․ մարտի 16.
  32. ↑ Jon Greenberg (2022 թ․ փետրվարի 25). «PolitiFact - Vladimir Putin repeats false claim of genocide in Ukraine». @politifact (անգլերեն).
  33. ↑ «US accuses Moscow of creating Ukraine invasion pretext with 'genocide' claims». AFP. France 24. 2021 թ․ փետրվարի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 23-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  34. ↑ Egbert Fortuin Ukraine commits genocide on Russians: the term “genocide” in Russian propaganda(անգլ.) // Russian Linguistics. — 2022. — ISSN 1572-8714. — doi:10.1007/s11185-022-09258-5
  35. ↑ «Гутерриш отказался считать происходящее в Донбассе геноцидом — РБК» (ռուսերեն). РБК. 2022 թ․ փետրվարի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 2-ին.
  36. ↑ «Ukraine crisis: Vladimir Putin address fact-checked». BBC News. 2022 թ․ փետրվարի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 24-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (օգնություն); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (օգնություն)
  37. ↑ Hinton, Alexander (2022 թ․ փետրվարի 24). «Putin's claims that Ukraine is committing genocide are baseless, but not unprecedented». The Conversation. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  38. ↑ «Fact check: Do Vladimir Putin's justifications for going to war against Ukraine add up?». Deutsche Welle. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 25-ին.
  39. ↑ Григор Атанесян. (2022 թ․ մարտի 2). «Мемориалы жертвам Холокоста и исследователи геноцидов осудили действия Путина и его риторику» (ռուսերեն). Русская служба Би-би-си. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 6-ին.
  40. ↑ By Stephanie van den Berg (2022 թ․ մարտի 7). «Russian no show at U.N. court hearings on Ukrainian war» (անգլերեն). Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 7-ին.
  41. ↑ «Международный суд ООН потребовал прекратить войну РФ против Украины». Deutsche Welle (ռուսերեն). 2022 թ․ մարտի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 17-ին.
  42. ↑ ««Мир наблюдает и документирует, как Россия убивает мирных людей» Суд в Гааге потребовал от России остановить войну в Украине. «Медуза» рассказывает, как шел этот исторический процесс». Meduza (ռուսերեն). 2022 թ․ մարտի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 17-ին.
  43. ↑ «"Мы настроены абсолютно серьёзно": Зеленский впервые подробно прокомментировал наступление ВСУ». BBC News Русская служба (ռուսերեն). 2022 թ․ սեպտեմբերի 18. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
  44. ↑ «Приказательное выступление». Коммерсантъ (ռուսերեն). 2022 թ․ փետրվարի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 3-ին.
  45. ↑ Zack Beauchamp (2022 թ․ փետրվարի 24). «Putin's "Nazi" rhetoric reveals his terrifying war aims in Ukraine». Vox (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 2-ին.
  46. ↑ «"Я пытался добиться перемен мирным путем"» (ռուսերեն). Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 30-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վլադիմիր_Պուտինի_ելույթը_Ուկրաինա_ներխուժման_մեկնարկի_մասին&oldid=9523512» էջից