Վիշնու Շարմա
Վիշնու Շարմա | |
|---|---|
| Ծնվել է | անհայտ |
| Ծննդավայր | Քաշմիր |
| Վախճանվել է | անհայտ |
| Մասնագիտություն | գրող |
| Լեզու | սանսկրիտ |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Քալիլա և Դիմնա |
Վիշնու Շարմա (սան. विष्णुशर्मन् / विष्णुशर्मा, անհայտ, Քաշմիր - անհայտ), հնդիկ գիտնական և հեղինակ, որը գրել է Պանչատանտրան առակների ժողովածուն[1]։
Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պանչատանտրանը պատմության մեջ ամենաշատ թարգմանված ոչ կրոնական գրքերից մեկն է։ Պանչատանտրանը թարգմանվել է միջին պարսկերեն/պահլավերեն մ.թ. 570 թվականին Բորզույայի կողմից, իսկ արաբերեն՝ մ.թ. 750 թվականին պարսիկ գիտնական Աբդալլահ իբն ալ-Մուկաֆֆաայի կողմից՝ որպես Կալիլա վա Դիմնա (արաբ․՝ كليلة و دمنة)[2][3]: Բաղդադում պնդում են, որ Աբբասյան երկրորդ խալիֆի՝ Ալ-Մանսուրի պատվերով արված թարգմանությունը դարձել է «Հանրաճանաչությամբ երկրորդը միայն Ղուրանից»[4]։ Արդեն տասնմեկերորդ դարում այս ստեղծագործությունը հասավ Եվրոպա, և մինչև 1600 թվականը այն գոյություն ուներ հունարեն, լատիներեն, իսպաներեն, իտալերեն, գերմաներեն, անգլերեն, հին սլավոներեն, չեխերեն և գուցե այլ սլավոնական լեզուներով։ Այս շարքը ձգվում էր Ճավայից մինչև Իսլանդիա[5]։ Ֆրանսիայում «Պանչատանտրայի մասին առնվազն տասնմեկ պատմություն ներառված է Ժան դը Լա Ֆոնտենի աշխատության մեջ»[4]։
Լեգենդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պանչատանտրանի նախաբանում ստեղծագործության հեղինակը Վիշնու Շարման է։ Քանի որ նրա մասին այլ ապացույցներ չկան, «անհնար է ասել՝ նա է եղել պատմական հեղինակը... թե նա գրական հորինվածք է»[6]։ Հիմնվելով հնդկական տարբեր պատմությունների, ինչպես նաև պատմություններում նկարագրված աշխարհագրական առանձնահատկությունների և կենդանիների վերլուծության վրա՝ տարբեր գիտնականներ ենթադրում են, որ նրա ծննդավայրը Քաշմիրն է[7]։
Նախերգանքում ասվում է այն մասին, թե ինչպես է նա ստեղծել Պանչատանտրանը։ Ժամանակին եղել է մի թագավոր՝ Սուդարշան անունով, նա կառավարում էր մի թագավորություն, որի մայրաքաղաքը Մահիլարոպյա (महिलारोप्य) քաղաքն էր, քաղաքի գտնվելու վայրը անհայտ է, այն բացակայում է Հնդկաստանի քարտեզի վրայից[8]։ Թագավորը ունեցել է երեք որդիներ՝ Բահուշակտի, Ուգրաշակտի և Շակտի անուններով[9]։ Չնայած թագավորը և՛ գիտնական էր, և՛ հզոր առաջնորդ նրա բոլոր որդիները «հիմարներ» էին[9]։ Թագավորը հուսահատվել էր իր երեք արքայազների սովորելու անկարողությունից և խորհուրդներ խնդրել իր նախարարներից։ Նրանք նրան հակասական խորհուրդներ էին տալիս, բայց նրանցից մեկի՝ Սումատի, խոսքերը դուր եկան թագավորին[10]։ Նա ասաց, որ գիտությունները, քաղաքականությունն ու դիվանագիտությունը անսպառ առարկաներ են, որոնց ամբողջական յուրացման համար մի ամբողջ կյանք է պահանջվում։ Արքայազններին սուրբ գրություններ և տեքստեր սովորեցնելու փոխարեն, նրանք պետք է ինչ-որ կերպ սովորեին իրենց հատուկ իմաստությունը, և տարեց գիտնական Վիշնու Շարման այն մարդն էր, ով կարող էր դա անել[11]։
Վիշնու Շարման հրավիրվեց արքունիք, որտեղ թագավորը նրան առաջարկեց հարյուր հողային դրամաշնորհ, եթե կարողանար կրթեր արքայազներին[12]։ Վիշնու Շարման հրաժարվեց խոստացված պարգեւից՝ ասելով, որ ինքը փողի համար գիտելիք չի վաճառում, բայց հանձն է առնում արքայազններին վեց ամսվա ընթացքում քաղաքականության եւ առաջնորդության մեթոդներ սովորեցնելու խնդիրը[11][12]։ Վիշնու Շարման գիտեր, որ երբեք չէր կարողանա այս երեք աշակերտներին սովորեցնել սովորական միջոցներով։ Նա պետք է դիմեր ուղղափառ ձևով կրթելու միջոցին, այն է՝ պատմել մի շարք առակներ կենդանիների մասին, մի առակը հյուսվում էր մյուսի մեջ, որոնք նրանց փոխանցում էին այն իմաստությունը, որն անհրաժեշտ էր իրենց հոր իրավահաջորդը դառնալու համար։ Գրելով այն պատմությունները, որոնք պատմվել են Հնդկաստանում հազարամյակներ շարունակ, Պանչատանտրանը կազմվել է հինգ մասից բաղկացած զվարճալի ստեղծագործության տեսքով, որը նախատեսված էր արքայազներին դիվանագիտության, հարաբերությունների, քաղաքականության և կառավարման էությունը փոխանցելու համար[11]։ Այս հինգ պատմվածքները՝ «Ընկերների կորուստը», «Ընկերների հաղթանակը», «Ագռավների և բվերի», «Շահույթի կորուստ» և «Անզգույշ» վերնագրերով, դարձան Պանչատանտրանը, որը նշանակում է հինգ (pancha) տրակտատներ (tantra):
Ծանթոագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Santhini Govindan (2007), 71 Golden Tales of Panchatantra, Unicorn Books, 2007, ISBN 9788178060866, «... credited to Pandit Vishnusharma somewhere between 1200 BC and AD 300. Many stories may have existed long before then, but Vishnusharma put them together as a single unit ...»
- ↑ Knatchbull 1819
- ↑ Falconer 1885
- ↑ 4,0 4,1 Jean Johnson, Donald James Johnson (2009 թ․ հուլիսի 16), Human Drama: World History: From 500 to 1450 C.E., Volume 2, Markus Wiener Publishers, 2005, ISBN 978-1-55876-220-6, «... reached al-Mansur, the second Abbasid caliph ... he ordered it translated into Arabic ... Some claim it soon became second only to the Quran in popularity ... at least eleven Panchatantra tales are included in the work of La Fontaine ...»
- ↑ Edgerton 1924, էջ. 3. "reacht" and "workt" have been changed to conventional spelling.
- ↑ Olivelle 1997
- ↑ Orissa review, Volume 22, Home Department, Government of Orissa, 1965, 1965, «... He has concluded Kashmir as the birthplace of Vishnusharma taking into account the geographical features and the animals ...»
- ↑ Acharya Vishnusharma, सम्पूर्ण पञ्चतन्त्र (The Complete Panchatantra), Parampara Books, Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին, Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 1-ին, «... भारत की दक्षिण दिशा में स्थित महिलारोप्य नामक नगर किसी राज्य की राजधानी था (located in the south of India was a city named Mahilaropya, the capital of some kingdom)...»
{{citation}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (օգնություն); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (օգնություն) - ↑ 9,0 9,1 Luis S.R.Vas, Anita Vas (2002 թ․ սեպտեմբերի 10), Secrets of Leadership: Insights from the Pancha Tantra, Pustak Mahal, 2004, ISBN 978-81-223-0802-0, «... a king called Amarshakti. He had three sons – Bahushakti, Ugrashakti and Anantshakti – all dullards ...»
- ↑ Pustak Mahal – Editorial Group / Bloomsbury (1999 թ․ օգոստոսի 14), Story of Panchtantra, Pustak Mahal, 1999, ISBN 978-81-223-0454-1, «... One of them named Sumati advised the ruler to hand over the princes to the care of the renowned teacher Acharya Vishnusharma ...»
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Luis S.R.Vas, Anita Vas (2002 թ․ սեպտեմբերի 10), Secrets of Leadership: Insights from the Pancha Tantra, Pustak Mahal, 2004, ISBN 978-81-223-0802-0, «... a wise man named Sumati. He came up with the idea that the princes should not be taught the scriptures but only the wisdom in them. There is a man called Vishnusharma ...»
- ↑ 12,0 12,1 Shubha Tiwari (2006), Children and Literature, Atlantic Publishers & Distributors, 2006, ISBN 978-81-269-0583-6, «... In return the king promised to pay a hundred land grants but Vishnusharma replied: 'Naham vidyavikrayam shasanshatenapi karomi.' Translated, 'I am not the man to sell good learning for a hundred land grants.' ...»
