Պիեռ Սուլաժ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պիեռ Սուլաժ
ֆր.՝ Pierre Soulages
Ի ծնեֆր.՝ Pierre Jean Louis Germain Soulages[1]
Ծնվել էդեկտեմբերի 24, 1919(1919-12-24)[2][3]
ԾննդավայրՌոդեզ, Ֆրանսիա[1]
Վախճանվել էհոկտեմբերի 25, 2022(2022-10-25)[4][5] (102 տարեկան)
Մահվան վայրCentre Hospitalier Universitaire De Nîmes, Ֆրանսիա[4]
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա[6]
ԿրթությունMontpellier Art School?
Մասնագիտություննկարիչ, copper engraver, քանդակագործ, նկարազարդող, խեցեգործ, թատերական ձևավորող, օֆորտանկարիչ, փորագրիչ, գծանկարիչ և tapestry weaver
Ոճինֆորմալիզմ, աբստրակցիոնիզմ և Փարիզյան դպրոց
Թեմաներգեղանկարչություն[7] և Կերպարվեստ[7]
ՈւսուցիչRené Jaudon?
Պարգևներ
ԱնդամակցությունԱրվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա, Գրահրատարակչության ազգային կոմիտե և Եվրոպական ազատությունների համար մտավորականների կոմիտե
ԱմուսինColette Soulages?[12][13]
Կայքpierre-soulages.com​(ֆր.)
 Pierre Soulages Վիքիպահեստում

Պիեռ Սուլաժ (ֆր.՝ Pierre Soulages; դեկտեմբերի 24, 1919(1919-12-24)[2][3], Ռոդեզ, Ֆրանսիա[1] - հոկտեմբերի 25, 2022(2022-10-25)[4][5], Centre Hospitalier Universitaire De Nîmes, Ֆրանսիա[4]), ֆրանսիացի աբստրակցիոնիստ նկարիչ, տաշիզմի առաջատար ներկայացուցիչներից մեկը, որը հայտնի է սևով արված իր նկարներով։

Կենսագրություն և ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պիեռ Սուլաժը ծնվել է 1919 թվականի դեկտեմբերի 24-ին Ռոդեզ քաղաքում (Ավերոն դեպարտամենտի պրեֆեկտուրա)։ Վաղ տարիքում նրա հայրը մահացավ, և նրա դաստիարակությամբ զբաղվում էր մայրը, որը ձկնորսության և որսի խանութի սեփականատեր էր։ Մանկության տարիներին դրսևորել է գեղարվեստական ունակություններ։ Ընդունվել Է Փարիզի գեղարվեստի դպրոց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից առաջ[14], բայց հիասթափվելով դասավանդման մեթոդներից, թողնում է այն և վերադառնում Ռոդեզ։ 1941 թվականին ընդունվել է Մոնպելյեի գեղարվեստի դպրոցի դասընթացներ, սակայն օկուպացիայի պայմաններում ապրուստ վաստակելու անհրաժեշտության պատճառով ստիպված է եղել դադարեցնել ուսումը։ Աշխատել է որպես բանվոր, գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների կառավարիչ[15]։

1946 թվականին նա եկել է Փարիզ, որտեղ իրեն նվիրել է ոչ պատկերավոր նկարչությանը՝ փորձեր կատարելով տարբեր նյութերի հետ։ Ճանաչում է ձեռք բերել Անկախների սալոնում (1947) առաջին ցուցահանդեսից հետո։ Նրա աշխատանքը տպավորություն թողեց այնպիսի ճանաչված նկարիչների վրա, ինչպիսիք են Ֆրանսիս Պիկաբիան և Ֆերնան Լեժեն[14]։ Նրա գեղարվեստական էվոլյուցիայի վրա մեծ ազդեցություն են ունեցել ֆրանսիացի աբստրակցիոնիստ Հանս Հարթունգի աշխատանքները։ Նրա, ինչպես նաև Ժերար Շնայդերի հետ միասին Սուլաժը դասակարգվեց որպես ազատ աբստրակցիայի խումբ։ 1960-ականներին նա մոտ էր նոր վեպի ներկայացուցիչներին, մասնավորապես Ալեն Ռոբ-Գրիյեին[15]։ 1987-1994 թվականներին պետական պատվերով Սուլաժն աշխատել է Կոնկեի (Ավերոն)Սենտ Ֆուա աբբայության եկեղեցու վիտրաժների վրա[14][16]։

Նրա աշխատանքների վերջնական թեման սև գույնն է, իսկ վարպետին նույնիսկ անվանել են «Սև գույնի կախարդ»[17]։ Նա իր օրիգինալ աշխատելաոճը զարգացրեց 1950-ականներին, երբ սկսեց աշխատել կտավի վրա սվաղի սպաթուլայի վրա դրված սև ներկի հետ, որի վրա դանակով կամ խոզանակով գծեց գծագրի ուրվագիծը՝ պատկերին ձև և հյուսվածք հաղորդելու համար։ Նրա նկարներում սովորաբար գերակշռում է սև գույնը, կտավում կարող են ներկայացվել նաև մեկ կամ մի քանի պակաս աչքի ընկնող գույներ։ 1970-ականների կեսերից սկսում է կիրառել, ըստ հեղինակային սահմանման, «գերսև» (outrenoir) գույնը, ինչը դիտողին տալիս է «սևից այն կողմ» պատկերացում[18]։

Երբ նայում են իմ աշխատանքներին, տեսնում են այն լույսը, որն արձակում են սևի երանգները։ Այս լույսը գալիս է կտավից, բայց միայն այն ժամանակ, երբ նրանք նայում են դրան, այսինքն՝ նրանք որոշակի հարաբերությունների մեջ են մտնում արվեստի գործի հետ։ Եվ տպավորությունը, որն առաջանում է, ավելի լայն է, քան նկարը, որի տարածքը սահմանափակված է շրջանակով, կարծես ձեզ ներս են քաշում, և այդպիսով դուք ինքներդ դառնում եք կտավի մի մասը[19]։

Այս ժամանակահատվածում նրա աշխատանքների մեծ մասում օգտագործվել է միայն սև ներկ, որը նա կիրառել է խոզանակով և սպաթուլայով։ Ֆրանսիացի պատմաբան Միշել Պաստուրոյի գնահատմամբ՝ «Սա ոչ թե մոնոխրոմիա է, այլ վիրտուոզ մոնոպիգմենտար տեխնիկա, որն արտացոլումների խաղի միջոցով ստեղծում է լուսային պատկերների անսահման բազմություն, որոնք առաջանում են դիտողի և նկարի միջև։ Սա եզակի երևույթ է նկարչության պատմության մեջ, հոյակապ և անկրկնելի, որը ոչ մի կապ չունի ամերիկացի մինիմալիստ էդ Ռայնհարդտի (1913-1967) ճնշող Black Squares-ի հետ, որոնք միշտ նույն սև քառակուսիներն են՝ առանց ռելիեֆային կառուցվածքի և չեն կատարում որևէ գեղարվեստական առաջադրանք»[18]։ Նա իր աշխատանքները կատարել է ոչ միայն կտավի, այլև այլ նյութերի վրա (թուղթ, ապակի, պղինձ, բրոնզ)[16]։

Սուլաժն ասում էր, որ իր նկարները «բանաստեղծական առարկաներ են, որոնք կարող են ընդունել այն, ինչ յուրաքանչյուր մարդ պատրաստ է ներդնել իրեն առաջարկվող ձևերի և գույների անսամբլի համաձայն»։ Ռոբերտ Մազերվելի այն պնդմանը, որ աբստրակցիոնիզմը լավագույնս հասկանում են ամերիկացիները, նկարիչը պատասխանել է. «Արվեստը պետք է հասկանալ, սիրել և կիսվել բոլորի հետ, աշխարհի ցանկացած կետում... Ես հավատում եմ, որ արվեստում հիմնականում կան միայն անձնական տպավորություններ, որոնք դուրս են գալիս անհատի և նույնիսկ նրա մշակույթի սահմաններից»[20]։

Ավելի քան 70 տարի նա նկարում էր հիմնականում սև գույնով, այդ իսկ պատճառով նրան հաճախ անվանում են «Սև նկարիչ»։ 1979 թվականից ի վեր նա աշխատում է բացառապես սև գույնով՝ ստեղծելով մի շարք աշխատանքներ, որոնք, իր իսկ բնորոշմամբ, «սևից այն կողմ» են։ 1965-1966 թվականներին նրա նախագծով ստեղծված վիտրաժներ Աախենի Զուրմոնդտ-Լյուդվիգ թանգարանի համար և «կենդանի լույս, որը հիմնված է հենց ապակու վրա»[21], 104 վիտրաժներ Սենտ Ֆուա դե Կոնկ աբբայությունում (Կոնք, Ավերոն, Ֆրանսիա) ստացել են «գիշերվա սրբապատկերներ» անվանումը[22]։ Սուլաժը մահացել է Նիմի համալսարանական հիվանդանոցում 2022 թվականի հոկտեմբերի 26-ին՝ 102 տարեկան հասակում[14]։ Նկարչի հրաժեշտի արարողությունը տեղի է ունեցել Լուվրում՝ Cour Carrée-ում, կառավարության անդամների և նկարչի ընտանիքի ներկայությամբ[23]։

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1979 թվականին Սուլաժն ընտրվել է արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիայի պատվավոր անդամ։ 2001 թվականին նա դարձավ նկարիչներից առաջինը, ով կենդանի ժամանակ անցկացրեց նկարների առաջին ցուցահանդեսը Էրմիտաժում[17][24], իսկ հետո Տրետյակովյան պատկերասրահում[14][25]։ «Սև լույս» (Lumiere du noir) ռուսական պրեմիերայի ցուցահանդեսների արդյունքը դարձավ նույն թվականին հրատարակված  «Սուլաժ. Սև լույսի կրող։ Soulages. Lumiere du noir» կատալոգը[26]։ 2009 թվականի վերջին Փարիզի Պոմպիդու կենտրոնում տեղի է ունեցել նրա նկարների ցուցահանդեսը, որին մասնակցել է կես միլիոն հանդիսատես։ 2014 թվականին Ռոդեզի իր հայրենիքում բացվեց թանգարան՝ նվիրված նրա ստեղծագործությանը։ Վարպետը ներկա է գտնվել դրա բացմանը և նվիրել իր մոտ 500 աշխատանք[14][16]։ Ի նշանավորումն նկարչի 100-ամյա հոբելյանի, որը տեղի է ունեցել 2019 թվականին, Լուվրում անցկացվել է նրա անհատական ցուցահանդեսը։ Պաբլո Պիկասոյից և Մարկ Շագալից հետո նա դարձավ երրորդ կենդանի նկարիչը, ով արժանացավ նման պատվի[25]։ 2021 թվականի նոյեմբերին նրա 1961 թվականի նկարներից մեկը Նյու Յորքի Սոթբիս աճուրդում վաճառվել է 20,2 միլիոն դոլարով[27]։

Վավերագրական ֆիլմեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 2015 թվական կոնտրագենտի արվեստը / L’art du contre-jour (ռեժիսոր՝ Օլիվիե Պեկմեզյան / Olivier Pekmezian)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Fichier des personnes décédées
  2. ↑ 2,0 2,1 https://www.kulturarv.dk/kid/VisKunstner.do?kunstnerId=1838
  3. ↑ 3,0 3,1 https://www.geneanet.org/cercles/view/colgnecminsee/27390910
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 https://www.midilibre.fr/2022/10/26/le-peintre-pierre-soulages-est-mort-a-lage-de-102-ans-10764092.php
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Who's Who in France (ֆր.) — Paris: 1953. — ISSN 0083-9531; 2275-0908
  6. ↑ Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
  7. ↑ 7,0 7,1 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  8. ↑ https://www.praemiumimperiale.org/en/laureate-en/laureates-en
  9. ↑ https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do;jsessionid=0175360D73EA04012DC3480330B402E7.tpdjo08v_2?cidTexte=JORFTEXT000023897134&categorieLien=id
  10. ↑ https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000000532218
  11. ↑ https://www.fr.emb-japan.go.jp/itpr_ja/11_000001_00104.html
  12. ↑ https://gw.geneanet.org/wikifrat?lang=fr&n=llaurens&oc=0&p=colette
  13. ↑ https://www.konbini.com/arts/il-fait-noir-dans-nos-coeurs-le-peintre-pierre-soulages-est-mort/
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 «Мастер «l'outrenoir» Пьер Сулаж скончался в возрасте 102 лет». RFI (ռուսերեն). 2022 թ․ հոկտեմբերի 26. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 Крючкова, 2010, էջ 126
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 «Музей Сулажа в Родезе». ru.france.fr (ռուսերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 «Умер французский художник-абстракционист Пьер Сулаж». Радио Свобода (ռուսերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 Пастуро, 2017, էջ 131—132
  19. ↑ Елена Караева (2019 թ․ դեկտեմբերի 24). «Пьер Сулаж: пятьдесят оттенков черного». euronews (ռուսերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  20. ↑ «Pierre Soulages: Beyond black». christies.com (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  21. ↑ Christopher Masters. «Pierre Soulages obituary». theguardian.com (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  22. ↑ «Les vitraux de Pierre SOULAGES». roqandfred.com (ֆրանսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  23. ↑ /creation/un-hommage-national-pierre-soulages-sera-rendu-mercredi-au-louvre-163300 «Un hommage national à Pierre Soulages sera rendu mercredi au Louvre». Le Journal des Arts (ֆրանսերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  24. ↑ Кира Долинина (2001 թ․ հունիսի 1). «Черная-черная живопись в белом-белом зале». Коммерсантъ С-Петербург, № 94 (ռուսերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 14-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  25. ↑ 25,0 25,1 «Pierre Soulages | Biography, Artwork, & Facts | Britannica». www.britannica.com (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  26. ↑ Сулаж. Светоносность чёрного, 2001
  27. ↑ «Un hommage national à Pierre Soulages sera rendu mercredi au Louvre». Le Monde (ֆրանսերեն). Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 8-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Сулаж. Светоносность чёрного. Soulages. Lumiere du noir. — Париж: Paris-Musees, 2001. — 104 с. — ISBN 2-87900-562-0
  • Крючкова В. А. Мимесис в эпоху абстракции: Образы реальности в искусстве второй парижской школы. — М.: Прогресс-Традиция, 2010. — 472 с. — ISBN 978-5-89826-369-0
  • Пастуро, Мишель. Чёрный. История цвета. — М.: Новое литературное обозрение, 2017. — 168 с. — (Библиотека журнала «Теория моды»). — ISBN 978-5-4448-0610-4

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիեռ Սուլաժ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պիեռ_Սուլաժ&oldid=9806111» էջից