Մասնակից:Սաթե/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կառլ II Ճաղատ
Charles le Chauve
Իշխանություն843-877 թթ.
ՏիտղոսներՍվաբիայի արքա,Ակվիտանիայի արքա, Լորրենի արքա,Ստորին Բուրգունդիայի արքա,Արևմուտքի կայրս, Իտալիայի արքա, Արևմտյան Ֆրանսիական թագավորության առաջին արքա
Ծնվել է՝Հունիսի 13,823 թ.
ԾննդավայրՄայնի Ֆրանկֆուրտ ,Սրբազան Հռոմեական կայսրություն
Մահացել է՝Հոկտեմբերի 6,877 թ.
Թաղվել է՝Սեն Դենի,Փարիզ,Ֆրանսիա
ՀաջորդողԼյուդովիկոս II Կակազ
ԱմուսինԻրմենտրուդա Օռլեանցի,Ռիչելդա Պրովանսցի
ՏոհմԿարոլինգներ
ՀայրԼյուդովիկոս I Բարեպաշտ[1]
ՄայրՋուդիթ Բավարիացի
ԵրեխաներՋուդիթ,Լյուդովիկոս II Կակազ,Կառլ III ,Կարլոման ,Լոթար Կաղ,Ռոթիլդա ֆրանսիացի,Էրմենթրուդա,Հիլդեգարդ,Գիզելա,Ռոտռուդ,Դրոգոն,Պեպին և Կառլ


Կառլ II Ճաղատ(ֆր.՝Charles le Chauve;13 հունիսի ,823 թ.–6 հոկտեմբերի,877 թ. ) — 843 թվականից Արևմտյան Ֆրանսիական թագավորության (հետագայում — Ֆրանսիա)առաջին թագավոր, 831-833թթ. Սվաբիայի թագավոր, 839-843թթ. և 848-854թթ. Ակվիտանի թագավոր,869 թվականից Լորրենի թագավոր, 875 թվականից Ստորին Բուրգունդիայի թագավոր և արևմուտքի կայրս , 876 թվականից Իտալիայի թագավոր Կարոլինգների տոհմից:

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառլի Թագավորությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառլ Ճաղատ: Մանրանկար (842-860 թվականեր)

Կառլը Լյուդովիկոս I Բարեպաշտի և նրա երկրորդ կնոջ՝ Ջուդիթ Բավարիացու որդին է, ուշ ծնված երեխա էր. նա ծնվել է,երբ նրա մեծ եղբայրները արդեն չափահաս մարդիկ էին,ամենքը կայսրությունում ուներ իր դերը: Լյուդովիկոս I Բարեպաշտը կարող էր նոր թագավորություն բաժին հանել փոքր որդու համար,միայն որոշ հողեր մեծ եղբայրներից վերցնելով: Այս վերաբաշխումը հանգեցրեց վեճերի կայսերական ընտանիքում, ինչը արագացրեց կայսրության փլուզումը:

Լյուդովիկոս Բարեպաշտի մահվան պահին Կառլի թագավորությունը ներառում էր Նեուստրիան,Ակվիտանիան, Սեպտիմանիան,Իսպանական նամականիշը և Բուրգունդիան մինչև շվեյցարական ալպեր. Միայն այս իշխանությունը դեռ պետք էր պահպանել:

Պյաքարը ժառանգության համար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

840 թվականի հուսնիս 20-ին մահացավԼյուդովիկոս I Բարեպաշտը: Շուտով նրա ավագ որդին՝Լոթար I-ը փորձեց տիրանալ ամբողջ կայսրությանը: 840 թվականի աշնանաը Կառլը ստիպված էր զիջել նրան իր տերության մեծ մասը, իրեն մնում էր միայն հարավային Ֆրանսիան մինչև Լուարա և որոշ տարածքներ՝ այս և Սեն գետի միջև:

841 թվականի գարնանը Կառլը անցավ հարձակման և նորից տիրացավ բոլոր երկներին մինչև Սեն, գրավեց Սեն Դենին և Տրուան: Ատինիում նրա մոտ են գալիս երրորդ եղբոր՝ Լուի Գերմանացու դեսպանները և առաջարկում դաշինք ընդդեմ Լոթարի : Կառլը համաձայնում է: 841 թվականի հունիսի 25-ին Ֆոնտենոյի ճակատամարտում նրանք պարտության են մատնում Լոթարին:Սրանից հետո Կառլը ստիպված եղավ գրավել Ակվիտանիան, քանի որ ակվիտանիացիները Պիպին II-ի հետ միասին հակադրվելով նրան կռվեցին Լոթարի կողմում: Մինչև տարեվերջ Չարլզը նվաճեց Լուարի և Սենայի երկայնքի բոլոր հողերը և իր կողմը գրավեց Մեուսի երկայնքով ընկած շրջանների բնակչությանը:

842 թվականի փետրվարի 14-ին Ստրասբուրգում կրտսեր եղբայրները փոխանակվեցին երդումներով, միավորեցին իրենց բանակը և սկսեցին ճնշել Լոթարին:842 թվականի հունիսին Սոն գետի ափին,երեք եղբայրբերը որոշեցին հաշտություն կնքել և բաժանել կայսրությունը «հնարավորինս հավասար մասերի»: Մինչև 842 թվականի վերջը Կառլը կարողացավ ավարտել Ակվիտանիայի գրավումը՝ Պիպին II-ին հետ մղելով մինչև հարավային անմատչելի լեռները:

Վերդենի պայմանագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանկական Կայսրության բաժանումը համաձայն Վերդենի 843 թվականի պայմանագրի


843 թվականի օգոստոսի 11-ին Վերդենում եղբայրները, երկար քննարկումներից հետո, կնքեցին պայմանագիր Ֆրանկական կայսրության բաժանման մասին: Կարլոս Ճաղատը, բացի Ակվիտանիայից ստացավ Սեպտիմանիան,Իսպանական նամականիշը, Բուրգիշունդիայի մի մասը՝ Սոնայից հարավ և արևմուտք, «Ֆրանսիան» (այդպես էին կոչվում Գալիայի հյուսիսում գտնվող հին ֆրանկյան տարածքները), Բրետանը и Ֆլանդրիան: Այս տարածքները,բացի Բրետանից և Ֆլանդրիայից,հռոմեական էին և հետագայում դարձան Ֆրանսիական թագավորության կորիզը:Յուրաքանչյուր եղբորը հասած եպիսկոպոսությունները և կոմսությունները գրեթե հավասար էին:

Պատերազմները Ակվիտանիայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս ժամանակից ի վեր Կառլ Ճաղատը բացառապես զբաղված էր իր թագավորության ներսում իշխանության ամրապնդմամբ:Փաստացի, նա ստիպված էր կրկին գրավել իր ժառանգության մեծ մասը:

Ակվիտանիայում Պեպին II-ը,Բեռնարդ Սեպտիմանսկու աջակցությամբ, հրաժարվեց ընդունել Կառլ II-ի գերիշխանությունը: 844 թվականին Կառլը ձեռնարկեց արշավ դեպի Ակվիտանիա: Բերնարդին գերի վերցրեցին և գլխատեցին:Բայց Պեպին II-ի դաշնակից Վիլհեմը Անգուլեմի մոտ հարձակվեց արքայական բանակի վրա,երբ նրանք անցնում էին գետը,և այնպիսի լուրջ պարտության մատնեց,որ միայն մի քանի զինվորի հաջողվեց խուսափել մահից:Այս պարտությունը Կառլին ստիպեց դադարեցնել Թուլուզի պաշարումը:

Նորմանդական արշավանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գահի վրա Կառլ Ճաղատն է՝ ողջունում է կոմս Բիվիանին և Սուրբ Մարտինի վանքի վանականներին, ովքեր նրան բերեցին ձեռագիրը: Մանրանկարչություն «Կառլ Ճաղատի Աստվածաշունչից» (845):

Կառլ Ճաղատի օրոք շատացան նորմանների հարձակումները:

843 թվականին Հաստինգի գլխավորած բանակը ավերեց Լուարա գետի հովիտը: Нанятое восставшим против короля западных франков графом Ламбертом II, 24 июня оно захватило Нант, произведя в городе сильное опустошение. Среди множества франков, погибших при этом, был и местный епископ Гунтард, позднее причисленный к лику святых[2][3].

В 845 году норманны, высадившись на 120 кораблях под предводительством Рагнара Лодброка в устье Сены, без всякого сопротивления взяли и разграбили Париж. Карл призвал свою армию на защиту Сен-Дени — жемчужины королевских аббатств. «Многие пришли на зов, но не все» — многозначительно отмечает летописец. Но и те, кто пришёл, отказались воевать и обратились в бегство, советуя королю уплатить норманнам семь тысяч фунтов, как того требовал их вождь, чтобы получить хотя бы хрупкое и непрочное перемирие.

Все эти неудачи заставили Карла быть более сговорчивым. В июне 845 года он встретился во Флёри с Пипином II и заключил с ним мир. Пипин II сохранил Аквитанию и королевский титул, но должен был признать себя вассалом Карла II.

В 852 году на Сене, по тем же причинам, было уплачено другому вождю норманнов, Готфриду.

В 858 году, когда Карл предпринял штурм лагеря викингов в Оселе и сражался в первых рядах, его приближённые внезапно оставили его. Внутренние противники Карла не брезговали пользоваться наёмными войсками норманнов. Пипин II Аквитанский занял Пуатье с помощью викингов (857 год). В 862 году Соломон Бретонский мобилизовал норманнов против Карла Лысого, с которым он был раньше в союзе против тех же норманнов.

Начиная с 860 года в течение пятнадцати лет Карл Лысый развернул активную деятельность по вытеснению норманнов из своего королевства. Весной 861 года Карл подкупил датские отряды на Сомме, чтобы они разбили своих соплеменников на Нижней Сене. В начале 862 года он покорил отряд норманнов, разграбивших Мо, который он остановил на укреплённом мосту на Марне. Обращённые в христианство, они стали сражаться на стороне Карла. Эффективной защитой от викингов стали многочисленные укрепления, возводимые Карлом Лысым, так как норманны не умели вести осадную войну.

Война в Бретани[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրետանի թագավորությունը IX դարում

Карл Лысый вёл долгую войну с бретонцами. Ещё в середине правления Людовика Благочестивого вождь Номиноэ заставил признать своё верховенство над некоторыми племенами. Чтобы привлечь его на свою сторону, император около 830 года назначил его графом Ванна и сюзереном Бретани, хотя и фиктивным. Однако Номиноэ на этом не успокоился. Заключив союз с Ламбером Нантским, который считал себя обобранным Карлом II Лысым, он пересёк границу, и совершил набег на Ле-Ман. Осенью 845 года Карл Лысый выступил в поход против Номиноэ. В Баллоне, возле Редона, 22 ноября 845 года, в болотистой местности бретонцы окружили королевское войско и нанесли ему поражение. Карл едва спасся, укрывшись в Туре. После этого ему пришлось заключить мир с победителями.

В 848 году аквитанцы изгнали от себя Пипина II, который не мог защитить их от норманнов. 6 июня 848 года Карл короновался в Орлеане как король Аквитании. И хотя Пипин II до самой своей смерти (864 год) не переставал нарушать спокойствие, главенство Карла Лысого к югу от Луары более не ставилось под сомнение. В 850 году Карл взял Тулузу.

В то же время Номиноэ провозгласил себя королём Бретани. Ему наследовал его сын Эриспоэ (851 год). В августе 851 года Карл выступил против него, но был разбит в кровопролитном сражении на границе своих владений. После двух дней упорных боёв он бросил своё войско и тайно бежал, оставив неприятелю свои драгоценные королевские уборы. По заключённому в Анже осенью того же года мирному договору Карл уступил Эриспоэ Ренн, Нант и Резе и признал его королём Бретани. В 856 году в Лувье между Карлом Лысым и Эриспоэ был заключён новый договор, согласно которому дочь бретонского герцога Ансгарда обручилась с сыном Карла Лысого Людовиком Заикой, получившим по этому случаю титул короля Нейстрии.

Эриспоэ был убит в 857 году своим двоюродным братом Соломоном, который унаследовал его престол. По Компьенскому договору 867 года Соломон получил от Карла часть Анжу, Котантен и Авранш. Его королевство достигло тогда значительных размеров, он именовал себя «князем всей Бретани и большей части Галлии». Вплоть до конца правления Карла Лысого бретонцы оставались непримиримы.

Борьба с Людовиком Немецким[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառլ Ճաղատպ մանրանկարը՝ Recueil des rois de France (1566):

В 854 году, после того как Карл Лысый казнил графа Менского Гаузберта, мятеж в Аквитании вспыхнул с новой силой. Аквитанцы обратились за помощью к Людовику Немецкому, который отправил к ним с войском своего сына Людовика Младшего. Осенью 854 года Карл Лысый заключил соглашение с восставшими: признал независимость их страны и дал им в короли своего восьмилетнего сына Карла III Дитя. В следующем году состоялось примирение с Людовиком Немецким. Впрочем, до тех пор, пока живы были воспоминания о единстве империи, не прекращались попытки потомков Карла Великого объединить её всю в одних руках.

Восстание знати[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

В 856 году при воцарении десятилетнего Людовика Заики в Нейстрии из-за разных мотивов династического соперничества и королевского управления графствами в этих землях запротестовала многочисленная партия аристократов. В 858 году Роберт Сильный, граф Тура и Анже, и Венилон, архиепископ Сансский, возглавили открытый мятеж. С ними выступили Эд Орлеанский и Адельгард Парижский.

Людовик Немецкий по призыву мятежников вторгся в королевство своего брата в августе 858 года. Вскоре он захватил Шалон-сюр-Марн, затем Санс и, наконец, Аттиньи — традиционную резиденцию западнофранкских королей. Карл Лысый вскоре увидел себя покинутым: большинство его вассалов перешло на сторону Людовика. С маленьким отрядом Карл бежал в Бургундию, где имел больше приверженцев, и укрылся в Осере. Людовик созвал в Реймсе ассамблею для утверждения своей власти. Но франкские епископы под руководством Гинкмара Реймского отказались в ней участвовать, а без них ничего нельзя было добиться.

В начале 859 года Карл Лысый возобновил войну. Людовик Немецкий не решился вступить в сражение и поспешно отошёл в Германию. В 860 году в Кобленце состоялось примирение братьев. В дальнейшем они поддерживали мирные отношения около десяти лет.

Борьба за Прованс[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

В 861 году Карл Лысый задумал прибрать к рукам королевство своего племянника Карла Прованского, сына умершего в 855 году императора Лотаря I. Однако Карла Лысого вынудило отступить сопротивление влиятельного в этих краях графа Жерара Вьеннского. После смерти короля Прованса в 863 году лучшая часть его наследства — районы Лиона, Вьенна, Гренобля, Юзеса — досталась королю Лотарингии Лотарю II, которому сохранил верность Жерар Вьеннский, бывший прежде верным вассалом его отца, императора Лотаря I.

Борьба за Лотарингию[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սահմանների փոփոխությունը համաձայն 870 թվականի Մերսենի պայմանագրի

thumb|300px|Изменение границ по Мерсенскому договору 870 года 8 августа 869 года умер король Лотарингии Лотарь II, и Карл Лысый поспешил захватить Лотарингию. 9 сентября 869 года в Меце в соборе Сент-Этьен он короновался королём Лотарингии. Однако в январе 870 года он получил грозное требование брата Людовика Немецкого поделить с ним захваченное. В марте Карл Лысый согласился уступить брату половину Лотарингии. 8 августа 870 года братья встретились близ Мерсена на берегу Мааса и окончательно уговорились о границе раздела. И, если Карл должен был отказаться от Меца и Ахена, то он получил Льеж, Вьенн и весь правый берег Роны.

Маркиз Жерар во Вьенне отверг соглашение, заключённое без его участия и согласия. 24 декабря Карл при поддержке архиепископов Ремигия I Лионского и Адона Вьеннского вошёл в этот город и отдал графства Жерара Бозону Вьеннскому, на сестре которого Ришильде он недавно женился.

Карл II Лысый — Император Запада[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառլ II Ճաղատի մետաղադրամը

Новое столкновение между братьями произошло летом 875 года, когда умер их племянник, король Италии и император Запада Людовик II, не оставив сыновей. Папа Иоанн VIII провозгласил Карла Лысого императором. Последний немедленно отправился в Италию. По дороге он разбил Карломана, старшего сына Людовика Немецкого, посланного задержать его продвижение, и 17 декабря 875 года вступил в Рим.

25 декабря 875 года состоялось помазание Карла II Лысого на императорский престол. Часть баронов в Италии присягнула ему на верность. Людовик Немецкий, который, будучи почти на 20 лет старше брата Карла, считал себя первоочередным претендентом на императорский трон, опустошил Лотарингию. Доверив управление Итальянским королевством Бозону Вьеннскому, получившему сан герцога, император Карл Лысый вернулся во Францию.

Попытка захватить Германию[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կարոլինգյան Եվրոպան 876 թվականին

28 августа 876 года умер престарелый Людовик Немецкий. Карл Лысый выступил против его сыновей, рассчитывая воцариться в Германии и воссоединить всю империю Карла Великого. Карл Лысый вторгся в Лотарингию и захватил древнюю столицу франкских королей Ахен. В Кёльне он подписал грамоту о «37-м годе своего правления во Франкии, 7-м — в Лотарингии, втором — во всей Империи и первой годовщине в качестве преемника короля Людовика».

Сыновья Людовика Немецкого в начале октября 876 года ожидали врага при Андернахе. Завязав для вида переговоры, Карл Лысый ночью снялся с лагеря, разделил своё войско на многие отряды и велел им идти разными путями и неожиданно напасть на немцев. Но Людовик III Младший, сын Людовика Немецкого, предупреждённый о вероломстве дяди, успел приготовиться к обороне. Сначала Карлу сопутствовала удача, но вскоре немецкая конница, врезавшись в западно-франкские ряды, нанесла им сильнейшее поражение. Темнота умножила хаос и ужас бойни. Победители с остервенением преследовали побеждённых, безжалостно убивая всех, кто попадался. Сам император Карл Лысый едва успел спастись, и с трудом добрался до монастыря св. Ламберта на Маасе. Германия осталась вне сферы влияния нового императора.

Вторжение в Италию и смерть[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառլ Ճաղատի գերեզմանաքարը Սեն Դենիում

Между тем Италия испытала нашествие арабов, которые подступили к стенам самого Рима. Папа Иоанн VIII настойчиво звал императора Запада и короля Италии Карла Лысого на помощь. В июне 877 года Карл Лысый собрался, наконец, в поход против арабов. В Тортоне он встретился с папой. К концу лета Карл вступил в Павию, вместе со скрывающимся от преследователей папой. Затем в течение нескольких дней ожидал подхода своих графов, но те так и не явились. Зато пришло известие, что немецкий король Карломан, племянник Карла, стоит неподалёку. Напуганный этой новостью, Карл отправился в обратный путь, так и не сделав ничего для папы. В дороге он заболел лихорадкой и умер в обычной хижине 6 октября 877 года.

Ընտանիքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կանայք և երեխաները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Առաջին կինը: (842 թվականի դեկտեմբերի 14-ից) Իրմենտրուդա Օռլեանցի (825 թվական սեպտեմբերի 27— 869 թվական հոկտեմբերի 6), Օռլեանի կոմս Էդի դուստրը
    • Ջուդիթ (844—870): Առաջին ամուսնությունը ( 856 թվականի հոկտեմբերի 6-ից) —արքա Էյթելվուլֆ (795—858); երկրորդ ամուսնությունը ( 858 թվականից) — արքա Էթելբալդ (829—860); երրորդ ամուսնությունը (862 թվականից) — կոմս Բալդուին I, Ֆլանդրիացի (մահացել է 879 թվականին):
    • Լյուդովիկոս II Կակազ (846—879) — 877 թվականից Ֆրանսիայի թագավոր[4]:
    • Կառլ III (847/848 — 866) — 855 թվականից Ակվիտանիայի թագավոր:
    • Լոթար Կաղ (մոտ 850 թվական — 865 թվական դեկտեմբերի 14) —861 թվականին ձեռնադրվել է, հետագայում եղել է Սուրբ Հերման վանքի վանահայր:
    • Կարլոման (մահացելէ 876 կամ 877 թվականին) — ձոռնադրվել է 854 թվականին, 860—870 թվականներին Սուրբ Մեդարդի վանքի վանահայր, 873 թվականին կուրացել է,874 թվականից Էխտեռնախի վանքի վանահայր:
    • Ռոտռուդ (852թվական — ոչ ուշ, քան 912 թվականի փետրվարի 3-ը) — 889 թվականից ոչ շուտ Անդելոյի վանքի վանահայր:
    • Էրմենթրուդա (854 թվական — 877 թվականի հուլիսի 11) — Վալենսիենի Հանսոն վանքի վանահայր:
    • Հիլդեգարդ (ծնվել է 856 թվականին; մահացել է փոքր տարիքում):
    • Գիզելա (857—874):
  • Երկրորդ կինը: (870 թվականի հունվարի 12-ից Ռիչելդա Պրովանսցի (մոտ 845 թվական — 910 թվականի հունիսի թ), Գորզայի կոմս Բիվինի դուստրը:
    • Ռոտիլդա (871 թվական —22 марта 925 թվականի մարտի 22): Առաջին ամուսնությունը — Բուրժայի կոմս Յուգո; Երկրորդ ամուսնությունը(մոտ 890 թվականից) — Մեյնի կոմս Ռոջեր(մահացել է 900 թվականին):
    • Դրոգոն (ծնվել և մահացել է 872 կամ 873 թվականին), երկվորյակ:
    • Պեպին (ծնվել և մահացել է 872 կամ 873 թվականին), երկվորյակ:
    • որդի (ծնվել է 875 թվականի մարտի 23-ին; մահացել ծնվելուց անմիջապես հետո):
    • Կառլ (876 թվականի հոկտեմբերի 10 — 877 թվականի ապրիլի 7):

Կառլ II-ի կերպարը կինոյում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գեղարվեստական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Примечания[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Смирнов Ф. А. (1890–1907). «Каролинги». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  2. ↑ Джонс Г. Викинги. Потомки Одина и Тора. — М.: ЗАО Центрполиграф, 2003. — С. 206—208. — ISBN 5-9524-0402-2
  3. ↑ Стриннгольм А. Походы викингов. — М.: ООО «Издательство АСТ», 2002. — С. 41—43. — ISBN 5-17-011581-4
  4. ↑ Конский П. А. (1890–1907). «Людовик II Косноязычный». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Սաթե/Ավազարկղ&oldid=8038412» էջից