Քվարկ
 | |
| Ենթադաս | elementary fermion? և Լիցքավորված մասնիկ |
|---|---|
| Մասն է | հադրոն |
| Տեսակ | ներատոմային մասնիկ |
| Կազմություն | Տարրական մասնիկ |
| Վիճակագրություն | Ֆերմիոնային |
| Սերունդ | 1ին, 2րդ, 3րդ |
| Հիմնարար փոխազդեցություններ | Թույլ փոխազդեցություն, Ձգողականություն, Ուժեղ փոխազդեցություն, Էլեկտրամագնիսական փոխազդեցություն |
| Հակամասնիկ | Հակաքվարկ |
| Տեսություն | Մարի Գել-Ման |
| Տեսակների քանակ | 6 – վերև, ներքև, տարօրինակ, հմայված, իսկական, գեղեցիկ |
| Զանգված | Զրո չէ |
| Էլեկտրական լիցք | +2⁄3 −1⁄3 |
| Սպին | 1⁄2 |
| Դյուի տասնորդական դասակարգում | 539.72167 |
 Quarks Վիքիպահեստում | |
Քվարկներ, հիմնարար տարրական մասնիկներ ստանդարտ մոդելում, որոնց լիցքը կոտորակային մեծություն է։
Տարրական մասնիկների ստացումը քվարկներից[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հադրոնների (բարիոնների և մեզոնների) ուսումնասիրության արդյունքում հայտնագործվեցին մեծ թվով մասնիկեր։ Դրանք բոլորը մատերիայի կառուցվածքի հիմնաքարեր լինել չեն կարող, հետևաբար ֆիզիկոսները պետք է կարողանայն ընտրել այն տարրական մասնիկներին, որոնցից կարող էին կազմված լինել մյուս մասնիկները։ Առաջին անգամ այդ աշխատանքը կատարեցին Ֆերմին և Յանգ Չժեն Նինը։ Նրանք որպես տարրական մասնիկներ ընտրեցին իրենց ժամանակ արդեն հայտնի պրոտոնը, նեյտրոնը, հակապրոտոնը, հականեյտրոնը և փորձեցին դրանցից կառուցել այլ մասնիկներ, սակայն արդյունք չստացան։
Հետագայում հայտնագործվեց Λօ հիպերոնը, որը ճապոնացի գիտական Սոիչի Սակատան ավելացրեց պրոտոնին և նեյտրոնին՝ դրանով իսկ ընդլայնեցրեց հադրոնների քանակը։ Սակայն առաջացավ անլուծելի խնդիր Ω- հիպերոնի դեպքում և այն հաղթահարելու նպատակով ամերիկացի ֆիզիկոս Մարի Գել-Մանը, իսրայելցի ֆիզիկոս Նեեմանը և շվեյցարացի ֆիզիկոս Ջորջ Ցվայգը հիմնվելով Էնրիկո Ֆերմիի, Յանգ Չժեն Նինի և Սակատայի առաջարկած մոդելի վրա՝ ընդունեցին, որ պրոտոնի, նեյտրոնի, հիպերոնի փոխարեն կարելի է Ω--ի դժվարությունը հաղթահարել, եթե որպես հիմնարար մասնիկ վերցնենք ոչ թե ամբողջ լիցքով մասնիկներ այլ մասնիկներ, որոնք ընդունում են կոտորակային լիցքեր։ Այդ մասնիկներից կազմվում են բոլոր հադրոնները։ Դրանք են u, d, c, s, t, b քվարկները։
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քվարկները հադրոնների մեջ գտնվում են կապված վիճակում և ազատ վիճակում գտնվել չեն կարող։ Քվարկները ունեն կոտորակային էլեկտրական լիցք։ Աղյուսակից երևում է, որ նրանք ունեն դիսկրետ(ընդհատ) արժեքներ՝ +2⁄3 և −1⁄3։ Զանգվածները բաշխված են լայն տիրույթում, ամենաթեթև քվարկի զանգվածը՝ m=(1,5-5) Մէվ, իսկ ամենածանր քվարկի զանգվածը՝ m=(170-175) Գէվ։ Բոլոր քվարկների բարիոնային լիցքը՝ B=1⁄3 է։ Բարիոնային լիցքը ունի ընդհատ կոտորակային արժեք։ Թեթև քվարկները ապրում են երկար, իսկ ծանր քվարկները՝ կարճ։ Քվարկների բաշխումները նման են լեպտոնների բաշխումներին, դրանք ևս բաժանվում են 3 սերունդների, ինչպես նաև վերին և ստորին դասակարգման։ Ստորին դասակարգման մեջ մտնում են -1⁄3 լիցքով, իսկ վերին դասակարգման մեջ +2⁄3 լիցքով քվարկները։
Ինչպես լեպտոնների դեպքում, այնպես էլ քվարկների դեպքում, վերին և ստորին քվարկների լիցքերի տարբերությունը հավասար է 1։ Երրորդ սերնդի քվարկների կյանքի տևողությունը շատ կարճ, երկրորդ սերնդինը ավելի մեծ է քան երրորդինը և ավելի կարճ քան առաջինը։ Առաջին սերնդի քվարկները գործնականում ապրում են ավելի երկար։ Ազատ վիճակում քվարկների որոնման աշխատանքները ավարտվել են արդյունավետ։ Ազատ վիճակում քվարկները չեն հայտնաբերվել և չեն էլ հայտնաբերվելու։ Յուրաքանչյուր քվարկին համապատասխանում է իր հակաքվարկը։ Բոլոր հակաքվարկների համար բարիոնային լիցքը հավասար է -1⁄3։ Բոլոր հակաքվարկներից կազմվում է բարիոները, հակաքվարկներից անտիբարիոնները և քվարկ-հակաքվարկից մեզոնները։
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Քվարկ կատեգորիայում։ |