Թույլ փոխազդեցություն
Թույլ փոխազդեցություն, չորս հիմնարար փոխազդեցություններից մեկը, որը հատուկ է տարրական մասնիկներին և ինտենսիվությամբ միջանկյալ տեղ է գրավում էլեկտրամագնիսական և գրավիտացիոն փոխազդեցությունների միջև[1]։ Նրան բնորոշ է փոքր ինտենսիվությունը (ուժը), որով և պայմանավորված է անվանումը՝ թույլ փոխազդեցություն։ Տարրական բոլոր մասնիկները, բացառությամբ ֆոտոնի, ենթարկվում են թույլ փոխազդեցության։ Ատոմային միջուկների և ազատ նեյտրոնի քետա-տրոհումը, մեզոնների և հիպերոնների տրոհումները, նեյտրինոյի փոխազդեցությունները էլեկտրոնների և հադրոնների հետ թույլ փոխազդեցության դրսևորումներից են[2]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1933 թվականին Էնրիկո Ֆերմին առաջարկեց թույլ փոխազդեցության առաջին տեսությունը, որն այժմ հայտնի է որպես Ֆերմիի փոխազդեցություն[3][4]։ Նա ենթադրեց, որ բետա տրոհումը կարող է բացատրվել չորս ֆերմիոնների ներգրավմամբ՝ շփման ուժով, որը տեղի է ունենում առանց տարածական ընդգրկման (կարճ տիրույթում)։ 1950-ականների կեսերին Չեն-Նին Յանը և Ցզունգ Դաո Լին առաջինն էին, որ առաջարկեցին, թե թույլ փոխազդեցության ժամանակ մասնիկների սպիների կողմնակալությունը կարող է խախտել պահպանման օրենք կամ համաչափություն։
1957 թվականին Չիեն Շյունգ Վուիի և նրա գործընկերների կողմից իրականացված հայտնի փորձը՝ Վուի փորձը, հաստատեց թույլ փոխազդեցության մեջ համաչափության խախտումը։
1960-ականներին Շելդոն Գլաշոունը, Աբդուս Սալամը և Սթիվեն Վայնբերգը միավորեցին էլեկտրամագնիսական ուժը և թույլ փոխազդեցությունը՝ ցույց տալով, որ դրանք մեկ ընդհանուր ուժի տարբեր դրսևորումներ են։ Այդ միավորված տեսությունը հայտնի է որպես էլեկտրաթույլ փոխազդեցություն։
W- և Z-բոզոնների գոյությունը, որոնք կանխատեսվել էին տեսականորեն այդ միավորված մոդելով, փորձարարորեն հաստատվեց միայն 1983 թվականին։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Schwinger, Julian (1957 թ․ նոյեմբերի 1). «A theory of the fundamental interactions». Annals of Physics (անգլերեն). 2 (5): 407–434. Bibcode:1957AnPhy...2..407S. doi:10.1016/0003-4916(57)90015-5. ISSN 0003-4916.
- ↑ Griffiths, David (2009). Introduction to Elementary Particles. Wiley. էջեր 59–60. ISBN 978-3-527-40601-2.
- ↑ Fermi, Enrico (1934). «Versuch einer Theorie der β-Strahlen. I» [Search for a theory for beta-decay]. Zeitschrift für Physik A (գերմաներեն). 88 (3–4): 161–177. Bibcode:1934ZPhy...88..161F. doi:10.1007/BF01351864. S2CID 125763380.
- ↑ Wilson, Fred L. (1968 թ․ դեկտեմբեր). «Fermi's theory of beta decay». American Journal of Physics. 36 (12): 1150–1160. Bibcode:1968AmJPh..36.1150W. doi:10.1119/1.1974382.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 239)։ 
|