Լյուդմիլա Ժիվկովա

Լյուդմիլա Ժիվկովա;
Ծնվել է	հուլիսի 26, 1942
Ծննդավայր	Գովեդարցի, Բուլղարիայի թագավորություն
Մահացել է	հուլիսի 21, 1981 (38 տարեկան)
Մահվան վայր	Սոֆիա, Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն
Գերեզման	Սոֆիայի կենտրոնական գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Բուլղարիա
Կրթություն	Սոֆիայի համալսարան և Մոսկվայի պետական համալսարան
Գիտական աստիճան	պատմական գիտությունների թեկնածու
Մասնագիտություն	պատմաբան և քաղաքական գործիչ
Ամուսին	Լյուբոմիր Ստոյչև և Իվան Սլավկով
Ծնողներ	հայր՝ Տոդոր Ժիվկով, մայր՝ Մարա Մալեևա-Ժիվկովա
Զբաղեցրած պաշտոններ	Բուլղարիայի մշակույթի նախարար, Բուլղարիայի Ազգային ժողովի անդամ և Բուլղարիայի Ազգային ժողովի անդամ
Կուսակցություն	Բուլղարիայի կոմունիստական կուսակցություն
Երեխաներ	Եվգենյա Ժիվկովա և Տոդոր Սլավկով
	Ստորագրություն;
	Lyudmila Zhivkova Վիքիպահեստում

Լյուդմիլա Տոդորովա Ժիվկովա (բուլղար․՝ Людмила Живкова, հուլիսի 26, 1942(1942-07-26)^[1]^[2]^[3], Գովեդարցի, Բուլղարիայի թագավորություն - հուլիսի 21, 1981(1981-07-21)^[1], Սոֆիա, Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն), բուլղարացի պետական, հասարակական և մշակութային գործիչ։ Բուլղարիայի կոմունիստական կուսակցության քաղբյուրոյի անդամ (1979-1981), Մշակույթի և արվեստի կոմիտեի նախագահ (1975-1981)։ ԲԿԿ Կենտկոմի գլխավոր քարտուղար, Բուլղարիայի ժողովրդական հանրապետության պետական խորհրդի նախագահ Տոդոր Ժիվկովի դուստրը։ Պատմական գիտությունների թեկնածու։ Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լյուդմիլա Ժիվկովան ծնվել է բուլղար հեղափոխական Թոդոր Ժիվկովի և Մարա Մալեևայի ընտանիքում, Սամոկով համայնքի Գովեդարցի գյուղում։ Ամուսնացել է Լյուբոմիր Ստոյչևի, հետագայում՝ Իվան Սլավկովի հետ։ Երեխաները՝ Եվգենիան (առաջին ամուսնությունից) և Թոդորը (երկրորդից)։

1958 թվականին այցելել է ԽՍՀՄ, այդ թվում Պետրոդվորեց քաղաքի պալատական և պուրակային համալիր։ 1965 թվականին ավարտել է Սոֆիայի համալսարանի պատմության ֆակուլտետը և աշխատանքի անցել Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիայի Բալկանագիտության ինստիտուտում՝ որպես ավագ գիտաշխատող։ Գրել է արվեստի և մշակույթի պատմության վերաբերյալ մի շարք մենագրություններ, ուսումնասիրություններ և հոդվածներ, որոնք հրատարակվել են Բուլղարիայում և նրա սահմաններից դուրս։

1967 թվականին անդամագրվել է Բուլղարիայի կոմունիստական կուսակցությանը, 1970 թվականին ստաժավորում է անցել արվեստի պատմության բնագավառում Մոսկվայի պետական համալսարանում և Օքսֆորդում։ 1971 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսության «Անգլո-թուրքական հարաբերությունները 1933-1939 թվականներին» թեմայով։ 1971 թվականից եղել է Բուլղարիայի արտասահմանյան երկրների հետ բարեկամության և մշակութային կապերի կոմիտեի նախագահի տեղակալ, Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետության մշակույթի և արվեստի կոմիտեի նախագահի տեղակալ։ 1973 թվականի նոյեմբերի 12-ին ավտովթարի ծանր հետևանքներից հետո տեսողության հետ կապված խնդիրները վերականգնվել են արևելյան բժշկության միջոցով։

1975-1981 թվականներին եղել է Մշակույթի և արվեստի կոմիտեի նախագահ՝ նախարարի կարգավիճակով, Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետության Ժողովրդական Ժողովի պատգամավոր։ Ժիվկովան ձգտել է կատարելագործել մշակույթի կառավարման հասարակական-պետական սկզբունքը, եղել է «Գեղարվեստական ստեղծագործություն, մշակութային գործունեություն և զանգվածային լրատվության միջոցներ» համալիրի ստեղծման և զարգացման նախաձեռնողը։ Որպես «Բուլղարական պետության» 1300-ամյակի տոնակատարության կազմակերպման Ազգային համակարգող հանձնաժողովի և օպերատիվ բյուրոյի նախագահ՝ նա մեծ աշխատանք է կատարել մշակույթի, գիտության և կրթության զարգացման ուղղությամբ, նպաստել է Բուլղարիայի հաջողություններին խաղաղության և փոխըմբռնման համար պայքարում, եղել է բուլղարա-խորհրդային բարեկամության և մշակութային համագործակցության ջատագովներից մեկը։

1975 թվականի սեպտեմբերին հանդիպել է Տագանկայի թատրոնի դերասաններին, ովքեր հյուրախաղերով հանդես են եկել Բուլղարիայում՝ մեծ ուշադրություն դարձնելով Ռերիխ ընտանիքի ստեղծագործական ժառանգության ուսումնասիրությանը և հանրահռչակմանը։ Լյուդմիլա Ժիվկովայի նախաձեռնությամբ 1978 թվականը Բուլղարիայում հայտարարվել է «Ռերիխի տարի»։ 1978 թվականի մարտին նա ելույթ է ունեցել Մշակույթի և արվեստի կոմիտեի աշխատանքային խմբի նիստում «Նիկոլայ Ռերիխ» ծրագրով (հատված ելույթից․ «Ես ցանկանում եմ ասել, որ մեր Սվյատոսլավ Ռերիխի կողմից մեր երկիրը ունի լիակատար աջակցություն և օժանդակություն։ Նրա կնոջ կողմից նույնպես։ <…> Մենք պետք է առավելագույնս օգտագործենք այն բոլոր հնարավորությունները, որոնք մեզ տալիս է այդ համագործակցությունը»)^[5]։

1979 թվականին Լյուդմիլա Ժիվկովան գլխավորել է Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետության պատվիրակությունը Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում և ելույթ ունեցել նրա լիագումար նիստում։ 1979 թվականին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հովանու ներքո անցկացվել է «Խաղաղության դրոշի» առաջին մանկական ասամբլեան, որը համընկել է ՄԱԿ-ի կողմից հռչակված Երեխաների միջազգային տարվա հետ, որին մասնակցել են ավելի քան 2500 երեխա 85 երկրներից։ Երեխաների միջազգային ասամբլեան անցկացվել է 1979 թվականի օգոստոսի 15-ից 25-ը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գլխավոր տնօրեն Ամադու Մահթար Մ'Բոուի և ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի «ՅՈՒՆԻՍԵՖ»-ի գործադիր տնօրեն Հենրի Լաբիուսի հովանավորությամբ։ Սոֆիայում կառուցվել է «Զանգակ» համալիրը, բացվել են բազմաթիվ մշակութային կենտրոններ, գրադարաններ, թանգարաններ, պատկերասրահներ։ Կյանքի վերջին տարիներին նա հետաքրքրություն է ցուցաբերել նաև արևելյան փիլիսոփայության նկատմամբ, «Յոգայի կրակներ»-ին, բազմիցս այցելել է գուշակ Վանգային։

Լյուդմիլա Ժիվկովան գրել է․

Համակողմանիորեն զարգացած մարդկային անհատականության երազանքը հավերժական երազանք է։ Կամ որպես կյանքից փախուստ, կամ որպես անհատի ողբերգական ջանքեր՝ հաղթահարելու անձնական և սոցիալական սահմանափակումները, որպես բարոյական դաստիարակների երազանք կամ անհիմն հույս, որպես բարձրագույն հոգևոր իդեալներ և սկզբունքներ իրականացնելու անկասելի ցանկություն, որպես անհատականության համակողմանի զարգացման և ստեղծագործական կարողությունների լիարժեք զարգացման իդեալ՝ կարմիր թելի պես անցնում է մարդկության ողջ դարավոր պատմության, մարդկության հոգևոր կյանքի և հոգևոր գործունեության միջով։

1976-1981 թվականներին եղել է Բուլղարիայի Ազգային ժողովի VII և VIII գումարումների պատգամավոր Գովեդարցի օկրուգից, 1979-1981 թվականներին՝ Բուլղարիայի կոմկուսի Կենտկոմի քաղբյուրոյի անդամ (1979 թվականի հուլիսի 17-ից)։ 1980 թվականին Բուլղարիայի 1300-ամյակի տոնակատարության շրջանակներում Վառնայում կազմակերպվել է անիմացիոն ֆիլմերի երկրորդ միջազգային փառատոնը, բացվել են Անհայտ զինվորի և Բուլղարիայի պետականության հիմնադիր Խան Ասպարուխի հուշարձանները, կայացել է «Խան Ասպարուխ» ֆիլմի եռերգության պրեմիերան։ Հոբելյանի պատվին Վելիկո Տիռնովոյում տեղի է ունեցել հանդիսավոր ժողով։ Պլովդիվում բացվել է վերականգնված Անտիկ թատրոնը։ Սոֆիայում ստեղծվել է Արտասահմանյան արվեստի ազգային պատկերասրահ, ստեղծվել է Երկրի և մարդկանց ազգային թանգարանը, հիմնադրվել է Հին լեզուների և մշակույթների ազգային գիմնազիան՝ լատիներեն, հին հունարեն և սանսկրիտ լեզուների ուսումնասիրությամբ, սկսվել է Մշակույթի ազգային պալատի կառուցումը, համաշխարհային կարգի եզակի ճարտարապետական համալիր՝ որմնանկարներով, քանդակներով, խճանկարներով, փայտե փորագրություններով և գոբելեններով (բացվել է 1981 թվականին)։ Տարեդարձի տոնակատարության շրջանակներում Մշակույթի կոմիտեի ենթածրագրերից մեկով նախատեսվում էր վերականգնել Բուլղարիայի բոլոր վանքերը և դրանք վերածել հոգևոր և զբոսաշրջային կենտրոնների^[6]։

1981 թվականի հունվարի 15-ին նա այցելել է ԽՍՀՄ՝ 1981-1985 թվականների մշակութային համագործակցության բուլղարա-խորհրդային համաձայնագրի հաստատման նպատակով։ Նույն թվականի փետրվարի 17-27-ը պետական այց է կատարելՀնդկաստան և հանդիպել վարչապետ Ինդիրա Գանդիի հետ։ Մարտին այցելել է Մեքսիկա, մարտի 31 -ից ապրիլի 4 -ը մասնակցել է Բուլղարիայի կոմունիստական կուսակցության XII համագումարի աշխատանքներին, հունիսին այցելություններ է կատարել ԳԴՀ և Ավստրիա, որտեղ ստորագրել է մշակույթի, գիտության և կրթության ոլորտում երկկողմ համագործակցության համաձայնագրեր։

1981թվականի հուլիսի 21 -ին ժամը 2-ին Լյուդմիլա Ժիվկովան հանկարծամահ է եղել Սոֆիայի հարավային ծայրամասում գտնվող «Բոյանա» կառավարական նստավայրի տարածքում։ Լյուդմիլա Ժիվկովայի դին գտել են լողավազանում։ Բժշկական հատուկ հանձնաժողովի եզրակացության համաձայն՝ մահը վրա է հասել «ծանր գերլարվածության, ուղեղի հանկարծակի արյունազեղության հետևանքով» (ինսուլտ)։ Բժշկական հանձնաժողովի եզրակացությունը (բուլղարերեն)․

В последно време в резултат на голямо напрежение здравословното състояние на др. Людмила Живкова се влоши. Предприетите мерки за възстановяване на здравето й доведоха до бързо подобряване. На 20 юли 1981 г. обаче състоянието й отново рязко се влоши в резултат на внезапно настъпил мозъчен кръвоизлив и последвали тежки необратими разстройства на дишането и кръвообращението. Смъртта настъпи в 02 часа на 21 юли 1981 г.

Մահվանից որոշ ժամանակ առաջ նա մի քանի օր անցկացրել է Բորովեց հանգստավայրի մոտ գտնվող նստավայրում։ Հուլիսի 20-ին Թոդոր Ժիվկովն այցելել է դստերը։

Նրա հուղարկավորությունը տեղի է ունեցել հուլիսի 23-ին Սոֆիայի կենտրոնական գերեզմանատան 10-րդ տեղամասում0^[7]։ Հուղարկավորության պետական արարողությանը ներկա են գտնվել Բուլղարիայի կոմկուսի կենտկոմի գլխավոր քարտուղար Թոդոր Ժիվկովը, Բուլղարիայի կոմկուսի կենտկոմի անդամներ և քարտուղարներ, արվեստագետներ և գիտնականներ, հասարակության ներկայացուցիչներ, օտարերկրյա պատվիրակներ և Լյուդմիլա Ժիվկովայի հարազատները։ ԽՍՀՄ պատվիրակությունը գլխավորում է ԽՄԿԿ Կենտկոմի քարտուղար, ԽՄԿԿ Կենտկոմի քաղբյուրոյի անդամության թեկնածու, ԽՍՀՄ մշակույթի նախարար Պյոտր Նիլովիչ Դեմիչևը, ով ելույթ է ունեցել հուղարկավորության արարողությանը։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժամանակակիցների կողմից Լյուդմիլա Ժիվկովայի գործունեության գնահատականները տարբեր են։

Լյուդմիլա Ժիվկովայի մահվան պաշտոնական հայտարարությունից (բուլղարերեն)^[8]․

ЦК на БКП, Народното събрание, Министерският съвет и Националният съвет на Отечествения фронт с дълбока скръб и неизмерима болка съобщават, че на 21 юли тази година в 02 часа сутринта след кратко боледуване почина на 39-годишна възраст членът на Политбюро на ЦК на БКП, председател на Комитета за култура, народният представител, беззаветно вярната дъщеря на Партията и народа Людмила Живкова.

ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի գեներալ Ֆիլիպ Բոբկովը հիշել է^[9]․

Բուլղարացիները... խոսում էին այն վնասի մասին, որ Լյուդմիլա Ժիվկովայի պահվածքը հասցրել է կուսակցության հեղինակությանը։

- «Իմ անունը կրակ է» գրքից (Սոֆիա-Պրես, 1985, էջ 38-40)

Լյուդմիլա Ժիվկովան մարդկանց լսելու ունակություն ուներ՝ անկախ նրանից՝ նրանք գիտելիքի այդ բնագավառի մասնագետներ էին, թե սովորական մարդիկ՝ իրենց առօրյա խնդիրներով։ Մշակույթի հանձնաժողովում նրա աշխատասենյակը մշտապես շրջափակված էր լինում հազարավոր մարդկանց կողմից, ովքեր ցանկանում էին հանդիպել նրա հետ աշխատանքային ժամերին և նա միշտ ժամանակ էր գտնում բոլորի համար և լուրջ էր վերաբերվում նրանց կարծիքներին։ Նա անսահման բարի և դյուրահավատ էր։ Կարող է պարադոքսալ թվալ, բայց մարդկանց հետ շփվելու նրա սրտամոտությունը, պարզությունն ու բնականությունը, դարձրեցին նրան ոչ երկրային, անիրական, գերբնական, կարծես մարդկայնությունը ամենաարտասովոր բանն է այս աշխարհում։

Լյուդմիլա Ժիվկովայի կյանքից հեռանալուց հետո նրա բազմաթիվ նախաձեռնություններ անկատար են մնացել։ Մեծ ուշադրություն է դարձվել Լյուդմիլա Ժիվկովայի անձին և գործունեությանը՝ որպես Բուլղարիայի ականավոր մշակութային գործչի։

1981 թվականի մարտի 31-ին Սոֆիայի կենտրոնում բացված Մշակույթի ազգային պալատը 1982-1990 թվականներին համարվել է Արևելյան Եվրոպայի ամենամեծ կոնգրեսային ցուցահանդեսային կենտրոնը, որը կոչվել է Լյուդմիլա Ժիվկովայի անունով։

Լյուդմիլա Ժիվկովայի կիսանդրին տեղադրվել է Սոֆիայի կենտրոնական գերեզմանատան նրա գերեզմանին։

1982 թվականին Բուլղարիայում թողարկվել է նամականիշ՝ 20 լև արժողությամբ կոլեկցիոն արծաթե մետաղադրամ, ինչպես նաև 5 լև անվանական արժեքով մետաղադրամ՝ ի հիշատակ Լյուդմիլա Ժիվկովայի ծննդյան 40-ամյակի։

1982 թվականին ստեղծվել է Լյուդմիլա Ժիվկովայի միջազգային հիմնադրամը նրա ձեռնարկումները շարունակելու նպատակով (1990-ական թվականներին այն վերանվանվել է «Կիրիլ և Մեթոդիոս» հիմնադրամ)։

Մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Англо-турецкие отношения 1933—1939 гг. 1971.
Казанлыкская гробница. 1974.
Социалистическая культура и современные общественные процессы. 1977.
Четвероевангелие царя Ивана-Александра. 1976.
По законам красоты // М.: Правда, 1979. (Б-ка «Огонек», сост. В. М. Сидоров).
По законам красоты // Культура и время, № ½, 2002.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Людмила Живкова (некролог) // Софийские новости, 22 июля 1981 г.
Валентин Митрофанович Сидоров: Людмила и Вангелия. Москва: «Мир через культуру», 1992.
Людмила Васильевна Шапошникова: Людмила Живкова — государственный деятель и подвижник // Культура и время. № ½, 2002. С. 99-106.
Богомил Райнов: Людмила — мечты и дела. 2-е изд. София, 2011.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 http://www.fembio.org/biographie.php/frau/frauendatenbank?fem_id=24437
↑ ^3,0 ^3,1 Munzinger Personen (գերմ.)
↑ LIBRIS — 2012.
↑ «Святослав Николаевич Рерих и Болгария. Марга Куцарова, Васил Стоилов, Искра Карпенева » Портал «Адамант»:: Мир Рерихов и Блаватской». www.lomonosov.org. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 23-ին.
↑ «Из прошлого иду в будущее… Памяти Людмилы Живковой». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
↑ «Централния гробищен парк на град София». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
↑ «Людмила Живкова. Част 3: Фаталният край». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.
↑ Издательский Дом «Новый Взгляд» «Жандармская мадонна»:

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լյուդմիլա Ժիվկովա» հոդվածին։

[_a1857278825fd9cb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_176d58d0f1b11599-2] 2,0 ^2,1 http://www.fembio.org/biographie.php/frau/frauendatenbank?fem_id=24437

[_44478d21628dadd4-3] 3,0 ^3,1 Munzinger Personen (գերմ.)

[_8926cd4ff6dcb63e-4] LIBRIS — 2012.

[5] «Святослав Николаевич Рерих и Болгария. Марга Куцарова, Васил Стоилов, Искра Карпенева » Портал «Адамант»:: Мир Рерихов и Блаватской». www.lomonosov.org. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 23-ին.

[6] «Из прошлого иду в будущее… Памяти Людмилы Живковой». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.

[7] «Централния гробищен парк на град София». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.

[8] «Людмила Живкова. Част 3: Фаталният край». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.

[9] Издательский Дом «Новый Взгляд» «Жандармская мадонна»:

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]