Լեո Վիներ

Լեո Վիներ; անգլ.՝ Leo Wiener
Ծնվել է	1862[…]; Բելոստոկ, Գրոդնոյի նահանգ, Վիլնայի գլխավոր նահանգապետարան, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	1939[…]; Բելմոնտ, Միդլսեքս շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ
Բնակության վայր(եր)	Վարշավա, Բեռլին և Օռլեան շրջան
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԱՄՆ
Մասնագիտություն	լեզվաբան, պատմաբան, էսպերանտիստ, խմբագիր և թարգմանիչ
Հաստատություն(ներ)	Հարվարդի համալսարան, Միսուրիի համալսարան և Նոր Անգլիայի կոնսերվատորիա
Գործունեության ոլորտ	լեզվաբանություն
Ալմա մատեր	Szkoła Główna Warszawska?
Տիրապետում է լեզուներին	էսպերանտո, իդիշ և անգլերեն
Երեխա(ներ)	Նորբերտ Վիներ
	Levi Wiener Վիքիպահեստում

Լեո Վիներ (անգլ.՝ Leo Wiener) (1862^[1]^[2]^[3]^[…], Բելոստոկ, Գրոդնոյի նահանգ, Վիլնայի գլխավոր նահանգապետարան, Ռուսական կայսրություն^[4] - 1939^[1]^[2]^[3]^[…], Բելմոնտ, Միդլսեքս շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ), ամերիկացի անվանի լեզվաբան, պատմաբան և թարգմանիչ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լեյբ (Լեոն) Զելմանովիչ Վիները^[6] ծնվել է Ռուսաստանի կայսրության Բելոստոկ քաղաքում^[7]։ Նրա հայրը Զելման Սիմհովիչ Վիներն էր^[8], իսկ մայրը` Ֆրեյդա Շոլիմովնա Ռաբինովիչը, երկուսն էլ բնիկ Կորչինի քաղաքից են եղել։ Նա սովորել է Մինսկի, ապա Վարշավայի գիմնազիայում, ընդունվել Բեռլինի տեխնոլոգիական ինստիտուտը, որի երկրորդ տարին ավարտելուց հետո որոշել է ուսումը շարունակել ԱՄՆ-ում։

Միացյալ Նահանգներում նա ստիպված էր փոխել մի շարք աշխատանքներ. նա ծառայում էր երկաթուղում, մրգերի փոխադրող էր, մաթեմատիկա էր դասավանդում, իսկ ավելի ուշ՝ գերմաներեն և ֆրանսերեն Կանզաս Սիթիի Միսուրիի համալսարանում։

Լեո Վիները լեզվաբան էր և գիտեր ավելի քան 20 լեզու։ Լեզվաբանության ոլորտում նրա առաջին ուսումնասիրությունները կապված էին հրեական բանասիրության և գրականության հետ։ Դրանք նվիրված էին իդիշի լեզվական տարրերին բելառուսերեն, ռուսերեն, լեհերեն և գերմաներեն լեզուներով։

1896 թվականից Լեո Վիներն ընդունեց Հարվարդի համալսարանի սլավոնական լեզուների և գրականության ուսուցչի պաշտոնը, 1911 թվականից դարձավ սլավոնական լեզուների և գրականության ամբիոնի պրոֆեսոր։

Լեո Վիները դարձավ ռուսական գրականության գիտական ուսումնասիրության պիոներ, ԱՄՆ-ում «Ռուսական գրականության անթոլոգիա նախնական ժամանակաշրջանից մինչև այսօր» (1902-1903) առաջին կազմողը։ Անթոլոգիան ընդգրկում էր Միխայիլ Լոմոնոսովից մինչև Ֆեոդոր Դոստոևսկի և Անտոն Չեխով լավագույն ստեղծագործությունները և մի քանի անգամ տպագրվեց, վերջերս՝ 2001 թվականին^[9]։

Լեո Վիները Լև Տոլստոյի ստեղծագործությունների հայտնի խթանող և թարգմանիչ էր։ Վիները եղել է Լև Տոլստոյի 24 հատորով հավաքած աշխատությունների թարգմանիչը և խմբագիրը, որոնք տպագրվել են անգլերենով Բոստոնում 1904-1912 թվականներին։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կինը` Բերտա Կանը, ծնվել է Գերմանիայում։ Որդին հայտնի գիտնական Նորբերտ Վիներն է։

Հրատարակումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

French Words in Wolfram Von Eschenbach. 1893.
Ռուս հրեաների ժողովրդական երգերը, անգլ.՝ Popular poetry of the Russian Jews. 1898.
Իդիշական գրականության պատմությունը XIX դարում, անգլ.՝ The history of Yiddish literature in the nineteenth century. 1899.
The Ferrara Bible. 1900.
Ռուսական գրականության անթոլոգիաները սկզբնական շրջանից մինչ օրս, անգլ.՝ Anthology of Russian Literature from the Earliest Period to the Present Time. 1902 - 1903.
Gypsies as fortune-tellers and as blacksmiths. 1910.
Philological fallacies: one in romance, another in Germanic. 1914.
Commentary to the Germanic laws and mediaeval documents. 1915.
Գաղափար ռուս ժեղեվրդի մասին, An Interpretation of the Russian People. 1915.
Magdalen (with Josef Svatopluk Machar). 1916.
Contributions Toward a History of Arabico-Gothic Culture. 1917 - 1921.
Africa and the discovery of America. 1922.
Ժամանակակից դրաման Ռուսաստանում, The contemporary drama of Russia. 1924.
The philological history of "tobacco" in America. 1925.
Mayan and Mexican origins. 1926.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 (not translated to mul) Գուտենբերգ նախագիծ(բազմ․) — Project Gutenberg Literary Archive Foundation, 1971.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Swartz A. Open Library — 2007.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Klingenstein S. Wiener, Leo (1862-1939), philologist, translator, and educator // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1400778
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Esperanto (эспер.) / D. Ŝevĉenko, A. Striganova — UEA, 1905. — ISSN 0014-0635
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 https://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/51312/edition/47609/content
↑ Запись о рождении доступна на сайте еврейской генеалогии JewishGen.org.
↑ Винер Н. Бывший вундеркинд (автобиографическая повесть)
↑ [jri-poland.org «Записи о Рождении, г. Белосток»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
↑ Лео и Норберт Винеры — гордость Соединенных Штатов Америки(չաշխատող հղում)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լեո Վիներ» հոդվածին։

[_4d631f12d08f20c4-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 (not translated to mul) Գուտենբերգ նախագիծ(բազմ․) — Project Gutenberg Literary Archive Foundation, 1971.

[_2d33ed9adf2102ea-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Swartz A. Open Library — 2007.

[_30869c4f2740246c-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Klingenstein S. Wiener, Leo (1862-1939), philologist, translator, and educator // American National Biography Online / S. Ware — [New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229 — doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1400778

[_d2815fb2bf851301-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Esperanto (эспер.) / D. Ŝevĉenko, A. Striganova — UEA, 1905. — ISSN 0014-0635

[_686be16db6575ae7-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 https://dlibra.kul.pl/dlibra/publication/51312/edition/47609/content

[6] Запись о рождении доступна на сайте еврейской генеалогии JewishGen.org.

[7] Винер Н. Бывший вундеркинд (автобиографическая повесть)

[8] [jri-poland.org «Записи о Рождении, г. Белосток»]. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)

[9] Лео и Норберт Винеры — гордость Соединенных Штатов Америки(չաշխատող հղում)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]