Եկատերինա Կարավելովա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Եկատերինա Կարավելովա
բուլղար․՝ Екатерина Каравелова
Ծննդյան անունբուլղար․՝ Екатерина Великова Пенева–Каравелова
Ծնվել էհոկտեմբերի 21, 1860(1860-10-21)
ԾննդավայրՌուսե, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել էապրիլի 1, 1947(1947-04-01) (86 տարեկան)
Վախճանի վայրՍոֆիա, Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն
Մասնագիտությունուսուցչուհի, գրող, թարգմանչուհի, կանանց իրավունքների պաշտպան, սուֆրաժիստ, բուժքույր և ֆեմինիստ
Քաղաքացիություն Բուլղարիա
ԱնդամակցությունԽաղաղության և ազատության կանանց միջազգային միություն և Բուլղարիայի գրողների միություն
ԱմուսինՊետկո Կարավելով
ԶավակներRadka Karavelova?, Viola Karavelova? և Լորա Կարավելովա
ԱզգականներJoseph Herbst? և Պեյո Յավորով
Изображение автографа
 Ekaterina Karavelova Վիքիպահեստում

Եկատերինա Կարավելովա (ռուս.՝ Екатерина Великова Пенева–Каравелова, հոկտեմբերի 21, 1860(1860-10-21), Ռուսե, Օսմանյան կայսրություն - ապրիլի 1, 1947(1947-04-01), Սոֆիա, Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետություն), բուլղարացի մանկավարժ, թարգմանիչ, հրապարակախոս, կանանց իրավունքների ակտիվիստ, Կանանց բուլղարական միության (Българския женски съюз) հիմնադիր, հրեաների իրավունքների պաշտպանության կոմիտեի հիմնադիրներից մեկը։

Եղել է բուլղարացի քաղաքագետ Պետկո Կարավելովի կինը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եկատերինա Կարավելովան ծնվել է 1860 թվականի հոկտեմբերի 21-ին Ռուսեում, եղել է մորթեգործ Վելիկո Պենևայի[1] և Ստոյանկա Պենևայի չորս երեխաներից կրտսերը[2]։ 1870-1878 թվականներին Եկատերինան սովորել է կանանց IV Մոսկովյան գիմնազիայում, որն ավարտել է ոսկե մեդալով[1]։ Այդ ժամանակահատվածում Եկատերինան ծանոթանում է նշանավոր մաթեմատիկոս Սոֆյա Կովալևսկայայի հետ։ Գիմնազիան ավարտելուց հետո Եկատերինան վերադառնում է Բուլղարիա և սկսում դասավանդել Ռուսում[2], մեկ տարի անց դառնում տղամարդկանց գիմնազիային կից աղջիկների դասարանների տնօրեն[1]։ Եկատերինան նպատակադրվել էր ստանալ բժշկական կրթություն Սանկտ-Պետերբուրգում, սակայն 1880 թվականին նա ամուսնանում է Պետկո Կարավելովի հետ[2], որի հետ ծանոթացել էր դեռ Մոսկվայում[1] սովորելու տարիներին, և ընտանիքը մեկնում է Սոֆիա։ Ամուսիններն ունեցել են երեք դուստր` Ռադան (1880-1883), Վիոլլան (1884-1934) և Լորան (1886-1913)։

Հասարակական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շատ շուտով Եկատերինան դառնում է Բուլղարիայի քաղաքական վերնախավի մի մասը, սակայն Պետկո Կարավելովի պաշտոնանկությունից հետո ընտանիքը ստիպված էր 1881 թվականին հեռանալ Բուլղարիայից և տեղափոխվել Պլովդիվ (այդ ժամանակ քաղաքը մտնում էր Արևելյան Ռումինիայի կազմի մեջ[2]։ 1884 թվականին Տիրնովյան սահմանադրության վերականգնումից հետո Եկատերինան և Պետկոն վերադառնում են Սոֆիա և Եկատերինան սկսում է հրատարակել պամֆլետներ[3]։

1899 թվականին ԵկատերինաԿարավելովան կազմակերպում է Մայրիկ (Մայկա) կանանց մշակութային կազմակերպությունը։ Եկատերինան վստահ էր, որ կանանց անկախությունն ուղղակի կապ ունի նրանց կրթվածության հետ, այդ պատճառով էլ նա աղջիկների համար բացում է «Մարիա Լուիզա» մասնագիտական դպրոցը։ 1901 թվականին Կարավելովան Վելա Բլագոևայի, Դիմիտրանո Իվանովայի, Աննա Կարիմայի, Կինո Կոնովոյի, Յուլիա Մալինովայի և մյուսների հետ համատեղ ստեղծում է Կանանց Բուլղարական միությունը (Български женски съюз)[4]:

Իլինդինյան ապստամբության պարտությունից հետո` 1903 թվականին, Կարավելովան ղեկավարում է մակեդոնյան կանանց բանտերից ազատելու Կանանց կոմիտեն։ Մեկ տարի անց մասնակցում է Լոնդոնում կազմակերպված կոնֆերանսին։ Ռուս-ճապոնական պատերազմի ժամանակ Կարավելովան ստեղծում է Բուլղարական սանիտարական հանձնաժողով, իսկ Բալկանյան պատերազմի ժամանակ կազմակերպում է Լևսկու անվան համալսարանին կից հոսպիտալ։

Եկատերինա Կարավելովան 25 տարի եղել է Կանանց Բուլղարական միության նախագահը։ Խաղաղության և ազատության համար կանանց միջազգային լիգայի IV կոնգրեսում (1-7 մայիսի 1924 թվական, Վաշինգտոն) Եկատերինան ներկայացնում էր Բուլղարիան։ 1925 թվականին Կարավելովան դառնում է Լիգայի նախագահը[2]։

Եկատերինա Կարավելովան Անտոն Ստարշիմիրովի, Ասեն Զլատարովի, Պետկո Ստայնովի և այլոց հետ համատեղ ակտիվ մասնակցություն է ունենում Գերմանիայի հրեաների պաշտպանության Կոմիտեի ստեղծման աշխատանքներին[5]։

Ակտիվ հասարակական և քաղաքական գործունեության հետ մեկտեղ Կարավելովան զբաղվում է Լև Տոլստոյի, Ֆ. Մ. Դոստոևսկու, Վիկտոր Հյուգոյի, Գի դը Մոպասանի, Գ. Ֆլոբերի և Չարլզ Դիքենսի ստեղծագործությունների բուլղարերեն լեզվով թարգմանությամբ։ Կարավելովան համարվում է ավելի քան 50 պամֆլետների և հոդվածների հեղինակ։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Հումանիզմի համար» շքանշան
  • «Քաղաքացիական վաստակի համար» I աստիճանի շքանշան
  • «Մշակույթի և արվեստի համար» շքանշան
  • «Բուլղարիայի անկախության համար 1908» հիշատակի խաչ
  • Երկու անգամ պարգևատրվել է «Կարմիր Խաչի» մեդալով

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եկատերինա Կարավելովայի անունն են կրում դպրոցներ, փողոցներ, հասարակական կենտրոններ։ Կարավելովայի պատվին է անվանակոչվել Անտարկտիկայի տեղանուններից մեկը (Karavelova Point)[6]:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Кьосева, Цветана Първите дами на царска България. — София: «Св. Климент Охридски», 2010. — С. 15.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Francisca de Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe: 19th and 20th Centuries. — Central European University Press, 2006. — 710 с. — ISBN 9789637326394
  3. ↑ www.koprivshtitza.com ; info@koprivshtitza.com. «Копривщица». www.koprivshtitza.com. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 27-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  4. ↑ «Documentary Exposition | BAUW - The Bulgarian Association of University Women» (ամերիկյան անգլերեն). bauw-bg.com. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 27-ին.
  5. ↑ Дренкова, Фани Като антична трагедия. Съдбата на Екатерина Каравелова и нейното семейство в писма, дневници, фотографии. — София: Наука и изкуство, 1984. — 517 с.
  6. ↑ «SCAR Composite Gazetteer» (անգլերեն). data.aad.gov.au. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 27-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Եկատերինա_Կարավելովա&oldid=9237667» էջից