Jump to content

Գևորգ Ղարիբջանյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գևորգ Ղարիբջանյան
Ծնվել էմայիսի 5, 1920(1920-05-05)[1][2]
Ալեքսանդրապոլ, Հայաստան[1][2]
Մահացել էդեկտեմբերի 28, 1999(1999-12-28)[2] (79 տարեկան)
Երևան, Հայաստան[2]
ԳերեզմանԹոխմախի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Մասնագիտությունպատմաբան, գրականագետ, քաղաքական գործիչ և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)ՀԿԿ[1], Երևանի պետական համալսարան[1], ՀԱՊՀ[1] և Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան[1]
Գործունեության ոլորտՀայոց պատմություն
Պաշտոն(ներ)ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի պատգամավոր
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ Գրողների միություն, ՀՀ ԳԱԱ[1][2], ԽՍՀՄ ժուռնալիստների միություն և Rossiĭskoe filosofskoe obshchestvo?
Ալմա մատերՆիկոլ Աղբալյանի անվան թիվ 19 հիմնական դպրոց և ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետ (1941)[1]
Կոչումակադեմիկոս[1][2]
Գիտական աստիճանպատմական գիտությունների դոկտոր[1][2] (1955)
Տիրապետում է լեզուներինհայերեն
Պարգևներ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[1]
ՀայրԲագրատ Ղարիբջանյան[1][2]
 Gevorg Gharibjanyan Վիքիպահեստում

Գևորգ Բագրատի Ղարիբջանյան (մայիսի 5, 1920(1920-05-05)[1][2], Ալեքսանդրապոլ, Հայաստան[1][2] - դեկտեմբերի 28, 1999(1999-12-28)[2], Երևան, Հայաստան[2]), հայ պատմաբան, պատմական գիտությունների դոկտոր (1956), պրոֆեսոր (1957), ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ (1965), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1971), ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1968)[3]։ Ստեփան Շահումյանի անվան 1979 թվականի մրցանակի դափնեկիր («Ստեփան Շահումյան», 1978, «Ստեփան Շահումյանն արտասահմանում», 1971, ռուսերեն, «Լենինը և Անդրկովկասը» 1970-1975 աշխատությունների համար)։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1974 թվականից։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջնակարգ կրթությունը սկսվել է ծննդավայրում և ավարտվել Երևանի Կրուպսկայայի անվան միջնակարգ դպրոցում։ 1937-1941 թվականներին սովորել է ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետում։ 1941-1945 թվականներին ծառայել է Կարմիր բանակում, մասնակցել Հայրենական մեծ պատերազմին։ 1948-1950 թվականներին եղել է Հայաստանի ԼԿԵՄ կենտկոմի քարտուղար, 1951-1954 թվականներին՝ ԽՄԿԿ Կենտկոմին առընթեր մարքսիզմ-լենինիզմի ինստիտուտի հայկական մասնաճյուղի ԽՄԿԿ պատմության բաժանմունքի վարիչ, 1968-1977 թվականներին` նույն մասնաճյուղի տնօրեն, 1954-1961 թվականներին` Հայաստանի կոմկուսի կենտկոմի պրոպագանդայի և ագիտացիայի բաժնի վարիչի տեղակալ, 1961-1968 թվականներին` ՀԿԿ Լենինականի քաղկոմի առաջին քարտուղար։

1948 թվական Ղարիբջանյանը պաշտպանել է թեկնածուական, 1955 թվականին՝ դոկտորական ատենախոսություն։ 1957 թվականին ստացել է պրոֆեսորի կոչում։ 1965 թվականին ընտրվել է ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ, 1971 թվական՝ ակադեմիկոս։ 1977-1982 թվականներին եղել է ՀԽՍՀ ԳԱ պատմության և տնտեսագիտության բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար։ 1985 թվականին եղել է ՀԽՍՀ ԳԱ հասարակական գիտությունների գիտական ինֆորմացիայի կենտրոնը։ 1947-1999 թվականներին դասախոսել է ԵՊՀ-ում և այլ բուհերում, եղել է գրողների և ժուռնալիստների միության անդամ։

Եղել է ԽՄԿԿ 22-րդ և 23-րդ համագումարների, ԽՍՀՄ VI-VII, ՀԽՍՀ VII-IX գումարումների Գերագույն խորհրդի պատգամավոր, 1954-1981 թվականներին` ՀԿԿ ԿԿ անդամ, 1966-1969 թվականներին՝ Կենտկոմի բյուրոյի անդամության թեկնածու։

Գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիմնական աշխատությունները վերաբերում են Անդրկովկասի կոմունիստական կազմակերպությունների ու հեղափոխական շարժումների, հայ ազգային-ազատագրական պայքարի, հայ-ռուսական հարաբերությունների պատմության հարցերին, Հայկական հարցին ու հայոց ցեղասպանությանը, հայ ականավոր գործիչների կյանքին ու գործունեությանը։

Նրա գրչին են պատկանում 75 գիրք։ Հեղինակ է ավելի քան 300 գիտական աշխատությունների և հրապարակախոսական հոդվածների[4]՝ Հայոց նոր և նորագույն շրջանի պատմության, Հայ ազգային-ազատադրական և հեղափոխական շարժումների, Հայկական հարցի ու Հայոց ցեղասպանության մասին։

Նա գրել ու հրատարակել է «Հայաստանը և Ռուսաստանը», «Հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին», «Ավարայրից մինչև Սարդարապատ», «Ժողովրդական հերոս Անդրանիկ», «էջեր հայ ժողովրդի պատմությունից», «Ակնարկներ հայ-բուլղարական բարեկամության պատմության», «Հայոց ցեղասպանությունը և համաշխարհային հանրությունը» և այլ մենագրություններ ու աշխատություններ։ Գևորգ Ղարիբջանյանի մի շարք աշխատություններ հրապարակվել են այլ լեզուներով։

Պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրենական մեծ պատերազմում ցուցաբերած խիզախության և մարտական ու աշխատանքային ծառայությունների համար նա պարգևատրվել է 30 շքանշաններով ու մեդալներով։

  • ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ, 1968
  • Հայրենական մեծ պատերազմի 1-ին աստիճանի շքանշան
  • Հայրենական պատերազմի 2-րդ աստիճանի շքանշան, 6.11.1985
  • Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան (2), 26.09.1960, 1966
  • Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան, 30.04.1980
  • «Պատվո նշան» շքանշան
  • Գեորգի Դիմիտրովի շքանշան, 1971
  • «Խիզախության համար» մեդալ, 6.08.1946[5]
  • Գիտելիք ընկերության Սերգեյ Վավիլովի անվան մեդալ
  • ՀԽՍՀ ԳԱ Ստեփան Շահումյանի անվան մրցանակ, 1979
  • Արտասահմանյան երկրների հետ բարեկամության և մշակութային կապի խորհրդային ընկերությունների միության պատվո շքանշան՝ «Ի նպաստ բարեկամության» [6]
  • Լենինականի պատվավոր քաղաքացի, 1968
  • Քութաիսիի պատվավոր քաղաքացի, 1964

Կոչումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիտական ու մանկավարժական բեղմնավոր գործունեության համար Գևորգ Ղարիբջանյանին շնորհվել է պրոֆեսորի (1956), ՀՀ գիտության վաստակավոր գործչի (1968) կոչումներ, 1965 թվականին րնտրվել է ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, իսկ 1971 թվականին՝ իսկական անդամ։ ԽՄԿԿ անդամ 1942 թվականից։

Երկերի մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ստեփան Ալավերդյան, Երևան, 1952, 37 էջ։
  • Պայքար Սովետական իշխանության հաղթանակի համար Հայաստանում (1917–1921 թթ.), Երևան, 1953, 47 էջ։
  • Ալեքսանդրապոլի բոլշևիկյան կազմակերպությունը 1917–1920 թվականներին, Երևան, 1953, 162 էջ։
  • Մայիսյան ապստամբություը Հայաստանում 1920 թվականին, Երևան, 1955, 120 էջ։
  • Հայաստանի կոմունիստական կազմակերպությունները սովետական իշխանության հաղթանակի համար մղված պայքարում, Երևան, 1955, 492 էջ։
  • Ալեքսանդր Ֆյոդորովիչ Մյասնիկյան (Ալ. Մարտունի), Երևան, 1956, 34 էջ։
  • Էռնստ Թելման, Երևան, 1959, 47 էջ։
  • Վ. Ի. Լենինը և Անդրկովկասի ժողովուրդների ազատագրումը, Երևան, 1960, 168 էջ։
  • Գեորգի Դմիտրով (ծննդյան 80–ամյակի առթիվ), Երևան, 1962, 30 էջ։
  • Յուլիուս Ֆուչիկ (կյանքն ու գործունեությունը), Երևան, 1964, 30 էջ։
  • Լենինը Շվեյցարիայում էմիգրացիայի տարիներին, Երևան, 1965, 86 էջ։
  • Անտոնիո Գրամշի (Իտալական կոմունիստական կուսակցության հիմնադիրն ու ղեկավարը), Երևան, 1968, 27 էջ։
  • Լեհաստանի լենինյան վայրերում, Երևան, 1969, 52 էջ։
  • Լենինը և Անդրկովկասը, մաս 1, Երևան, 1970, 335 էջ։
  • Ազատության արշալույսին, Երևան, 1970, 84 էջ։
  • Միջազգային պրոլետարիատի մեծ ուսուցիչն ու առաջնորդը (Ֆրիդրիխ Էնգելսի ծննդյան 150–ամյակի առթիվ), Երևան, 1970, 36 էջ։
  • Կարլ Լիբկնեխտը և Ռոզա Լյուքսեմբուրգը հայ ժողովրդի մասին, Երևան, 1971, 67 էջ։
  • Անմոռանալի հանդիպումներ (հայ գործիչների հանդիպումներն ու կապերը Վ. Ի. Լենինի հետ 1892–1923 թթ.), Երևան, 1973, 88 էջ։
  • Լենինը և Անդրկովկասը, մաս 2, Երևան, 1973, 412 էջ։
  • Լենինը և Անդրկովկասը, մաս 3, Երևան, 1975, 540 էջ։
  • Մեր բարեկամ Հնդկաստանը, Երևան, 1976, 28 էջ։
  • Ալեքսանդր Մյասնիկյան, Երևան, 1976, 103 էջ։
  • Ղարիբջանյան Գևորգ, Ազիզբեկովա Պ. Ա., Մաշադի Ազիզբեկովը բոցաշունչ ինտերնացիոնալիստ, Երևան, 1976, 150 էջ։
  • Մեծ Հոկտեմբերը և պրոլետարիական ինտերնացիոնալիզմը, Երևան, 1977, 204 էջ։
  • Ստեփան Շահումյան (պատմակենսագրական ակնարկ), Երևան, 1978, 164 էջ։
  • Ալյոշա Ջափարիձե, Երևան, 1979, 255 էջ։
  • Վ. Ի. Լենինը և հայ գործիչները (հանդիպումներ, նամակագրություն), Երևան, 1980, 224 էջ։
  • Լենինը որպես հռետոր, Երևան, 1980, 60 էջ։
  • Սուրեն Սպանդարյան (ծննդյան 100–ամյակի առթիվ), Երևան, 1982, 28 էջ։
  • Իրավահավասարների մեծ միությունը, Երևան, 1982, 72 էջ։
  • Գեորգի Դիմիտրովը և հայ ժողովուրդը, Երևան, 1982, 184 էջ[7]։
  • Հեղափոխության մարտիկները, Երևան, 1984, 317 էջ։
  • Ավետիք Իսահակյան (գրական ակնարկ), Երևան, 1985, 76 էջ։
  • Գլաձորից մինչև Երևանի պետական համալսարան, Երևան, 1985, 26 էջ։
  • Հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը XIX դարի վերջին – XX դարի սկզբին, Երևան, 1986, 105 էջ։
  • Ստեփան Ալավերդյան (կյանքն ու գործունեությունը), Երևան, 1986, 199 էջ։
  • Հեղափոխության զավակը, Երևան, 1987, 56 էջ։
  • Մեծ Հոկտեմբերը պրոլետարիական ինտերնացիոնալիզմի հաղթանակն է, Երևան, 1987, 222 էջ։
  • Վ. Ի. Լենինը Հայաստանի և հայ ժողովրդի մասին, Երևան, 1987, 389 էջ։
  • Ղարիբջանյան Գևորգ, Սիմոնյան Աբել, Մարշալ Բաղրամյան (ծննդյան 90–ամյակի առթիվ), Երևան, 1987, 32 էջ։
  • Ավարայրից մինչև Սարդարապատ (հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարի մայրուղին), Երևան, 1988, 46 էջ։
  • Մայիսի մեկը աշխատավորների միջազգային համերաշխության օրն է, Երևան, 1989, 63 էջ։
  • Ակնարկներ հայ–բուլղարական բարեկամության պատմության, Երևան, 1989, 250 էջ։
  • Ժողովրդական հերոս Անդրանիկ, Երևան, 1990, 248 էջ։
  • Շիրազի հետ (հուշեր և փաստեր), Երևան, 1995, 32 էջ։
  • Ավետիք Իսահակյան և Մարտիրոս Սարյան, Երևան, 1996, 116 էջ։
  • Տարոնի արծիվը՝ Մախլուտո, Երևան, 1996, 109 էջ։
  • Հայ մեծ զորավարը (Խորհրդային Միության մարշալ Հ. Ք. Բաղրամյանի կյանքն ու գործունեությունը), Երևան, 1997, 104 էջ։
  • Էջեր հայոց պատմությունից, Երևան, 1998։
  • Վարք մեծաց, Երևան, 1999, 153 էջ։
  • Գերմանիան, Հայկական հարցը և հայոց ցեղասպանությունը (1878-1918), Երևան, 2001, 132 էջ։
  • Վիկտոր Համբարձումյան (կենսագրական ակնարկ, հուշեր, փաստաթղթեր և նյութեր), Երևան, 2008, 100 էջ[8]։

Մամուլ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Հոդվածների մատենագիտություն[9]։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3. — էջ 476.
  3. ↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 15-ին.
  4. ↑ «Գևորգ Ղարիբջանյանի մասին zarkfoundation.com կայքում».
  5. ↑ «Подвиг народа». www.podvignaroda.ru. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 23-ին.
  6. ↑ Казанджян, 2015, էջ 416
  7. ↑ Ղարիբջանյան, Գևորգ Բագրատի (1982). Գեորգի Դիմիտրովը և հայ ժողովուրդը. ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ.
  8. ↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Գևորգ Ղարիբջանյան». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 15-ին.
  9. ↑ «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գևորգ Ղարիբջանյան» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գևորգ Ղարիբջանյան» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 32)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գևորգ_Ղարիբջանյան&oldid=10027311» էջից