Գրոզդանա Օլուիչ
| Գրոզդանա Օլուիչ սերբ.՝ Гроздана Олујић | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոսի 30, 1934[1] |
| Ծննդավայր | Erdevik, Danube Banovina, Հարավսլավիայի Թագավորություն |
| Մահացել է | մարտի 16, 2019 (84 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Բելգրադ, Սերբիա |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Հարավսլավիայի Թագավորություն, .svg){kind=small} Ռազմական հրամանատարության տարածք Սերբիայում, .svg){kind=small} Democratic Federal Yugoslavia, .svg){kind=small} Հարավսլավիայի Դաշնային Ժողովրդական Հանրապետություն, ՀՍՖՀ, .svg){kind=small} Սերբիա և Չեռնոգորիա և  Սերբիա |
| Կրթություն | Բելգրադի համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ |
| Մասնագիտություն | գրող, թարգմանչուհի և գրական քննադատ |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Անդամություն | Սերբիայի գրողների միություն |
 Grozdana Olujić Վիքիպահեստում | |
Գրոզդանա Օլուիչ (օգոստոսի 30, 1934[1], Erdevik, Danube Banovina, Հարավսլավիայի Թագավորություն - մարտի 16, 2019, Բելգրադ, Սերբիա), սերբական ժամանակակից գրականության ամենանշանակալի դեմքերից մեկը՝ գրող, թարգմանիչ, քննադատ։ Հեղինակ է վեպերի, պատմվածքների ժողովածուների, վիպակների, մանկապատանեկան ստեղծագործությունների։ Ավելի քան կես դար գրական գործունեության ընթացքում Օլուիչը դարձել է Սերբիայի և Հարավսլավիայի ամենահեղինակավոր գրական մրցանակների դափնեկիրը և գրական նվաճումների համար պարգևատրվել է Դանեբրոգի շքանշանով[3],։
Կյանք և գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրոզդանա Օլուիչը ծնվել է 1934 թվականի օգոստոսի 30-ին սերբական Էրդևիկ գյուղում, դպրոցն ավարտել է Բեչեյ քաղաքում։ Անգլերեն լեզվի և գրականության մագիստրոսի կոչումը ստացել է Բելգրադի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետում։ Առաջին վեպը՝ «Քայլ դեպի դրախտ» («Izlet u nebo») վեպը լույս է տեսել 1958 թվականին, երբ գրողը 24 տարեկան էր։ Գիրքը դարձավ բեսթսելլեր, թարգմանվեց մի քանի եվրոպական լեզուներով և արժանացավ ժողովրդական կրթության մրցանակի՝ Հարավսլավիայի Հանրապետության լավագույն վեպի համար։ Վեպը հարմարեցվել է բեմի համար, և 1962 թվականին գրքի հիման վրա հարավսլավացի ռեժիսոր Յովան Զիվանովիչը նկարահանել է «Չուդնա դևոյկա» («Հրաշալի աղջիկ») մելոդրաման[4]։
1960-ականներին հրատարակված «Ես քվեարկում եմ սիրո համար» («Glasam za ljubav»), «Մի՛ արթնացրու քնած շանը» («Ne budi zaspale pse») և «Վայրի սերմ» («Divlje seme») վեպերը հաստատեցին Գրոզդանա Օլուիչի անունը՝ որպես հարավսլավական գրականության առաջատար հեղինակներից մեկը[5]։
«Խաղը» պատմվածքը «Աֆրիկյան մանուշակ» («Africka ljubičica») ժողովածուից, որը հրատարակվել է 1985 թվականին, արժանացել է Արնսբերգի (Գերմանիա) միջազգային մրցույթի գլխավոր մրցանակին։ Ժողովածուի գրեթե բոլոր պատմվածքները թարգմանվել են օտար լեզուներով և ներառվել ամբողջ աշխարհի կարճ արձակ անթոլոգիաներում (Գերմանիայում, ԱՄՆ-ում, Ուկրաինայում, Ռուսաստանում, Իսրայելում, Հնդկաստանում, Մեծ Բրիտանիայում, Ֆրանսիայում և այլուր)։
2009-ին Օլուիչը «Ձայներ քամու մեջ» («Glasovi u vetru») վեպով դարձավ Սերբիայի գլխավոր գրական NIN մրցանակի դափնեկիր[6]։
Գրոզդանա Օլուիչը մի քանի հայտնի գրքերի հեղինակ է երեխաների և երիտասարդների համար[7]։ Նրա հեքիաթների ժողովածուն՝ «Կախարդական ավելը», լույս է տեսել ԽՍՀՄ-ում 1985 թվականին հարյուր հազար օրինակով։ Օլուիչը իր մանկապատանեկան գրքերի համար ստացել է Zmaj Children Games Award մրցանակ[8]։
Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2010 թվականին Թել Ավիվում կայացած «Mapping Boundaries, Identities and Contention: Twenty years after the fall of Yugoslavia» (Սահմանների, ինքնությունների և վեճի քարտեզագրում. Հարավսլավիայի անկումից քսան տարի անց) սիմպոզիումի ժամանակ իսրայելցի քննադատ և էսսեիստ Դինա Կատան Բեն-Սիոնը, խոսելով «Ձայներ քամու վրա» վեպի մասին, հայտարարել է. «Այսուհետ սերբական գրականությունն ունի իր «Հարյուր տարվա մենությունը»[9]։
Գրոզդանա Օլուիչը սերբ ամենահայտնի հեղինակներից է ինչպես հայրենիքում, այնպես էլ արտերկրում։ Նրա արձակը թարգմանվել է աշխարհի 28 լեզուներով (անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն, ռուսերեն, չինարեն և այլն), ինչը բացարձակ ռեկորդ է սերբական գրականության համար։ Համեմատության համար նշենք, որ Pavic's Khazar բառարանը թարգմանվել է 24 լեզուներով։ Գրողը Սերբիայի և Հարավսլավիայի ամենահեղինակավոր գրական մրցանակների դափնեկիր է, գրական նվաճումների համար Դանեբրոգի շքանշանի կրող, Օսլոյի պատվավոր քաղաքացի և Այովայի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր։
Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վեպեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատմվածքների ժողովածուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մանկապատանեկան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Glasam za ljubav (1963)
- Sedefna ruža i druge bajke (1980)
- Nebeska reka i druge bajke (1984)
- Zvezdane lutalice (1987)
- Snezni cvet i druge bajke (2004)
- Jastuk koji je pamtio snove i druge bajke (2007)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գրոզդանա Օլուիչ» հոդվածին։ |
| ||||||||
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Babelio (ֆր.) — 2007.
- ↑ НИН online
- ↑ «Политика Online». www.politika.rs. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
- ↑ «Čudna devojka». www.filmovi.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
- ↑ «Гроздана Олујић». Гоцини радозналци (սերբերեն). 2012 թ․ հուլիսի 29. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ «GROZDANI OLUJIĆ NINOVA NAGRADA». City Magazine - Besplatni magazin za urbani životni stil (սերբերեն). Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
- ↑ «Grozdana Olujić - Poetika Bajke» (PDF).
- ↑ «Zmajeve decje igre». 2012 թ․ մայիսի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
- ↑ Radmima Gorup. Grozdana Olujic, Glasovi u vetru. Journal of the North American Society for Serbian Studies Արխիվացված է Մարտ 3, 2022 Wayback Machine-ի միջոցով:, 2009, vol.23, No.1