Բաս Յան Ադեր

Բաս Յան Ադեր;
Ծնվել է	ապրիլի 19, 1942
Ծննդավայր	Winschoten, Խրոնինգեն, Նիդերլանդներ
Մահացել է	1975[…] կամ հուլիսի 9, 1975 (33 տարեկան)
Մահվան վայր	Ատլանտյան օվկիանոս, Բաց ծով
Քաղաքացիություն	Նիդերլանդների Թագավորություն
Մայրենի լեզու	հոլանդերեն
Կրթություն	Քլերմոնթի հետբուհական համալսարան և Օտիսի արվեստի և դիզայնի քոլեջ
Մասնագիտություն	performance artist, վիզուալ արտիստ, լուսանկարիչ, կինեմատոգրաֆ, ocean rower, վիդեոնկարիչ և կոնցեպտուալ արվեստագետ
Ամուսին	Mary Sue Andersen?
Կայք	basjanader.com
	Bas Jan Ader Վիքիպահեստում

Բաս Յան Ադեր (իսկական անուն՝ Բաստիան Յոհան Քրիստիան Ադեր, հոլ.՝ Bastiaan Johan Christiaan «Bas Jan» Ader, ապրիլի 19, 1942(1942-04-19)^[1]^[2], Winschoten, Խրոնինգեն, Նիդերլանդներ - 1975^[3]^[4]^[5]^[…] կամ հուլիսի 9, 1975(1975-07-09)^[6], Ատլանտյան օվկիանոս, Բաց ծով), հոլանդացի նկարիչ և լուսանկարիչ։

Կենսագրություն

Բաս Յան Ադերը ծնվել է 1942 թվականի ապրիլի 19-ին և մեծացել է Գրոնինգեն նահանգի Դրիեբորգ փոքրիկ քաղաքում։ Ադերի ծնողները եղել են կալվինիստներ, նրա հայրը մահացել է 1944 թվականին նացիստների ձեռքով՝ Հոլոքոստից փախած հրեաներին օգնելու ժամանակ։

Պատերազմից հետո Ադերը սովորել է ինչպես Ամստերդամի գեղարվեստի դպրոցում, այնպես էլ արտերկրում, մասնավորապես ԱՄՆ-ում՝ Օտիսի արվեստի և դիզայնի քոլեջում (1965), իսկ 1967 թվականին Կլարեմոնտի համալսարանից ստացել է գեղարվեստի մագիստրոսի աստիճան։ Հետագայում նա հաճախել է նաև Սան Անտոնիո քոլեջ և Կալիֆոռնիայի համալսարան։

Ստեղծագործություն

1961 թվականին Ադերն առաջին անգամ Վաշինգտոնում գտնվող երեք պատկերասրահներում ցուցադրել է իր մի քանի աշխատանքները և արժանացել է The Washington Post-ի գովասանական արձագանքների։ Դրան հաջորդել են մի շարք անհատական ցուցահանդեսներ ԱՄՆ մի շարք պատկերասրահներում։ Ադերը համբավ է ձեռք բերել ինչպես ամերիկյան մայրցամաքում, այնպես էլ հայրենիքում՝ Հոլանդիայում։

Նրա աշխատանքի հիմնական մասը տարբեր պերֆորմանսներ են, ինչպես նաև լուսանկարները (որոնք հաճախ վավերագրում են պերֆորմանսները) և տեսանյութեր։

Նկարչի ամենահայտնի գործերից մեկը շարունակում է մնալ I’m too sad to tell you 3 րոպեանոց տեսանյութը (ինչպես նաև լուսանկարները), որում պատկերված է, թե ինչպես է նկարիչը արտասվում անհայտ պատճառով^[7]։

Անհանգստություն, մելամաղձություն, սխալ, անկում, հուսահատություն, սրանք Ադերի համար հետաքրքրություն առաջացնող հիմնական գործընթացներն են, լայնորեն հայտնի է նաև նրա պերֆորմանսին նվիրված մի շարք լուսանկարներ, որի ընթացքում Ադերն իր հեծանիվից ընկել է ջրանցքը՝ ընկնելու գործընթացի, սխալի ֆիքսում։ Այսպիսով, ընթացակարգերի ֆիքսումը և ուսումնասիրությունը նրա արվեստի առաջատար ուղղություններից են։

Մեկ այլ հայտնի նախագիծ է Landslide ամսագիրը, որը լույս է ընծայել Ադերը՝ իր ընկեր Ուիլյամ Լավիտի հետ միասին, 1969-1970 թվականներին։ Մասնավորապես, այն հրապարակել է հարցազրույցներ հորինված նկարիչների հետ կամ նրանց նույնպես հորինված գեղարվեստական ստեղծագործությունները։ Ամսագիրը, մի կողմից, եղել է երգիծական արձագանք հայեցակարգային արվեստին, մյուս կողմից, ըստ էության, այդպիսի ստեղծագործություն։

Մեկ այլ հայտնի ֆոտոշարքը` «Գեղեցկությունը որոնելիս» (մեկ գիշեր Լոս Անջելեսում), ստեղծվել է 1973 թվականին։ Ադերի լուսանկարները ցույց են տալիս միայնակ կերպարներ Լոս Անջելեսի փողոցներում։ Նկարչի գաղափարի համաձայն՝ շարքը պետք է կառուցվեր տրիպտիխի նման մյուս երկու մասերի հետ, որոնք Ադերը նախատեսում էր նկարահանել Ատլանտյան օվկիանոսի հատման վայրում և Նիդեռլանդների իր տանը։

Անհետացում Ատլանտյան օվկիանոսում

1975 թվականի հուլիսի 9-ին Բաս Յան Ադերը Կեյպ Կոդից նավարկության է դուրս եկել «Օվկիանոսի ալիք» առագաստանավով` մտադիր լինելով անցնել Հյուսիսային Ատլանտիկան միայն երկուսուկես ամսվա ընթացքում։ 3 շաբաթ անց նրա հետ ռադիոկապը կորել է, և 9 ամիս անց իսպանացի ձկնորսները հայտնաբերել են նրա նավը Իռլանդիայի արևմտյան ափից 100 ծովային մղոն հեռավորության վրա^[8]։

Ադերի անհետացումը դարձել է շահարկման առարկա, քանի որ նրա մարմինը չի հայտնաբերվել, մինչ օրս անհայտ է, թե ինչ է պատահել նկարչի հետ, ինչպես նաև հայտնի չեն նրա ենթադրյալ մահվան պատճառները։

Այլ աղբյուրներ

Dalstra, Koos; Marion, van Wijk (2017). Bas Jan Ader: Discovery File 143/76. Los Angeles: New Documents. ISBN 978-1-927354-10-0
Dumbadze, Alexander (2013). Bas Jan Ader. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-03853-7
Andriesse, Paul (1988). Bas Jan Ader. Kunstenaar/Artist. Amsterdam: Stichting Openbaar Kunstbezit. ISBN 978-90-6515-063-9

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 RKDartists (նիդերլ.)
↑ ^2,0 ^2,1 Biografisch Portaal — 2009.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Bas Jan Ader
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Swartz A. Bas Jan Ader — 2007.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 https://rkd.nl/nl/explore/artists/462
↑ Wolfs, Rein, ed. Please don't leave me (1st - English ed.). — Rotterdam: Museum Boijmans Van Beuningen.. — 2006. — ISBN ISBN 978-90-6918-216-2
↑ «In Search of Bas Jan Ader, the Artist Who Disappeared at Sea» (անգլերեն). Hyperallergic. 2016 թ․ նոյեմբերի 30. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 8-ին.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բաս Յան Ադեր» հոդվածին։

[_38f9a234fdceec04-1] 1,0 ^1,1 RKDartists (նիդերլ.)

[_d632f6a15a8c8bad-2] 2,0 ^2,1 Biografisch Portaal — 2009.

[_6f7cfe27f58230ff-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_93816db950ae2249-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Bas Jan Ader

[_bc3899b7e6ad8d7a-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Swartz A. Bas Jan Ader — 2007.

[_69dd009bccf004a7-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 https://rkd.nl/nl/explore/artists/462

[7] Wolfs, Rein, ed. Please don't leave me (1st - English ed.). — Rotterdam: Museum Boijmans Van Beuningen.. — 2006. — ISBN ISBN 978-90-6918-216-2

[8] «In Search of Bas Jan Ader, the Artist Who Disappeared at Sea» (անգլերեն). Hyperallergic. 2016 թ․ նոյեմբերի 30. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 8-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]