Ամերիկյան անօդաչու թռչող սարքի հետ կապված միջադեպը Սև ծովի վրա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ամերիկյան անօդաչու թռչող սարքի հետ կապված միջադեպը Սև ծովի վրա
Թվականմարտի 14, 2023[1]
ՎայրՍև ծով
Հակառակորդներ
Հրամանատարներ
Կողմերի ուժեր
Ռազմական կորուստներ

2023 թվականի մարտի 14-ին ռուսական Սու-27 կործանիչը որսացել և վնասել է ամերիկյան MQ-9 Reaper անօդաչու թռչող սարք, դրանից հետո ԱԹՍ-ն կործանվել Է Սև ծովի միջազգային ջրերում[2][3]։

Միջադեպը տեղի է ունեցել ռուս-ուկրաինական պատերազմի ֆոնին և դարձել Է Ռուսաստանի և ԱՄՆ ՌՕՈՒ-ի միջև առաջին ուղիղ բախումը Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժումից ի վեր[4][5][6]։

Ըստ Deutsche Welle-ի՝ այս միջադեպը Սառը պատերազմից ի վեր առաջին դեպքն է, երբ ամերիկյան օդանավը վթարի է ենթարկվել ռուսական ինքնաթիռների ազդեցության պատճառով[7]։

ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն պետական պարգևների է ներկայացրել ռուսական կործանիչի օդաչուներին, որն ուղեկցել է անօդաչու թռչող սարքը[8]։

Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ն Սև ծովի վրա օգտագործել է MQ-9 Reaper անօդաչու թռչող սարքեր՝ նույնիսկ ներխուժումից առաջ տարածքը վերահսկելու համար[9][10]։ Միջադեպը տեղի է ունեցել Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև աճող լարվածության ֆոնին, երբ Բայդենի վարչակազմը պատժամիջոցներ է սահմանել Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժման կապակցությամբ, թեև ռուսական ինքնաթիռները նախկինում էլ են ուղեկցել անօդաչու թռչող սարքեր, դա վտանգավոր հետևանքների չի հանգեցրել[11]։

Իրադարձությունների ընթացք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հրապարակվել է անօդաչու թռչող սարքի տեսանյութը

ԱՄՆ բարձրաստիճան ռազմական ներկայացուցչի խոսքով՝ MQ-9 Reaper հետախուզական անօդաչու սարքը երեքշաբթի առավոտյան դուրս է թռել Ռումինիայում գտնվող իր բազայից՝ պլանավորված հետախուզական առաքելություն իրականացնելու համար[12], որը տևում է միջինը 9-ից 10 ժամ[13], նա զինված չէր և հետախուզություն էր իրականացնում Ղրիմից մոտ 75 մղոն (120 կիլոմետր) հարավ-արևմուտք[12]։ ԱՄՆ ԶՈՒ եվրոպական հրամանատարության հայտարարության մեջ ասվում է, որ ամերիկյան MQ-9 Reaper անօդաչու թռչող սարքը թռչել է Սև ծովի միջազգային ջրերի վրայով՝ կատարելով սովորական գործողություններ[14][15]։ Անօդաչու թռչող սարքի ընկնելուց մոտ 30-40 րոպե առաջ մոտակայքում նկատվել են երկու ռուսական Սու-27 կործանիչներ[16]։ Ռուսական կործանիչները մի քանի անգամ վառելիք են նետել ամերիկյան անօդաչու սարքի վրա[2][14]։ Մոտավորապես ժամը 7:03-ին Կենտրոնական Եվրոպայի ժամանակով[14], ինքնաթիռներից մեկը վնասել է անօդաչու թռչող սարքի պտուտակը, և այն սկսել է իջնել սահող ռեժիմում։ Կորցնելով կառավարումը՝ օպերատորները ստիպված են եղել Սև ծովի միջազգային ջրերում ողողել ԱԹՍ-ները՝ հեռակա կարգով ոչնչացնելով անօդաչու թռչող սարքի ծրագրային ապահովումը, որպեսզի այն չընկնի հավանական հակառակորդի ձեռքը[17]։

Արձագանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուկրաինայի արտգործնախարար Դմիտրի Կուլեբան հայտարարել է, որ քանի դեռ Ռուսաստանը վերահսկում է Ղրիմի թերակղզին, Սև ծովը «անվտանգ վայր չի լինի»[18]։

Մարտի 15-ին Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն և Պենտագոնի ղեկավար Լլոյդ Օսթինը ամերիկյան կողմի նախաձեռնած հեռախոսազրույցի ընթացքում քննարկել են տեղի ունեցած միջադեպի պատճառներն ու հետևանքները[19]։

ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերը Ռուսաստանի գործողություններն անվանել են անխոհեմ, էկոլոգիապես «անհիմն և ոչ պրոֆեսիոնալ»[9][14]։ Պենտագոնի ներկայացուցիչ Փեթ Ռայդերը հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ը կշարունակի օգտագործել իր անօդաչու թռչող սարքերը Սև ծովի վրա՝ օգտագործելով միջազգային օդային տարածքը[20]։

Պենտագոնի պաշտոնական ներկայացուցիչ Ջոն Քերբին CNN հեռուստաալիքի եթերում հայտնել է, որ ԱՄՆ-ն կոնկրետ այդ անօդաչու թռչող սարքի հետ կապված քայլեր է ձեռնարկում իր սեփականությունը պաշտպանելու համար և որ չի ցանկացել, որ ինչ-որ մեկը դրանք իր ձեռքը վերցնի[21]։ Չնայած ԱԹՍ-ի բեկորների բարձրացման հնարավորության մասին քննարկումներին` ԱՄՆ պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչները խոստովանել են, որ այս պահին Սև ծովում ամերիկյան նավեր չկան, որոնք կարող են իրականացնել այդ գործողությունը[10]։ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչ Նեդ Փրայսը հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ում Ռուսաստանի դեսպան Անատոլի Անտոնովը կանչվել է գերատեսչություն, Անտոնովն իր հերթին կրկնել Է ՌԴ Պաշտպանության նախարարության հայտարարությունը և մերժել ԱՄՆ-ի բոլոր պահանջները[16]։

Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունը Telegram-ի պաշտոնական ալիքում հայտարարել է, որ ռուսական կործանիչներն օդանավային սպառազինություն չեն կիրառել, անօդաչու թռչող սարքի հետ շփման մեջ չեն մտել և բարեհաջող վերադարձել են տեղակայման օդանավակայան[15]։ Գերատեսչության հաղորդմամբ՝ ԱԹՍ-ն թռիչք է իրականացրել անջատված տրանսպոնդերներով՝ խախտելով օդային տարածքի օգտագործման ժամանակավոր ռեժիմի շրջանի սահմանները, որի մասին տեղեկատվությունը հրապարակվել է միջազգային նորմերին համապատասխան[22][23]։ ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը խորհուրդ է տվել «չթռչել այնտեղ, որտեղ պետք չէ»[24]։

Մարտի 15-ին ՌԴ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Նիկոլայ Պատրուշևը հայտարարել էր, որ Ռուսաստանն անպայման կփորձի բարձրացնել ամերիկյան անօդաչու թռչող սարքի բեկորները։ Նրա կարծիքով՝ դա անհրաժեշտ է անել։ Նա նաև հայտարարել է, որ անօդաչու թռչող սարքի հետ կապված միջադեպը վերջնական հաստատումն է այն բանի, որ ԱՄՆ-ն անմիջական մասնակցություն է ունենում Ուկրաինայում տեղի ունեցող իրադարձություններին[25]։ Նույն օրը ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը կարծիք է հայտնել, որ Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների հարաբերությունները գտնվում են իրենց ամենացածր կետում և անմխիթար վիճակում։ Նրա խոսքով՝ Վլադիմիր Պուտինը տիրապետում է միջադեպի մասին տեղեկատվությանը, սակայն ԱՄՆ-ի հետ ամենաբարձր մակարդակով շփումներ չեն եղել[22]։

Գնահատականներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուկրաինացի ռազմական փորձագետ Ռոման Սվիտանը ռուսական կործանիչների գործողություններն անվանել է տեղեկատվական հարված և ենթադրել, որ նման միջադեպերը բանակցությունների հրավեր են[26]։ Թագավորական քոլեջի պատերազմի ուսումնասիրության պրոֆեսոր Մայքլ Քլարկը BBC-ին ասել է, որ բախումը գրեթե անկասկած պատահականություն էր[27]։

Ռուս օդաչուների պարգևատրում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2023 թվականի մարտի 22-ին Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն խիզախության շքանշաններով է պարգևատրել Սև ծովի վրա տեղի ունեցած միջադեպին մասնակցած Սու-27 ինքնաթիռների օդաչուներին[28]։ ԱՄՆ ազգային անվտանգության խորհրդի խոսնակ Ջոն Քիրբին ի պատասխան հայտարարել է. «Ես չգիտեմ աշխարհում ոչ մի բանակի, ոչ մի ռազմաօդային նավատորմի, որը օդաչուին կպարգևատրեր անօդաչու թռչող սարքի հետ բախվելու համար»[28]։

Այլ միջադեպեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 2022 թվականի սեպտեմբերի 29-ին ռուսական Սու-27 կործանիչն արձակել է հրթիռը՝ գտնվելով բրիտանական Boeing RC-135 հետախույզ ինքնաթիռից ոչ հեռու, որը թռչում էր Սև ծովի տարածքում գտնվող միջազգային օդային տարածքում։ Տեղի ունեցածը չի դիտարկվել որպես կանխամտածված էսկալացիա, Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունը պատասխանել է, որ հրթիռն արձակվել է տեխնիկական անսարքության հետևանքով[29]։
  • 2023 թվականի մայիսի 7-ին ՆԱՏՕ-ի օդային պարեկության ստորաբաժանումները բերվել են բարձր պատրաստվածության այն բանից հետո, երբ ռուսական կործանիչը գրեթե բախվել է լեհական ինքնաթիռին Սև ծովի վրա՝ Ռումինիայի սահմաններից ոչ հեռու` Միջազգային օդային տարածքում[30]։ Լեհաստանի սահմանապահ ծառայության խոսնակի խոսքով՝ ռուսական Սու-35 ինքնաթիռը ագրեսիվ և վտանգավոր զորավարժություններ է իրականացրել՝ մոտենալով լեհական ինքնաթիռին և չպահպանելով անվտանգ հեռավորություն, ինչի պատճառով լեհական անձնակազմը ժամանակավորապես կորցրել է վերահսկողությունը իր ինքնաթիռի նկատմամբ։ Մասնավորապես, ռուսական ինքնաթիռը թռել է անմիջապես լեհական ինքնաթիռի քթի դիմաց՝ վտանգավոր հեռավորության վրա հատելով նրա հետագիծը. անձնակազմի գնահատմամբ՝ երկու կործանիչների միջև ընդամենը հինգ մետր է եղել։ Մոտենալու երեք փորձից հետո ռուսական ինքնաթիռը թռել է[31]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ https://www.eucom.mil/pressrelease/42314/russian-aircraft-collides-into-us-unmanned-system-in-international-waters
  2. ↑ 2,0 2,1 Stewart, Phil; Ali, Idrees; Stewart, Phil; Ali, Idrees (2023 թ․ մարտի 14). «US military drone crashes into Black Sea after Russian intercept». Reuters (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 14-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  3. ↑ «Над Черным морем российский самолет Су-27 столкнулся с американским беспилотником». Meduza (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 14-ին.
  4. ↑ Bigg, Matthew Mpoke (2023 թ․ մարտի 14). «Russian Warplane Hits American Drone Over Black Sea, U.S. Says». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 14-ին.
  5. ↑ «US releases video of Black Sea drone incident with Russian jet» (անգլերեն). Aljazeera. 2023 թ․ մարտի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 17-ին.
  6. ↑ «Everything we know about the US drone that crashed in the Black Sea» (անգլերեն). Bbc.com. 2023 թ․ մարտի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 16-ին.
  7. ↑ «Ukraine updates: US summons Russian ambassador over drone». Deutsche Welle (անգլերեն). 2023 թ․ մարտի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 14-ին.
  8. ↑ «Шойгу представил к наградам летчиков Cу-27 после крушения беспилотника США в Черном море». Медуза. 2023 թ․ մարտի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 17-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 17-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 Liebermann, Oren (2023 թ․ մարտի 14). «Russian fighter jet forces down US drone over Black Sea after intercept | CNN Politics». CNN (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 14-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 Amanda Macias. «Russian jet downs U.S. drone over Black Sea». CNBC (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 14-ին.
  11. ↑ Samuels, Brett (2023 թ․ մարտի 14). «Russian jet forces downing of US drone over Black Sea». The Hill (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 14-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 «NYT: Американский беспилотник, упавший в Черное море, вылетел с базы в Румынии». Голос Америки (ռուսերեն). 2023 թ․ մարտի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 15-ին.
  13. ↑ Bigg, Matthew Mpoke (2023 թ․ մարտի 14). «Stunned military officials watched the Russian planes harass the drone on a video feed, a U.S. official says». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 14-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 «Российский Су-27 задел и сбил американский разведывательный беспилотник над Черным морем». Русская служба BBC. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 14-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 «Российский истребитель СУ-27 сбил американский беспилотник MQ-9 над Черным морем. В Минобороны РФ заявили, что дрон упал сам». Настоящее Время (ռուսերեն). 2023 թ․ մարտի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 14-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 «Russian jets force down U.S. drone over Black Sea, Pentagon says». Washington Post. 2023 թ․ մարտի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 15-ին.
  17. ↑ «US military releases footage of Russian fighter jet forcing down American drone over Black Sea». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 17-ին.
  18. ↑ Brian Bushard (2023 թ․ մարտի 15). «Black Sea Drone: More Crashes 'Inevitable' As Long As Russia Controls Crimea, Ukraine Minister Says». Forbes (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 15-ին.
  19. ↑ «Шойгу и Остин обсудили инцидент с беспилотником над Черным морем». Lenta.RU (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 9-ին.
  20. ↑ «Пентагон: инцидент над Черным морем свидетельствует о все более агрессивном поведении России». ГОЛОС АМЕРИКИ (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 22-ին.
  21. ↑ «США предпримут меры, чтобы защитить обломки рухнувшего в Черное море БПЛА». Интерфакс (ռուսերեն). 2023 թ․ մարտի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 15-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 Oren Liebermann,Jennifer Hansler,Haley Britzky,Natasha Bertrand (2023 թ․ մարտի 14). «Russian fighter jet forces down US drone over Black Sea | CNN Politics». CNN (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 15-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  23. ↑ «Минобороны прокомментировало инцидент с американским беспилотником». ТАСС. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 15-ին.
  24. ↑ «Песков выразил недоумение в связи с заявлениями из США по поводу ЧП с дроном». Интерфакс (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 15-ին.
  25. ↑ Reuters (2023 թ․ մարտի 15). «Russia says it will try to retrieve remains of U.S. drone». Reuters. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 15-ին. {{cite news}}: |last= has generic name (օգնություն)
  26. ↑ «"Такие инциденты – это приглашение к переговорам". Военный эксперт объяснил, зачем российский истребитель сбил американский беспилотник». Настоящее Время (ռուսերեն). 2023 թ․ մարտի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 15-ին.
  27. ↑ «Russia pilots reckless in drone collision - US». Би-би-си. 2023 թ․ մարտի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 15-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 «США назвали «просто идиотом» российского летчика, из-за которого американский дрон упал в Черном море. Шойгу наградил пилота орденом Мужества». Meduza. 2023 թ․ մարտի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մարտի 23-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 23-ին.
  29. ↑ «Российский истребитель выпустил ракету рядом с британским самолётом-разведчиком над Чёрным морем». BBC News Русская служба. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 9-ին.
  30. ↑ «Frontex statement on the incident over the Black Sea». frontex.europa.eu. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 9-ին.
  31. ↑ «BBC News | Русская служба». Telegram. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 9-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ամերիկյան_անօդաչու_թռչող_սարքի_հետ_կապված_միջադեպը_Սև_ծովի_վրա&oldid=9798276» էջից