Կոնգոյի Հանրապետության տնտեսություն
| Վիճակագրություն | |
|---|---|
| ՀՆԱ | 8 722 553 000,8353 $[1] |
| ՀՆԱ-ի աճ | −2,7 ± 0,1 տոկոս[2] |
| ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով | 1654 $[3] |
| Գնաճ (ՍԳԻ) | 0,8 տոկոս[4] |
Կոնգոյի Հանրապետությունը երկիր է, որտեղ բնակչության մեծ մասն զբաղված է գյուղատնտեսությամբ։ Կոնգոյի Հանրապետության հիմնական արտահանման ուղղությունները նավթն է, որը բյուջե է բերում արժույթի հիմնական մասը՝ երկրի արտահանման առնվազն 60%-ը։ Երկրի արտահանման մեջ փայտանյութը երկրորդ տեղում է։ Հիմնական արտահանվող ցեղատեսակները՝ կարմրափայտ ծառ ևտերմինալիա։ Բուրզերը մշակվում են կոմերցիոն եղանակով։ Արտահանում է երկաթի հանքաքար, բոքսիտ, կապար, ցինկ, ոսկի և ադամանդ։ Արտադրական գործունեությունը հիմնված է սպառողական ապրանքների արտադրության վրա՝ տեքստիլ, կոշիկ, օճառ, ծխախոտ, ոգելից խմիչք և այլն։ Կոնգոյի Հանրապետությունը կարևոր տարր է Կենտրոնական Աֆրիկայում ապրանքների առևտրի և տարանցման համակարգում, սակայն ապահովում տրանսպորտային միջանցքները և առևտրային հարթակները եկամտի էական աղբյուր չեն։ Առևտրի ավելի քան 95%-ը գտնվում է օտարերկրացիների ձեռքում կամ օտարերկրյա ծագում ունեցող ընկերությունների վերահսկողության տակ։
ՀՆԱ կառուցվածքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2012 թվականին ՀՆԱ-ի կառուցվածքում ըստ ոլորտների արդյունաբերությունը կազմել է 71,3%, ծառայությունները՝ 24,5%, գյուղատնտեսությունը՝ 4,2%։ 2017 թվականին արդյունաբերությունը՝ 51%, ծառայությունները՝ 39,7%, գյուղատնտեսությունը՝ 9,3%։ Հիմնական առևտրային գործընկերներ՝ Չինաստան, Ֆրանսիա, Անգոլա։ Բնակչության զբաղվածությունը՝ ծառայությունների ոլորտ, ներառյալ մասնավոր բիզնեսը՝ 44%, գյուղատնտեսություն՝ 35,4%, արդյունաբերություն՝ 20,6%։ Համաձայն ՀՆԱ-ի վարկանիշի՝ Կոնգոյի Հանրապետությունը 2012 թվականին զբաղեցրել է 132-րդ տեղը։ 2012 թվականին արտաքին պարտքը կազմել է 4,225 մլրդ ԱՄՆ դոլար։
Երկրում որպես դրամական միավոր շրջանառության մեջ է դրվել աֆրիկյան ֆրանկը։
Գյուղատնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
21-րդ դարում գյուղատնտեսությունն անկում է ապրել և կախված է պետական սուբսիդիաներից, սակայն շարունակում է ապահովել ՀՆԱ-ի 4,2-ից մինչև 9,8%-ը՝ միաժամանակ պահպանելով աշխատունակ բնակչության գերակշռող զբաղվածությունը տնտեսության այս հատվածում։ Հողերի միայն 1,5%-ն է օգտագործվում գյուղատնտեսության համար։ Այն կենտրոնացած է հիմնականում ներքին շուկայի վրա և կապված է դժվարին բնական պայմանների հետ։ 2017 թվականին գյուղատնտեսական, անասնաբուծական, անտառային և ձկնաբուծական արտադրանքի ընդհանուր տեսակարար կշիռը երկրի ՀՆԱ-ում կազմում է մոտ 15%։ Անասնաբուծության զարգացումը սահմանափակ է ցեցեի համատարած տարածման պատճառով, երկիր է ներմուծվում միս՝ հիմնականում Չադից։ 2009 թվականին կառավարությունը 200 000 հեկտար հող է վարձակալել Հարավային Աֆրիկայի ֆերմերներին, ովքեր դժգոհ էին իրենց երկրում հողային բարեփոխումներից՝ դրանով իսկ նվազեցնելով կախվածությունը ներմուծումից։ Հիմնական պարենային մշակաբույսը կասավան է (900 հազար տոննա)։ Սպառման մյուս հիմնական կուլտուրաներն են բանանը (88 հազար տոննա) և յամինը (12 հազար տոննա)։ Արտահանման նպատակով աճեցվում է շաքարեղեգ (460 հազար տոննա), սուրճ (1,7 հազար տոննա), գետնանուշ, կակաո, ծխախոտ։ Արմավենին մշակվում է նաև արմավենու յուղի արտադրության համար։
Արդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արդյունաբերությունը տարեկան ապահովում է ՀՆԱ-ի 51-ից 71,3%-ը։
Նավթ և գազ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական արդյունաբերությունը նավթն է։ Կոնգոյի Հանրապետությունը նավթ արտահանող երկրների կազմակերպություն երկրների մաս է կազմում։ Կոնգոյի Հանրապետությունում նավթի պաշարները գնահատվում են 1,2 մլրդ բարել, 2016 թվականին դրանք գնահատվել են 1,6 մլրդ բարել։ Նավթի օրական արդյունահանումը 2016 թվականին կազմել է օրական 260 հազար բարել[5], 2019 թվականին՝ մոտ 350 հազար բարել։ Պուենտ Նուարում նավթավերամշակման գործարան է։ 2019 թվականին այն մշակվու ավելի քան 1,3 հազար կմ երկարությամբ նավթամթերքի գլխավոր խողովակաշարի (ՆԱԷԿ) կառուցման նախագիծ Պուենտ Նուար նավահանգստից մինչև Վեսո (Կամերունի հետ սահման)։ MNPP-ը պետք է անցնի մայրաքաղաք Բրազավիլով։ Այս նախագծին մասնակցում են ռուսական «Լուկօյլ», «Զարուբեժնեֆտ» և «Խողովակային մետալուրգիական ընկերություն» (TMK), Կոնգոյի ազգային նավթային ընկերությունը / Société Nationale des Pétroles Congolais / (SNPC)[6]։
2010-ականներից ի վեր շարունակվում է Marine 12 նավթային և գազային նախագիծը, որը գտնվում է Կոնգոյի մայրցամաքային շելֆում։ Օպերատորը ENI-ն է (65%), SNPC-ն (10%) նույնպես մասնակցում է նախագծին։ 2018 թվականին Կոնգոյի Հանրապետությունը միացավ Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպությանը (OPEC)[7]։ 2019 թվականի ապրիլի 16-ին Կոնգոյի Հանրապետությունում գրանցվել է LUKOIL Upstream Congo Anonymous ընկերության Unipersonel դուստր ձեռնարկությունը։ Ընկերությունը պատկանում է Marine 12 նախագծի 25% (800 մլն դոլար) բաժնետոմսերի և շահագործում է 571 կմ² տարածք 20 կմ օֆշորից 20-ից 90 մետր խորություններով։ Միջազգային անկախ աուդիտի համաձայն՝ այս տարածքում հայտնաբերվել է 5 հանքավայր՝ 1,3 միլիարդ բարել նավթի ապացուցված և հավանական պաշարներով։ 2019 թվականի համար այս տարածքում մշակվում են Նենե և Լիչենջիլի հանքավայրերը՝ օրական 28000 բարել նավթ և 1,7 մլն մ³ գազային կոնդենսատ արդյունահանմամբ[8]։
Ոչ վաղ անցյալում Կոնգոյի Հանրապետությունում հայտնաբերվեց աշխարհի ամենամեծ արևադարձային տորֆը, ածխաջրածինների զգալի պաշարներով, որը գերազանցում էր 145,000 կմ² տարածքը։ Գազի պաշարները գնահատվում են 91-ից 121 մլրդ մ³[6]։ 2000-ական թվականներից ի վեր նավթային հանքավայրերի զարգացման հետ կապված բնական գազը ոչ միայն այրվել է, այլ օգտագործվել է էլեկտրաէներգիա արտադրելու համար։
Հանքարդյունաբերություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաձայն Կոնգոյի Կենտրոնական բանկի 2019 թվականի առաջին 9 ամիսների տվյալների՝ Կոնգոյի Հանրապետությունում կոբալտի արտադրությունն աճել է 92%-ով, մինչև 115 110 հազար տոննա, իսկ պղնձի արտադրությունն աճել է 9%-ով, մինչև 908 695 հազ. տոննա։ 2018 թվականին Fitch Solutions-ը կանխատեսել էր մետաղի արտադրության կրկնապատկում 10 տարում[9]։ Կոնգոյի Հանրապետությունն ունի բարձրորակ երկաթի հանքաքարի պաշարներ։ Երկրի հարավ-արևմուտքում գտնվող հանքերը շահագործվում են Կոնգոյի միլիարդատեր Փոլ Օբամային պատկանող Sapro SA-ի և շվեյցարական Glencore ընկերության համատեղ ձեռնարկության միջոցով։ 2019 թվականի ապրիլին Չինաստան է արտահանվել 23 հազար տոննա երկաթի հանքաքարի առաջին խմբաքանակը։ Sapro SA-ն սկսել է գործել 2017 թվականին, նախատեսվում է, որ մինչև 2022 թվականը ընկերությունը տարեկան կարտադրի 12 մլն տոննա։ Երկրում գործում է նաև Zanaga Iron Ore Co-ն, որը գրանցված է Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներում։ Մինչև 2024 թվականը Կոնգոյի կառավարությունը, Sapro SA-ն և բրիտանական Ashley Global նավային ընկերությունը պատրաստվում են մոտ 550 միլիոն ԱՄՆ դոլար ներդնել Մայոկոյի հանքավայրում, երկաթուղային գիծ հանքից մինչև Պուենտ-Նուար և Պուենտի ամենախոր ջրային նավահանգիստը արդիականացնելու համար[10]։
Մշակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մշակող արդյունաբերությունը ներկայացված է թեթև ձեռնարկություններով (սիգարետի, ցեմենտի, կոշիկի, օճառի արտադրություն)։
Սնունդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սննդի արդյունաբերությունը ներկայացված է գարեջրի և խմիչքների, պահածոների, շաքարավազի և ալյուր արտադրող ընկերություններով։
Էներգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկրի էներգիայի ընդհանուր պաշարները գնահատվում են 0,454 միլիարդ տոտ (ածխի համարժեքով)[11]։ 2019 թվականի վերջին երկրի էլեկտրաէներգիայի արդյունաբերությունը, համաձայն ԵՏՀ ԵԱՏՀ տվյալների[12] բնութագրվում է հետևյալ ցուցանիշներով։ Տեղադրված հզորությունը՝ զուտ էլեկտրակայաններ՝ 606 ՄՎտ, այդ թվում՝ հանածո վառելիք այրող ջերմային էլեկտրակայաններ (ՋԷԿ)՝ 64,6%, վերականգնվող էներգիայի աղբյուրներ (ՎԷ)՝ 35,4%։ Էլեկտրաէներգիայի համախառն արտադրությունը՝ 3655 մլն կՎտժ, այդ թվում՝ ՋԷԿ՝ 76,8%, ՀԷՑ՝ 23,2%։ Էլեկտրաէներգիայի վերջնական սպառումը` 1596 մլն կՎտժ, որից` արդյունաբերություն` 26,1%, կենցաղային սպառողներ` 52,7%, առևտրային հատված և հասարակական ձեռնարկություններ` 17,7%, գյուղատնտեսություն, անտառային տնտեսություն և ձկնաբուծություն` 3,9%։ Էներգաարդյունավետության ցուցանիշներ. 2019թ.՝ մեկ շնչին ընկնող համախառն ներքին արդյունքի սպառումը գնողունակության համարժեքությամբ (անվանական գներով)՝ 4687 դոլար, մեկ շնչի հաշվով (համախառն) էլեկտրաէներգիայի սպառումը՝ 349 կՎտժ, բնակչության մեկ շնչի հաշվով էլեկտրաէներգիայի սպառումը՝ 156 կՎտժ։ Էլեկտրակայանների տեղադրված զուտ հզորության օգտագործման ժամերի քանակը՝ 5357 ժամ։
Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկրի տրանսպորտային համակարգը ստեղծվել է գաղութատիրության ժամանակաշրջանում՝ 1920-1930 թթ. Այն շահագործվում է մինչ օրս՝ քիչ արդիականացմամբ կամ ընդհանրապես բացակայելով։ 2010-ական թվականներից չինական ներդրումները սկսել են հոսել տրանսպորտային ենթակառուցվածքներ։ Հանրապետությունում կա ավելի քան 15000 կմ ճանապարհ, որից ավելի քան 1000 կմ-ը ասֆալտապատ է։ Երկրում կան ավելի քան 500 կմ երկարությամբ երկաթուղային գծեր ( 1067 մմ տրամագծով)։ Որպես տրանսպորտային ուղիներ օգտագործվում են Կոնգո և Ուբանգի գետերը։ Լաստանավն անցնում է երկու մայրաքաղաքների միջև, որոնք գտնվում են Կոնգո գետի հակառակ ափերին՝ Բրազավիլ և Կինշասա։ Բրազավիլից և ներքևից գետը դառնում է փոթորկված, ինչը անհնար է դարձնում նավարկելու ամբողջ ճանապարհը դեպի օվկիանոս։ Երկրի ամենամեծ նավահանգիստը Պուենտ Նուարն է։ Երկու հիմնական օդանավակայաններն են Բրազավիլում գտնվող Meia Meia-ն և Պուենտ ի Ագոստինյո Նետոն։
Ավտոմոբիլային ճանապարհներ
- ընդհանուր - 17000 կմ, ներառյալ (2006)։
- կոշտ մակերեսով – 1212 կմ
- առանց կոշտ մակերեսի - 15788 կմ
Երկաթուղիներ
- ընդհանուր - 510 կմ (2014)։
Օդանավակայաններ
- ընդհանուր - 27, ներառյալ (2013)․
- կոշտ ծածկույթ - 8
- առանց կոշտ ծածկույթի - 19
Առևտուր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Արտահանում` 5,855 միլիարդ դոլար (2005 թ.)
- Ներմուծում` 3,779 միլիարդ դոլար (2005 թ.)։
Տնտեսական համագործակցություն Կոնգոյի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կոնգոյի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև ապրանքաշրջանառությունը 2011 թվականին կազմել է 3 միլիարդ ԱՄՆ դոլար, 2014 թվականին՝ 11,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլար[6]։
Բացի նավթագազային արդյունաբերության ոլորտում համագործակցությունից, հացահատիկն ու դրա արտադրանքը մատակարարվում են Ռուսաստանի Դաշնությունից Ղազախստանի Հանրապետություն, ուստի 2019 թվականին դրանք գերազանցել են 100 հազար տոննան և հիմք են հանդիսացել երկրների միջև առևտրի համար։ Նաև Ղազախստանի Հանրապետությունը շարունակում է մնալ թռչնամսի և սեղանի ձվի, կաթնամթերքի, տավարի և խոզի միս ներկրող՝ գնումների ծավալը գնահատվում է 75,2 հազար տոննա (2020 թ.)[13]։
2020 թվականի մարտին Ռուսաստանի կառավարությունը հումանիտար օգնություն ուղարկեց ջրհեղեղից տուժած Կոնգոյի ժողովրդին[14]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016
- ↑ Crude Oil Proved Reserves
- ↑ 6,0 6,1 6,2 ЛУКОЙЛ изучит возможность геологоразведки и добычи углеводородов в Конго.
- ↑ «OPEC : Member Countries». www.opec.org. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 7-ին.
- ↑ ЛУКОЙЛ зарегистрировал дочку в Конго под проект Marine 12
- ↑ Конго наращивает производство меди и кобальта
- ↑ Республика Конго поставила первую партию железной руды на экспорт
- ↑ «Запасы энергоносителей. Энергетический потенциал». EES EAEC. Мировая энергетика (ռուսերեն). 22.07.2021. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 29-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 24-ին.
- ↑ «Энергетика Конго (Браззавиль)». EES EAEC. Мировая энергетика (ռուսերեն). 16.05.2022. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 24-ին.
- ↑ «Россельхознадзор принял участие в 5-ом заседании Межправительственной Российско-Конголезской смешанной комиссии по экономическому, научно-техническому сотрудничеству и торговле // 17 декабря 2019 г.». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 24-ին.
- ↑ Из Москвы вылетел самолет с гумпомощью для жителей Конго