Jump to content

Հին եգիպտական նվիրաբերման դասակարգում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հոգեհանգիստի քարակոթող կավագործ Պեպի, պատկերված է նվիրաբերման բանաձևը։ Ձևակերպման տեքստը սկսվում է վերևի տողից և կարդացվում է աջից ձախ։
Օսիրիսի և Իսիդայի նվիրաբերումը։

Հին եգիպտական նվիրաբերման դասակարգում, այս դասակարգումը որոշակի հիերոգլիֆների հավաքածու է, որը հանդիսանում է զոհաբերություն մահացածի կողմից։ Նվիրաբերության բանաձևը, հանգուցյալին հնարավորություն է տալիս մասնակցել աստվածներին արված զոհաբերությանը թագովորի անունից։ Այդ նվիրաբերությունները տեղի են ունենեցել մահացածի ընտանիքի անդամների ներկայությոամբ[1]։ Եգիպտական բոլոր նվիրաբերման դասակարգումը ձևավորվել են մեկ ընդհանուր հիմքի վրա։ Նրանք ընդամնեը տարբերվում են անուններով և աստվածների տիտղոսներով, որոնց նվիրված է եղել այդ նվիրաբերությունը։ Ստորև ներկայացաված է այդ նվիրաբերությունների բանաձևի ստանդարտ օրինակ՝

M23t
R4
X8Q1D4nbR11wO49
t
Z1nTraAnbU23bN26
O49
D37
f
O3F1
H1
V6S27x
tnb
tnfr
twab
tS34
t
nTrim
n
D28
n
iF39
x
iiF12sr
t
z
nA1Aa11
P8
ḥtp dỉ nsw wsỉr nb ḏdw, nṯr ˁȝ, nb ȝbḏw
dỉ=f prt-ḫrw t ḥnqt, kȝw ȝpdw, šs mnḥt ḫt nbt nfrt wˁbt ˁnḫt nṯr ỉm
n kȝ n ỉmȝḫy s-n-wsrt, mȝˁ-ḫrw

«Փարավոն, նվիրաբերություն է մատուցում Օսիրիսին, Բուսիրիսի պարոնին (Բուսիրիսը Եգիպտոսի կրոնական կենտրոնի հունական անվանումն է), մեծ Աստծուն, պարոն Աբիդոսին»։

«Նրան եմ տալիս նվիրաբերություն հացի, գարեջրի, կնդանիների, թռչունների, գիպսի, հագուստի (կտորի) տեսքով և ամեն լավն ու մաքուրը, քանի որ դրանով է Աստված ապրում»։

«Կա աստծո համար, հարգելի Սենուսերտաի, ճշմարիտ ձայնով»։

Հաճախ նվիրաբերության դասակարգումը փորագրված կամ էլ նկարված են ստելաաների, կեղծ դռների, սարկոֆագների և որոշ թաղումային առարկաների վրա։ Յուրաքանչյուր մահացածի նվիրաբերության դասակարգման մեջ գրված է նրա անունն ու տիտղոսը։ Նվիրաբերության բանաձևը ճոխություն չի հանդիսանում հասու միայն արքայական ընտանիքների անդամներին։ Ի տարբերություն այլ հավատքի տեքստերի, ինչպիսին են Լիտանյան Ռան է, սրանք կարող է օգտագործել ցնակացած մարդ, ովքեր հնարավորություն ուներ գնելու գոնե մեկ օրինակ[1]։

Նվիրաբերության դասակարգման կառուցվածքը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նվիրաբերության բանաձևը միշտ սկսվում է հետևյալ արտահայտությամբ՝

M23t
R4
X8
ḥtp dỉ nsw

Այս արտահայտությունը եկել է հին եգիպտական լեզվից, և հավանաբար նշանակում է «Փարավոն, նվիրաբերություն ընծայող»։ Նվիրաբերությունը կատարվում էր փարավոնի միջոցով, քանի որ նա միջնորդ էր հանդիսանում Եգիպտոսի սովորական բնակչության և Աստծո միջև[1]։ Հաջորդ շարքում գրվում էր մահացածների աստծների անունները և նրա մի քանի մականուններ։ Որպես մահացածների աստված հաճախ հիշատակվում են Օսիրսը և Անուբիսը, հազվադեպ Գեբ աստվածը կամ էլ այլ աստվածություն։ Այս արտահայտության մեջ ներկայացվում է աստվածության անունը՝

Q1D4nbR11wO49
t
Z1nTraAnbU23bN26
O49
wsỉr nb ḏdw, nṯr ˁȝ, nb ȝbḏw

Թարգմանաբար նշանակում է՝ «Օսիրիս, Բուսիրիսի պարոն, մեծ Աստված, Աբիդոսի պարոն»։ Մի խումբ մականուններ «Բուսիրիսի պարոն», «մեծ Աստված» և «Աբիդոսի պարոն» ամենատարածվածներն էին։ Ինչպես նաև հաճախ հանդիպում էին հետևյալ մականունները՝

nbH6nbG21HHN5
nb ỉmnt nb nḥḥ

որը թարգմանվում է ինչպես «Արևմուտքի պարոն, Հավերժության պարոն»։ Անուբիս անունով գրառումներն ավելի քիչ են հանդիպում, քան Օսիրիս անունով, նրանք ունեին հետևյալ տեսքը՝

E15
R4
W17tnTrO21D1N26
f
ỉnpw, ḫnty sḥ nṯr tpy ḏw=f

որը նշանակում է «Անուբիս, նա ով աստծո տարճարի գլխավորն է, նա ով լեռն է»։

Աստվածների անունների ցուցակից հետո, թվարկվում էր այն ցանկը, ինչը զոհաբերվում էր, որը այսպես կոչված «հրավիրելու նվիրաբերություն» (ḫrt-prw), որոնց միշտ հաջորդում են հիերոգլիֆների հետևյալ խումբը՝

D37
f
O3
    or    
X8s
n
O3
dỉ=f prt-ḫrw        or      dỉ=sn prt-ḫrw

որը նշանակում է «նա տալիս է (կամ «տալիս են» երկրորդ օրինակով) սղերսում (բանավոր) նվիրաբերելով հացի և գինու տեսքով»։ Մյուս նվիրաբերությունները արտահայտվում էին հետևյալ տեսքով՝

D37
f
O3F1
H1
V6S27x
t
nb
t
nfr
t
wab
t
S34
t
nTrim
dỉ=f prt-ḫrw t ḥnqt, kȝw ȝpdw, šs mnḥt ḫt nbt nfrt wˁbt ˁnḫt nṯr ỉm

որը նշանակում է «Աղերսելով նվիրաբերում է հացի, գարեջրի, կենդանիների, գիպսի, հագուստի (կտորի) տեսքով, և ամեն լավն ու մաքուրը, քանի որ դրանով է Աստված ապրում»։ Երբեմն ցուցակի վերջում տեքստը փոխարինվում է հետևյալ արտահայտությամբ.

x
t
nb
t
nfr
t
wab
t
D37
t
D37
p t
N1
T14G1N16
N21 Z1
W25n
n
t
V28D36
p
N36
S34
t
nTrim
ḫt nbt nfrt wˁbt ddt pt qmȝ(t) tȝ ỉnnt ḥˁp(ỉ) ˁnḫt nṯr ỉm

որը նշանակում էր «ամեն երկնային լավն ու մաքուրը, որը ստեղծվել է երկրի կողմից, բերված Նեղոսի ջրերից, քանի որ դրանով է Աստված ապրում»[2]։

Դասակարգման վերջի մասում գրվում է նվիրաբերողի անունը, տիտղոսը՝

n
D28
n
iF39
x
iiF12sr
t
z
n
A1Aa11
P8
n kȝ n ỉmȝḫy s-n-wsrt, mȝˁ-ḫrw

որը նշանակում է «(Կա)ի հոգու համար, հարգելի Սենուսետրա, ճշմարիտ ձայն»։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 Collier M (1998). How to Read Egyptian Hieroglyphs. London, England: University of California Press. էջեր 35–39.
  2. Allen JP (2000). Middle Egyptian. Cambridge, UK: Cambridge University Press. էջ 358.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Bennett, C. John C. (1941). «Growth of the ḤTP-DI-NSW Formula in the Middle Kingdom». Journal of Egyptian Archaeology. Egypt Exploration Society. 27: 77–82. doi:10.2307/3854561. JSTOR 3854561.
  • Franke, Detlef (2003). «The Middle Kingdom Offering Formulas—A Challenge». Journal of Egyptian Archaeology. 89: 39–57.
  • Lapp, Günther (1986). Die Opferformel des Alten Reiches unter Berücksichtigung einiger später Formen. Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.
  • Smither, Paul C. (1939). «The Writing of the ḤTP-DI-NSW Formula in the Middle and New Kingdoms». Journal of Egyptian Archaeology. Egypt Exploration Society. 25 (1): 34–37. doi:10.2307/3854927. JSTOR 3854927.