Ալեքսանդր Դովժենկո

Ալեքսանդր Դովժենկո
Դովժենկոյին նվիրված ԽՍՀՄ փոստային նամականիշ
Ի ծնե անուն՝	ուկրաիներեն՝ Олександр Петрович Довженко
Ծննդյան թիվ՝	օգոստոսի 29 (սեպտեմբերի 10), 1894
Ծննդավայր՝	Սոսնիցա, Չեռնիգովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանի թիվ՝	նոյեմբերի 25, 1956(1956-11-25)[…] (62 տարեկան)
Վախճանի վայր՝	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն՝	Ուկրաինայի Ժողովրդական Հանրապետություն  Ուկրաինական պետություն Ուկրաինական ԽՍՀ Ռուսական կայսրություն  ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն՝	կինոռեժիսոր, սցենարիստ, կինոպրոդյուսեր, գրող, մոնտաժող, դիվանագետ և ռեժիսոր
Պարգևներ՝	և
IMDb։	ID 0235590

Ալեքսանդր Պետրովիչ Դովժենկո (ուկրաիներեն՝ Олександр Петрович Довженко, սեպտեմբերի 10, 1894, Սոսնիցա, Չեռինգովյան նահանգ, Ռուսական կայսրություն - նոյեմբերի 25, 1956, Պերեդելկինո, Մոսկվայի մարզ, ԽՍՀՄ), ազգությամբ ուկրաինացի խորհրդային կինոռեժիսոր, կինոդրամատուրգ, սցենարիստ, մոնտաժող, դիվանագետ, նաև գրող, ՌՍՖՍՀ ժողովրդական արտիստ, Լենինյան և Ստալինյան մրցանակների դափնեկիր, համր կինոյի նշանավոր գործիչներից մեկը։

Կենսագրություն

Ալեքսանդր Դովժենկոն ծնվել է 1894 թվականին, Սոսնիցայում, գյուղացու ընտանիքում։ 1914 թվականին ավարտել է Գլուխովսկիի ուսուցչական ինստիտուտը։ Մյունխենում սովորել է նկարչություն։ Վարել է տարբեր պաշտոններ Ուկրաինայում (1917-1923), ինչպես նաև դիվանագիտական աշխատանք է կատարել Լեհաստանում և Գերմանիայում։ 1926 թվականին մուտք է գործել կինոասպարեզ, սկզբում որպես սցենարիստ, ապա ռեժիսոր։ «Դիվանագիտական սուրհանդակի պայուսակը» կինոնկարից հետո (1927), Դովժենկոն բեմադրեց «Զվենիգորա» կինոժապավենը (1928), որը հռչակ բերեց հեղինակին։ 1929 թվականին Դովժենկոն էկրանավորեց «Արսենալ» կինոնկարը։ «Հողը» կինոնկարը երկու անգամ դասվեց աշխարհի 12 լավագույն ֆիլմերի շարքը։ «Իվան» կինոպատումից հետո (1932) Դովժենկոն էկրանավորեց «Աերոգրադը» (1935): «Շչորս» կինոնկարը (1939) դասական գործ է, որը մեծ աղմուկ հանեց Միացյալ Նահանգներում ու Անգլիայում և անվանվեց «Ուկրաինացի Չապաև»։ 1948 թվականին Դովժենկոն բեմադրեց իր վերջին՝ «Միչուրին» կինոնկարը։ Դովժենկոն մահացավ 1956 թվականին, 62 տարեկան հասակում, «Պոեմ ծովի մասին» կինոժապավենի նկարահանումները սկսելուց մի քանի օր առաջ։ Այն ավարտեց նրա այրին՝ Սոլնցևան, 1958 թվականին։ Կինոնկարի սցենարիստին՝ Դովժենկոյին, 1959 թվականին ետմահու շնորհվեց Լենինյան մրցանակ։ Դովժենկոյի ստեղծագործական անսահման կարողության վկաները դարձան նաև փաստագրական կինոնկարները՝ «Ազատագրում» (1940), «Պայքար մեր խորհրդային Ուկրաինայի համար» (1943), ինչպես նաև «Հայրենի երկիր» (1946)՝ նվիրված Խորհրդային Հայաստանիսոցիալիստական շինարարությանը։

Պարգևներ

• Լենինի շքանշան
• Կարմիր դրոշի շքանշան
• Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան
• «Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ Անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ
• «Մոսկվայի 850-ամյակի հիշատակի» մեդալ
• Լենինյան մրցանակ
• Ստալինյան մրցանակ
• ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ

Գրականություն

• О. Довженко. Господи, пошли мені сили։ кіноповість, оповідання, фольклорні записи, листи, документи. Харків։ Фоліо, 1994.
• А. Довженко. Писатель кино в свете требований современности // А. Довженко. Собрание сочинений в 4-х т. Москва։ Искусство, 1969, т. 4.
• Сашко Дерманський про Авіценну, Олександра Суворова, Олександра Довженка, Уолта Диснея, Пеле / С. Дерманський. - Київ։ Грані-Т, 2007. - 112 с.։ іл. - (Серія «Життя видатних дітей»). - ISBN 978-966-2923-80-3
• І. Кошелівець, Є. Сверстюк. Довженко вчора і сьогодні. Про затемнені місця з біографії // Терен. - 2005.
• Ю. Лавріненко. Олександр Довженко // Українське слово. Київ, 1994, т. 2.
• О. Плавський. Олександер Довженко // Українська літературна газета, Мюнхен, 1957, ч. З.
• I. P. Семенчук. Життєпис Олександра Довженка. Київ, 1991.
• В. Дончик. Олександр Довженко // Історія української літератури XX ст.։ У 2 кн. Кн, 1/ За ред. В. Г. Дончика. Київ, 1994.
• Р. Корогодський. Довженко в полоні. Розвідки та есе про майстра. Київ։ Гелікон, 2000.
• О. Грищенко. З берегів зачарованої Десни. Київ, 1964.
• М. Шудря. Геній найвищої проби. Київ, 2005.
• В. Марочко. Зачарований Десною. Історичний портрет Олександра Довженка. Київ։ Києво-Могилянська академія, 2006.
• С. Тримбач. Олександр Довженко. Загибель богів։ Ідентифікація автора в національному часо-просторі. Вінниця։ Глобус-прес, 2007
• Marco Carynnyk. Dovzhenko, Alexander, The Poet as Filmmaker։ Selected Writings, ed. and trans., Cambridge, Mass.։ MIT Press, 1973.
• Vance Kepley, Jr. In the Service of the State. Madison, Wisconsin։ University of Wisconsin Press, 1986.
• Ivor Montagu. Dovzhenko։ Poet of the Life Eternal, Sight and Sound, 1957.
• Marshall Herbert. Masters of the Soviet Cinema։ Crippled Creative Biographies, London։ Routledge, 1983.
• George O. Liber. Alexander Dovzhenko։ A Life in Soviet Film, London։ British Film Institute, 2002, ISBN 0-85170-927-3.
• Довженко в воспоминаниях современников. Москва։ Искусство, 1981.
• Юренев Р. Александр Довженко. Серия Мастера киноискусства. М. Изд-во Искусство. 1959 г. - 192с.

Արտաքին հղումներ

Ալեքսանդր Դովժենկո էջը Վիքիպահեստում

• կենսագրություն people.ru կայքում
• կենսագրություն «Ուկրաինայի Հպարտություն» կայքում Արխիվացված 2016-03-06 Wayback Machine
• ստեղծագործություններ litplayer աուդիոգրադարանում Արխիվացված 2011-08-20 Wayback Machine
• Ալեքսանդր Դովժենկոյին նվիրված կայք Արխիվացված 2011-03-04 Wayback Machine
• http://www.refineua.com.ru/pageid-4723-1.html Արխիվացված 2007-04-28 Wayback Machine
• ստեղծագործությունների ընտրանի (ուկր.)
• http://uwf.edu/ruzwyshyn/dovzhenko/dovzhenkostudy.html Արխիվացված 2010-06-08 Wayback Machine

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 439)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Դովժենկո» հոդվածին։