Jump to content

Boiler room

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Boiler room
Ելքային զանգերի կենտրոն, որը վաճառում է կասկածելի ներդրումներ հեռախոսով Խմբագրել Wikidata
Խարդախություն Խմբագրել Wikidata

Boiler room (հայերեն՝ կաթսայատուն), բիզնեսում կաթսայատուն եզրույթը վերաբերում է ելքային զանգերի կենտրոնին, որը կասկածելի ներդրումներ է վաճառում հեռախոսով։ Այն սովորաբար վերաբերում է մի սենյակի, որտեղ վաճառողներն աշխատում են՝ օգտագործելով անարդար, անազնիվ վաճառքի մարտավարություն, երբեմն վաճառելով penny stock բաժնետոմսեր, կատարելով ուղղակի խարդախություն։ Կաթսայատան տարածված մարտավարությունը կեղծված և ուժեղացված տեղեկատվության օգտագործումն է՝ ընկերության կողմից հրապարակվող ստուգված տեղեկատվության հետ համատեղ[1]։ Տերմինը հաճախ օգտագործվում է՝ մատնանշելով վատ աշխատանքային պայմանները և մեծ ճնշման ներքո վաճառքի մարտավարությունը։

Կառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաթսայատան դասական պատկերն այն է, երբ այն ունի չբացահայտված հարաբերություններ իր կողմից խրախուսվող ընկերությունների հետ կամ չբացահայտված շահույթի շարժառիթ՝ այդ ընկերությունների առաջխաղացման համար։

Երբ արտաքին ներդրողները տեղակայվում են, կաթսայատունը խթանում է (հեռախոսային զանգերով բրոքերային հաճախորդներին կամ սպամ էլփոստով) այն բաժնետոմսերը, որոնք շատ հաճախ չեն գնում կամ վաճառվում։ Կաթսայատան բրոքերները իրականում «ստեղծում» են շուկա՝ ներգրավելով գնորդներին, որոնց բաժնետոմսերի պահանջարկը բարձրացնում է գինը. սա ընկերության սեփականատերերին բավականաչափ ծավալ է տալիս իրենց բաժնետոմսերը շահույթով վաճառելու համար, սկզբնական ներդրողները շահույթ են ստանում կաթսայատան շահագործման արդյունքում ներգրավված ներդրողների հաշվին։

20-րդ դարում ԱՄՆ արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովը կաթսայատները նկարագրեց հետևյալ կերպ[2].

Բրոքերները նստած էին բասկետբոլի դաշտի չափ սենյակում։ Նրանց բոլոր գրասեղանները շարված էին կողք կողքի՝ շարքերով։ Ընկերությունն ամեն առավոտ առավոտյան ժամը 8:30-ին անցկացնում էր պարտադիր վաճառքի հանդիպումներ, այդ ժամանակ ցուցադրվում էին վաճառքի տեխնիկան և բաշխվում էին ֆիրմայի «տնային ֆոնդի» սցենարները։ Սպասվում էր, որ բրոքերները կհետևեն սցենարներին և հաճախորդներին կտրամադրեն միայն իրենց բովանդակած տեղեկությունները։

Կաթսայատան որոշ առանձնահատկություններ ներառում են միայն լավ նորություններ ներկայացնելը վաճառվող բաժնետոմսերի մասին և խոչընդոտել հաճախորդների կամ բրոքերների կողմից արտաքին հետազոտությունների անցկացմանը։

Կաթսայատան ներսում կա աշխատանքի բավականին խիստ բաժանում։ Հիերարխիայի ներքևում գտնվում են «որակավորողները», ովքեր փորձում են հաճախորդներին հետաքրքրել ներդրումներ կատարելու։ Նրանք կարող են չպահանջված հեռախոսազանգեր կատարել և տեղեկագրեր ուղարկել։ Հաջորդը «ստուգողները» կամ «բացողները» են, ովքեր զանգահարում են հաճախորդներին, որպեսզի նրանց ավելի շատ ներկայացնեն ներդրումները և իրենց ֆիրման, շահեն վստահությունը և վաճառեն նրանց, գուցե սկզբում, փոքր քանակությամբ բաժնետոմսեր։

Ժամանակակից կաթսայատներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1960-1980-ական թվականներին կաթսայատները վաճառում էին մունիցիպալ պարտատոմսեր ոչ բարդ ներդրողներին։ Այս կաթսայատները հիմնականում տեղակայված էին ԱՄն-ի հարավ-արևելքում, հատկապես Մեմֆիսում, Թենեսիում և ավելի ուշ Լիթլ Ռոքում, Արկանզասում։ Օպերատորները ստացել են «Bond Daddies» մականունը։ Օպերատորները վաճառում էին պարտատոմսերը ուռճացված գներով, փոխարինում էին տարբեր պարտատոմսեր, մոլորեցնում ներդրողներին ռիսկերի վերաբերյալ[4][5]։

1990-ական թվականներին Նյու Յորքում կազմակերպված հանցավորությունը ներգրավվեց կաթսայատների օգտագործմամբ մանրածախ բաժնետոմսերի խարդախության մեջ[6][7]։

Թեև շատերն անհետացել են 1990-ական թվականներին «dot-com փուչիկի» պայթումից հետո, շատ կաթսայատներ դեռ գործում են ամբողջ աշխարհում։ Հեռահաղորդակցության ծախսերի կրճատումը նշանակում է, որ ընկերությունը կարող է կենսունակորեն աշխատել մի երկրում, մինչդեռ ապագա ներդրողներին ներգրավում է մեկ այլ երկրում։ Նման գործողության առավելությունն այն է, որ ընկերությունը կարող է գործել առանց ներդրողի հայրենի իրավական համակարգի հետապնդման վախի։ Օրինակ, շատ կաթսայատներ, որոնք կապվում են Միացյալ Թագավորության ապագա ներդրողների հետ, գործում են իսպանական քաղաքներից, ինչպիսիք են Բարսելոնան և Վալենսիան[8][9]։

Կաթսայատան շահագործումը լավ օրինակ է Ֆորտ Լոդերդեյլում գտնվող First Resource Group LLC ընկերության գործով, որը մեղադրվում է ԱՄՆ արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովի կողմից 2012 թվականին կաթսայատան սխեմայի իրականացման համար։ Ըստ SEC-ի՝ First Resource-ի (ընկերության հիմնադիր՝ Դեյվիդ Հ. Սթերնը) օգտագործել է հեռախոսային վաճառքի կաթսայատուն՝ ուռճացված պահանջներ ներկայացնելու և ներդրողներին խաբելու համար՝ միաժամանակ շահարկելով բաժնետոմսերի գինը և շահույթ ստանալով[10]։

Համացանցի տարածմամբ և առանց կարգավորումների հեշտությամբ վեբ կայք ստեղծելու հնարավորությամբ, ինչպես նաև այլ իրավասություններով աշխատելու հնարավորությամբ, կաթսայատները շարունակել են գործել մինչև 21-րդ դարը։ Խաբեբաների համար հեշտ է վեբ կայք ստեղծել մի երկրում, գործել մեկ այլ երկրից և թիրախավորել երրորդ երկրում գտնվող զոհերին՝ թաքցնելով ինքնությունը և կորցնելով հետքը։ Ֆինանսական կարգավորումը զգալիորեն տարբերվում է երկրից երկիր, և որոշ երկրներ միտումնավոր խթանում են ցածր կարգավորող միջավայրեր՝ ֆինանսական բիզնեսը գրավելու համար։ Յուրաքանչյուր երկրի ֆինանսական կարգավորող մարմինները զգալի դժվարություններ ունեն այլ երկրներում խաբեբաների վերաբերյալ կանոնների կիրառման հարցում։ Ներդրողների կամ տուժողների կողմից ցածր ֆինանսական գրագիտության պայմաններում (հատկապես համաշխարհային ֆինանսական շուկաների գործունեության ավելի բարդ ձևերով) և առանց տարբեր երկրների ֆինանսական կարգավորիչների միջև ավելի լավ համակարգման, կաթսայատները շարունակում են գործել։

Գոլդ Քոստ կաթսայատան խարդախություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գոլդ Քոստը քննիչների կողմից նկարագրվել է որպես ներդրումային խարդախության մայրաքաղաք Ավստրալիայում, որտեղ բազմաթիվ կաթսայատան օպերատորներ կեղծ ներդրումային և սպորտային խաղադրույքների սխեմաներ են վաճառում ավստրալացի և արտասահմանյան հաճախորդներին։ Ավստրալիայի հանցավորության դեմ պայքարի հանձնաժողովը գնահատում է, որ ավստրալացիները մինչև 2012 թվականը կորցրել են առնվազն 113 միլիոն ավստրալիական դոլար[11]։

Խարդախությունների օպերատորները գնում են հին դարակաշարային ընկերություններ, առանց բողոքների պատմության, որպեսզի օրինական առևտուր անող ընկերության պատրանք ստեղծեն։ Երբ բողոքները հեղինակության հետ կապված խնդիրներ են առաջացնում, նրանք փակում են ընկերությունը և նորից սկսում։ Օգտագործվում են վիրտուալ գրասենյակներ, կեղծ ընդունարաններ և կեղծ ցուցմունքներ, հեռավաճառողները զանգահարում են զոհերին՝ բարձր եկամտաբերության մասին ապակողմնորոշիչ պնդումներով[12][13]։ Տուժողները նշում են, որ խաղադրույքների և ներդրումային ծրագրերը չեն աշխատում, և նրանք կորցրել են իրենց գումարը, երբ ընկերությունները հանկարծակի փակվել են[12]։ 2011 թվականին մասնավոր հետաքննիչ Քեն Գեմբլը, հանդես գալով զոհերի խմբերի անունից, Քվինսլենդի ոստիկանական ծառայությանը տրամադրեց միլիոնավոր դոլարների խարդախության ապացույցներ[14]։ 2014 թվականի վերջին հայտարարվեց, որ Քվինսլենդի հանցավորության և կոռուպցիայի հանձնաժողովը ստանձնել է Գոլդ Քոստի կաթսայատների մի քանի խարդախությունների հետաքննությունը այն մեղադրանքների պատճառով, որ իբր խարդախները ստանում էին ոստիկանական պաշտպանություն[15]։

Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եզրույթը կարող էր առաջանալ նման ընկերությունների կողմից օգտագործվող էժան, հապճեպ կազմակերպված գրասենյակային տարածքից՝ հաճախ ընդամենը մի քանի գրասեղաններով, շենքի նկուղում կամ կոմունալ սենյակում, փակ տոթ սենյակի ճնշմամբ՝ արագ տեմպերով վաճառքի մարտավարությունից, որը կաթսայատուն է հիշեցնում։

1970-ական թվականների սկզբին «կաթսայատուն» եզրույթը օգտագործվում էր քաղաքական կուսակցությունների կողմից՝ բազմաթիվ հեռախոսներով սենյակի համար, որն օգտագործվում էր ապագա ընտրողներին զանգահարելու համար։

1968 թվականին սենատոր Ռոբերտ Քենեդիի մոտ աշխատում էին վեց կանայք՝ որպես «Կաթսայատան աղջիկներ»։ Նրանց համբավը մեծացավ 1969 թվականին քարտուղարուհի Մերի Ջո Կոպեչնի մահվան արդյունքում[16]։

Մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մտացածին մի բրոքերային ընկերություն ներկայացվել է 2000 թվականին «Կաթսայատուն» ֆիլմում[17], իսկ համանուն պիեսը և 1992 թվականին նկարահանված «Գլենգարի Գլեն Ռոսը» ֆիլմը[18] ցույց են տալիս անշարժ գույքի վաճառքով զբաղվող կաթսայատան նմանատիպ իրականություն։

HBO հաղորդաշարի երկրորդ եթերաշրջանում The Sopranos-ը պատկերում է հորինված DiMeo հանցավոր ընտանիքի գործընկերների կողմից կաթսայատանից դուրս մղվող սխեման։

2013 թվականին նկարահանված «Ուոլ Սթրիթի գայլը» ֆիլմը, որի գլխավոր դերակատարը Լեոնարդո ԴիԿապրիոն է, նույնպես ներառում է կաթսայատների ներդրումային բիզնես և հիմնված է դատապարտված պեննի բաժնետոմսերի զեղծարար Ջորդան Բելֆորտի հուշերի վրա, որի Stratton Oakmont բրոքերային տունը գործում էր որպես կաթսայատուն։ «White Collar» հեռուստասերիալի 2010 թվականի դրվագում պատկերված է ստահակ Նիլ Քաֆրին, որը ներթափանցում է կոռումպացված բրոքերների խումբ, որը ուռճացված պեննի բաժնետոմսեր է վաճառում։

Աջակցություն տուժողներին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խարդախությունների զոհերի գրասենյակը դրամական օգնություն է առաջարկում տուժողներին ԱՄՆ ողջ տարածքում։ Այդ միջոցները ուղղակիորեն ստացվում են «դաշնային իրավախախտներից», ինչպես նաև մասնավոր նվիրատվություններից և նվերներից։ Ի հավելումն դրան, այն «բարձրացնում է իրազեկվածությունը զոհերի խնդիրների մասին, նպաստում է զոհերի իրավունքների մասին օրենքներին համապատասխանությանը և տրամադրում է ուսուցում և տեխնիկական աջակցություն, հրապարակումներ զոհերի օգնության մասնագետներին»[19]։ Այն նաև կապում է զոհերին ԱՄՆ դեպարտամենտին։ Արդարադատության զոհերի ծանուցման համակարգը մշակվել է տուժողներին տեղեկացված պահելու համար։ Տուժողները կարող են գրանցվել առցանց՝ իրենց համապատասխան դեպքի վերաբերյալ ծանուցումներ ստանալու համար։

Զգացմունքային ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կաթսայատան խարդախ բիզնեսի ազդեցությունը տարածվում է ֆինանսական կորուստներից մինչև հոգեկան առողջության և կայունության վրա։ Զոհերը հաճախ տառապում են սթրեսից, անհանգստությունից, ինքնագնահատականի կորստից և դեպրեսիայից։ Զոհերը նաև դրսևորում են վարքի փոփոխություններ, որոնք ներառում են զգուշություն ուրիշների և ֆինանսական գործարքների նկատմամբ։ Մյուս կողմից, շատ տուժողներ ավելի լավ են գիտակցել անվտանգության կարևորությունը և որպես այդպիսին ձեռնարկել կանխարգելիչ գործողություններ ապագայի համար[20]։

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Stevenson, Robert J (2000). The Boiler Room and Other Telephone Sales Scams. Chicago: University of Illinois Press. ISBN 978-0-252-06934-5.
  • Lauria, Salvatore; David S. Barry (2003). The Scorpion and the Frog: High Times and High Crimes. Beverly Hills, CA: New Millennium Entertainment. ISBN 978-1-893224-26-1.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Rountree, Brian; Nelson, Karen; Price, Richard (2018 թ․ նոյեմբերի 13). «Boiler Room | Rice Business Wisdom». Jones Graduate School of Business at Rice University (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 1-ին.
  2. ↑ «Portrait of a Boiler Room». Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  3. ↑ Barnes, Paul (2017 թ․ մարտ). «Stock market scams, shell companies, penny shares, boiler rooms and cold calling: The UK experience, International Journal of Law, Crime and Justice» (PDF). International Journal of Law, Crime and Justice. 48: 50–64. doi:10.1016/j.ijlcj.2016.11.001.
  4. ↑ «The Municipal Securities Rulemaking Board Gallery on Municipal Securities Regulation (Adding a Rail)». Securities and Exchange Commission Historical Society. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ մայիսի 30-ին.
  5. ↑ The Handbook of Municipal Bonds; By Sylvan G. Feldstein, Frank J. Fabozzi; Wiley; 2011; 978-1-118-04494-0
  6. ↑ Walker, Richard H. (2000 թ․ սեպտեմբերի 13). «SEC Testimony: Organized Crime on Wall Street (R. Walker)». U.S. Securities and Exchange Commission. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 8-ին.
  7. ↑ «Mobbed Up on Wall Street». Bloomberg. 2003 թ․ մայիսի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 4-ին.
  8. ↑ Tony Levene (2007 թ․ փետրվարի 3). «Lifting the lid on 'boiler room' scams». The Guardian. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  9. ↑ Tony Levene (2004 թ․ փետրվարի 21). «Boiler rooms chug on». The Guardian. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  10. ↑ «SEC Charges Boiler Room Operators in Florida-Based Penny Stock Manipulation Scheme». U.S. Securities and Exchange Commission (Press release). 2012 թ․ հունվարի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  11. ↑ Joshua Robertson (2015 թ․ օգոստոսի 17). «'The biggest mistake in my life': how Gold Coast boiler room scams duped investors». The Guardian. Australia. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունիսի 27-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 Mark Solomons; Mark Willacy (2015 թ․ մայիսի 26). «Former police officers under suspicion over Gold Coast boiler room scams that raked in millions of dollars». ABC News. Australia. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հուլիսի 14-ին.
  13. ↑ Josh Bavas (2015 թ․ մայիսի 8). «Arrest over 'boiler room' telemarketing scam that allegedly conned 19 people out of $470,000». ABC News. Australia. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 25-ին.
  14. ↑ Mark Solomons (2015 թ․ հունիսի 12). «Queensland Organised Crime Commission to look into investment fraud, police corruption claims on Gold Coast». ABC News. Australia. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 13-ին.
  15. ↑ Willacy, Mark; Solomons, Mark (2014 թ․ սեպտեմբերի 2). «Gambling scam takes millions from Australian investors». Australia: ABC 7:30. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
  16. ↑ «Kennedy Edward M Senator». The Weisberg Archive, Beneficial-Hodson Library, Hood College.
  17. ↑ «Boiler Room (2000) - Cast». Cinema.com. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  18. ↑ Original play script
  19. ↑ «What We Do». Office for Victims of Crime (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 13-ին.
  20. ↑ Button, Mark; Lewis, Chris; Tapley, Jacki (2014 թ․ փետրվարի 1). «Not a victimless crime: The impact of fraud on individual victims and their families». Security Journal (անգլերեն). 27 (1): 36–54. doi:10.1057/sj.2012.11. ISSN 1743-4645. S2CID 153910968.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Boiler_room&oldid=9973640» էջից