Jump to content

Ֆեոդոր Բրանդ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ֆեոդոր Բրանդ
գերմ.՝ Johann Friedrich von Brandt[1]
Դիմանկար
Ծնվել էմայիսի 25, 1802(1802-05-25)[2][3][4][…]
ԾննդավայրՅուտերբոգ, Potsdam District, Արևելյան Գերմանիա[5][3][2]
Մահացել էհուլիսի 3 (15), 1879[3][5][2] (77 տարեկան)
Մահվան վայրՄեռիկյուլա, Wierland County, Էսթլյանդյան նահանգ, Ռուսական կայսրություն[3][5][2]
ԳերեզմանՍմիոլենսկոե լյութերական գերեզմանոց
Քաղաքացիություն Պրուսիայի թագավորություն և  Ռուսական կայսրություն
ԿրթությունHU Berlin և Հալլե-Վիտենբերգի համալսարան
Գիտական աստիճանդոկտորի աստիճան[1]
Մասնագիտությունկենսաբան, թռչնաբան, կենդանաբան, ակադեմիկոս, բուսաբան, բնագետ, միջատաբան, համալսարանի դասախոս, քաղցկեղաբան, Ձկնաբան և բժիշկ
ԱշխատավայրHU Berlin
Պարգևներ և
մրցանակներ
Սպիտակ արծվի շքանշան Սուրբ Վլադիմիրի 2-րդ աստիճանի շքանշան Սուրբ Աննայի Առաջին Փառքի շքանշան Սուրբ Ստանիսլավի 1-ին աստիճանի շքանշան Սուրբ Վլադիմիրի 3-րդ աստիճանի շքանշան Սուրբ Վլադիմիրի 4-րդ աստիճանի շքանշան Սուրբ Աննայի 2-րդ աստիճանի շքանշան և Սուրբ Ստանիսլավի 2-րդ աստիճանի շքանշան
ԱնդամությունԼեոպոլդինա[6], Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա[7], Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[5]
ԵրեխաներAlexander Brandt?[8] և Roman Brandt?[9]
 Johann Friedrich von Brandt Վիքիպահեստում

Ֆեոդոր Ֆեոդորովիչ Իոհան ֆոն Բրանդ (գերմ.՝ Johann Friedrich von Brandt, մայիսի 25, 1802(1802-05-25)[2][3][4][…], Յուտերբոգ, Potsdam District, Արևելյան Գերմանիա[5][3][2] - հուլիսի 3 (15), 1879[3][5][2], Մեռիկյուլա, Wierland County, Էսթլյանդյան նահանգ, Ռուսական կայսրություն[3][5][2]), գերմանացի, Ռուսական կայսրության բնագետ, բժիշկ, կենդանաբան և բուսաբան, Ռուսաստանի միջատաբանական ընկերության նախագահ, ակադեմիկոս, գաղտնի խորհրդական 1869 թվականից։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1802 թվականի մայիսի 25-ին Պրուսական Սաքսոնիայի Յուտերբոգ քաղաքում։ Նախնական կրթությունը ստացել է հարազատ քաղաքի գիմնազիայում, իսկ հետո՝ Վիտենբերգի լիցեյում։ 1921 թվականին սովորել է Բեռլինի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում։ Սկզբնական շրջանում Բրանդը ավելի շատ Գեյնի ղեկավարությամբ զբաղվում էր բուսաբանությամբ, իսկ հետագայում՝ Լիխտեյնշտեյնի ու Ռուդոլֆի ղեկավարությամբ անատոմիայով և կենսաբանությամբ։ 1825 թվականին ավարտել է Բեռլինի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետը, իսկ 1826 թվականին՝ դիսերտացիայի պաշտպանությունից հետո, ստացել է բժշկագիտության դոկտորի աստիճան։ Ծառայությունը սկսել է Բեռլինում որպես թերապևտ Գեյնի ընթերակա։ Ինն ամիս անց տեղափոխվել է անատոմիական թանգարան որպես օգնական։ 1827 թվականի հուլիսի 4-ից Բեռլինի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետի պրիվատ-դոցենտ էր, իսկ 1983 թվականից՝ պրոֆեսոր։

Գերմանիայում մշտական աշխատանք չգտնելով՝ Հումբոլդտի և Ռուդոլֆի ազդեցությամբ տեղափոխվել է Ռուսաստան[10]։ 1831 թվականին թողել է Բեռլինը և սկսել է աշխատել կայսերական ակադեմիայի կենդանաբանական թանգարանում որպես Կ. Բեռի ասիստենտ, հետագայում ղեկավարել է կենդանաբանական թանգարանը։ Փաստացի նա ստեղծել է կենդանաբանական թանգարանը մասամբ իր հավաքածուներով, ինչպես նաև փոխանակման ճանապարհով։ 1832 թվականին մայիսին նա ընտրվել է արտակարգ, իսկ 1833 թվականի հունիսի 14-ից՝ սովորական ակադեմիկոս Կայսերական գիտություննների ակադեմիայում[11]։ 1837-1846 թվականներին Բրանդը Պետերբուրգի Մարինյան ինստիտուտի տեսուչ էր, 1843-1859 թվականներին՝ գլխավոր մանկավարժական ինստիտուտի կենդանաբանության և համեմատական անատոմիայի պրոֆեսոր, իսկ 1957-1960 թվականներին` բժշկա-վիրաբուժական ակադեմիայի պրոֆեսոր։ Նա ժամանակի լավագույն հնէաբաններից էր, ուսումնասիրում էր տարբեր տարիքի և տիպի կենդանի բրածոներին, հատկապես հատուկ ուշադրություն էր դարձնում ձկներին, թռչուններին, կետակերպերին և այսպես կոչված հաստակաշիներին՝ մամոնտ, ռնգեղջյուր և այլն։ Հոֆմանի ղեկավարությամբ 1846-1850 թվականներին մասնակցել է Ռուսական աշխարհագրական ընկերության արշավախմբին։ Նա արշավախմբի գործունեության ընթացքի մեծ մասում չնայած որ հիվանդ է եղել, բայց այնուամենայնիվ մեծ հոդված է գրել, որը հրատարակվել է արշավախմբի 1856 թվականի հաշվետվությունում։

1876 թվականի հունվարի 12-ին արժանացել «Սպիտակ արծիվ» շքանշանի, ինչպես նաև պրուսական «Կարմիր արծվի 2-րդ կարգի շքանշանի»։ Մահացել է 1870 թվականի հուլիսի 3-ին Նարվայի մոտ գտնվող Մերեկյուլ վայրում։ Նա հուղարկավորվել է Պետերբուրգի Սմոլենսկյան լյութերական գերեզմանատանը։

Գիտական աշխատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրանդը հեղինակ է շուրջ 300 աշխատությունների՝ համեմատական անատոմիայի, կենսաբանության, բուսաբանության, հնաբանության։ Աշխատությունների մեծ մասը գրել է գերմաներենով և ֆրանսերենով, կան նաև ռուսերեն և լատիներեն հրատարակություններ[12]։ Նա «Բժշկական կենդանաբանություն» երկհատորյակի, «Ողնաշարավոր կենդանիները հյուսիսեվրոպական Ռուսաստանում» և այլ գրքերի հեղինակն է։ Ունի անդամություններ տարբեր կազմակերպություններում։ Բրանդը շատ երկրների տարբեր գիտական ընկերությունների անդամ էր, Ռուսաստանի և մի շարք այլ պետությունների պատվավոր դոկտոր։

Հիշատակ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիտենբերգ քաղաքի այն դպրոցում, որտեղ 1812-1822 թվականներին սովորել է Բրանդը, տեղադրված է հուշատախտակ։ Նրա պատվին անվանակոչվել են կենդանական և բուսական աշխարհի 19 տեսակներ։

Ընտանիք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1831 թվականի մայիսի 25-ին ամուսնացել է Անրիետա Ավգուստա Ամալի Վեյխարդտի հետ (1811-1866)[11]։ Նրանց երեխաներն են․

  • Ռադդե Մարիա, դուստրը, 1863 թվականն ամուսնացած էր Գուստավ Իվանովիչ Ռադդեի հետ։
  • Որդի Բրանդտ Ալեքսանդր Ֆեդորովիչ (1844-1932), Խարկովի համալսարանի կենդանաբանության պրոֆեսոր
  • Որդի Բրանդտ Ռոման Ֆեդորովիչ (1853-1920) - Սլավիստ, Մոսկվայի համալսարանի պրոֆեսոր, Սանկտ Պետերբուրգի Գիտությունների Ակադեմիայի անդամ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #104263148 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Э. Б. Брандт, Федор Федорович (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1891. — Т. IVа. — С. 595—596.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Брандт, Федор Федорович (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1908. — Т. 3. — С. 325—326.
  4. ↑ 4,0 4,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
  6. ↑ https://www.leopoldina.org/mitgliederverzeichnis/mitglieder/member/Member/show/johann-friedrich-von-brandt/
  7. ↑ «Благодарить именем Академии»: центральноазиатские коллекции Зоологического музея в хронике заседаний Физико-математического отделения ИАН, 1874–1894, “To Give Thanks on Behalf of the Academy”: Central-Asian Collections of the Zoological Museum in the Annals of the Department of Physic and Mathematic of the Imperial Academy of Sciences, 1874–1894 (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2014. — Т. 6, вып. 4. — С. 80—104. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
  8. ↑ Э. Б. Брандт, Александр Федорович (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1891. — Т. IVa. — С. 592—593.
  9. ↑ Брандт, Роман Федорович (ռուս.) // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1891. — Т. IVa. — С. 594.
  10. ↑ Carozzi A. V. Brandt, Johann Friedrich // Dictionary of scientific biography. Vol. 2. N.Y.: C. Scribner’s Sons, 1970. P. 422—423.
  11. ↑ 11,0 11,1 Brandt Johann Friedrich Ivan Fedorovič // Erik-Amburger-Datenbank (нем.)
  12. ↑ Брандт Фёдор Фёдорович (Иоган Фридрих) // Материалы к истории геологии в СССР. Биографо-библиографический cловарь. Вып. 6. М.: ВИНИТИ, 1972. С. 22-53.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆեոդոր_Բրանդ&oldid=9995236» էջից