Արճիճով գուշակություն
.jpg)
Արճիճով գուշակություն (հին հունարեն՝ μόλυβδος–ից[1] և -mancy), հալած մետաղի օգտագործմամբ գուշակության տեխնիկա։ Որպես կանոն, հալված կապարը կամ անագը ընկղմվում են ջրի մեջ։ Այս գուշակության ձևը գործում է մի քանի երկրներում, դրանցից են՝ Ավստրիան, Բոսնիա և Հերցեգովինան, Բուլղարիան, Գերմանիան, Ֆինլանդիան, Էստոնիան, Լատվիան, Շվեյցարիան, Չեխիան և Թուրքիան[2]։ Պարզվել է, որ որոշ տարբերակներ պոտենցիալ վնասակար ազդեցություն ունեն մարդու առողջության համար:
Մեթոդ
Կապարե (կամ վերջերս՝ անագե) կաղապարները հալվում են բոցի վերևում գտնվող գդալի մեջ, այնուհետև հալված հեղուկը լցվում է ջրի մեջ: Արդյունքում ստացված պատկերը կամ ուղղակիորեն մեկնաբանվում է որպես ապագայի նախանշան, կամ շրջվում է մոմի լույսի ներքո՝ ստվերներ ստեղծելու համար, որոնց ձևերն այնուհետև մեկնաբանվում են: Ձևերը մեկնաբանվում են խորհրդանշականորեն, օրինակ՝ պղպջակների մակերեսը նշանակում է փող, փխրուն կամ կոտրված ձևը՝ դժբախտություն: Հալվելուց առաջ կապարի ձևը կարող է վերաբերել մարդու կյանքի որոշակի ոլորտին: Օրինակ՝ ճանապարհորդության նավերը, առաջխաղացման բանալիները և այլն[3]։
Ֆինլանդիա
Ֆինլանդիայում Ամանորի գիշերը գուշակություն կատարելու ավանդույթ կա՝ թիթեղը հալեցնում են վառարանի վրա դրված դույլի մեջ և արագ նետելում սառը ջրով դույլի մեջ: Այս պրակտիկայի ձևը հայտնի է «uudenvuodentina» անվամբ։ Խանութները վաճառում են դույլեր և փոքր ձողեր, որոնք նման են ձիաձևի, հատուկ այսպիսի գուշակության նպատակով[3]:
Օրիգինալ ձուլակտորները պատրաստվում են կակապրից և անագից, սակայն 2018 թվականին «Tukes (անվտանգության և քիմիական նյութերի գործակալություն)»-ը արգելեց կապարի օգտագործումը «uudenvuodentina» կատարելիս[4]։
Աշխարհի ամենամեծ, uudenvuodentina-ան որը կշռում է 41 գրամ (90 ֆունտ), ձուլվել է Ֆինլանդիայի Լովիյսա քաղաքում գտնվող «Valko» կամավոր հրշեջ ծառայության աշխատակիցների կողմից 2010 թվականի Ամանորին[5][6]։
Գերմանիա, Ավստրիա և Շվեյցարիա
«Bleigießen»-ը (բառացիորեն «կապարի լցնում») ավանդական միջոցառում է, որն անցկացվում է Ամանորին՝ գալիք տարվա ճակատագիրը կանխատեսելու համար[7]։ Ստացված տարբեր մոդելները նույնացվում են՝ հիմնվելով ցանկացած տարբեր առարկաների, կենդանիների և կառույցների հետ իրենց նմանության վրա, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի իր մեկնաբանությունը[8]։ EU կանոնակարգերը, որոնք ընդունվել են 2018 թվականին, սահմանափակում են թունավոր կապար պարունակող ապրանքների վաճառքը, ներառյալ մոլիբդոմանիայի հավաքածուները: Այլընտրանքային տարբերակներում ջրի մեջ կապարի փոխարեն կաթեցնում են անագ կամ հալված մոմ։ Չեխիայում այս արարողությունը Սուրբ Ծննդյան ավանդական ավանդույթներից է[9]։
Թուրքիա
Թուրքերենով այս գուշակության ավանդույթը կոչվում է «կուրշուն դեքմե (կապարի ձուլում, կապարի լցնում)», որը, ինչպես ենթադրվում է, օգնում է տարբեր հոգևոր խնդիրների լուծմանը, կանխատեսում է ապագան և այլն: Ծեսերը տարբեր են, սակայն յուրաքանչյուրում հալված կապարը ջրի մեջ լցնելը պարտադիր է[10][11]։ Անկարայի համալսարանի հետազոտողները հետազոտություն են անցկացրել կանանց առողջության վրա այս ավանդույթի ազդեցության վերաբերյալ: Նրանք հայտնել են օրգանիզմում առաջացող ծարիրի և կապարով թունավորման վտանգի մասին[11]։
Նմանատիպ ավանդական գուշակություն օգտագործվում է նաև Բոսնիա և Հերցեգովինայում[12]։
Հրեական ավանդական բժշկություն
Ժողովրդական բժշկության մեջ Աշկենազներում Բլեյգիսենի կողմից ստեղխված սեգուլա գուշակությունը (իդիշ՝ בלליי־גיסן) ներառում է բուժողի կողմից Սաղմոս կամ կախարդանք կարդալը, այնուհետև հալված կապարը ջրով լի նավի մեջ լցնելը։ Այն օգտագործվում է գուշակության կամ չար աչքը հեռացնելու համար[13]։ Ավանդաբար այն օգտագործվում էր այն դեպքերում, երբ հղի կանանց կամ երեխաների հիվանդությունը պայմանավորված էր վախով՝ պարզելու համար, թե որ առարկան է անհանգստության պատճառը. ըստ ինչ որ կենդանու հետ նմանության մետաղի ձևի՝ բուժողը կռահում է, թե ինչն է վախի պատճառը։ Օրինակ՝ կատուն, շունը, ձին և այլն[14]։
Ծանոթագրություններ
- ↑ μόλυβδος, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
- ↑ «Molybdomancy: A New Year's Eve Tradition». ULUKAYIN (ամերիկյան անգլերեն). 2021-12-26. Վերցված է 2021-12-28-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Uudenvuoden taikoja».
- ↑ «Lyijyn myynti kuluttajille on laitonta – tarkista myymäsi juotostinat». Turvallisuus- ja kemikaalivirasto (Tukes) (ֆիններեն). 2018-08-30. Վերցված է 2023-01-03-ին.
- ↑ «Maailman suurin uudenvuoden tina valettiin Loviisassa». iltalehti.fi. Վերցված է 28 September 2015-ին.
- ↑ Valkon VPK valoi maailman suurimman uudenvuoden tinan 41 kg. YouTube. 1 January 2010. Արխիվացված օրիգինալից 2021-12-21-ին. Վերցված է 28 September 2015-ին.
- ↑ «Bleigießen – Lead Pouring». www.german-way.com. Վերցված է 2019-01-02-ին.
- ↑ «The German Custom of Bleigiessen». www.mrshea.com. Վերցված է 12 April 2019-ին.
- ↑ «Alternativen fürs Orakel-Gießen: Das erste bleifreie Silvester». Spiegel Online. 2018-12-31. Վերցված է 2019-01-02-ին.
- ↑ pp. 233 ff., Healing Secular Life: Loss and Devotion in Modern Turkey, Christopher Dole, University of Pennsylvania Press, 2012, 0812206355
- ↑ 11,0 11,1 "Kurşun döktürmenin inanılmaz zararı", Milliyet (retrieved December 21, 2017)
- ↑ "Traditional Medicine in the Pristine Village of Prokoško Lake on Vranica Mountain, Bosnia and Herzegovina", Broza Šarić-Kundalić et al., Scientia Pharmaceutica 78, #2 (2010 June 30), pp. 275–290, .
- ↑ Zeveloff, Naomi (November 4, 2015). «How I Rid Myself of the Evil Eye». The Forward.
- ↑ Կաղապար:Jewish Encyclopedia
Գրականություն
- Grillot de Givry, Émile-Jules (1931). Witchcraft, magic & alchemy. Courier Dover Publications. էջ 303. ISBN 0-486-22493-7.
- Cosman, Madeleine Pelner; Jones, Linda Gale (2008). Handbook to life in the medieval world. Infobase Publishing. էջ 434. ISBN 978-0-8160-4887-8.
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Արճիճով գուշակություն կատեգորիայում։ |