Ֆրեդերիկա Մանդելբաում
Ֆրեդերիկա կամ Մարմ Մանդելբաում (անգլ.՝ Fredericka Mandelbaum, մարտի 25, 1825[2], Կասել, Հեսսեն, Գերմանիա - փետրվարի 26, 1894[1], Համիլտոն, Օնտարիո, Կանադա[1])[3][4][5] գործել է որպես քրեական միջնորդ Նյու Յորքի բազմաթիվ փողոցային ավազակախմբերի և հանցավոր աշխարհի հանցագործների համար 1862-1884 թվականներին տեղափոխելով 1-ից 5 միլիոն դոլար արժողությամբ գողացված ապրանքներ: Իր գլխավոր մրցակից Ջոն Դ.Գրեյդիի և Գրեյդի Գանգի խմբավորման նման, նա նաև դարձավ քաղաքի հանցավոր տարրերի մատրիարխը և ներգրավվեց Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմից հետո դարաշրջանի ընթացքում տեղի ունեցած բազմաթիվ կողոպուտների և այլ հանցավոր գործողությունների ֆինանսավորման և կազմակերպման մեջ[6]: Ջորջ Լեոնիդաս Լեսլիի հետ միասին նա մասնակցել է 1869 թվականին Օվկիանոսի Ազգային բանկի և 1878 թվականին Մանհեթենի խնայողական հաստատության կողոպուտներին։
Կյանք և կարիեռա
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Fredericka_Mendelbaum2.jpg/220px-Fredericka_Mendelbaum2.jpg)
Մանդելբաումը ծնվել է Ֆրիդերիկա Վայսներից Կասելում, քաղաք ներկայիս Գերմանիայում։ Նրա վաղ կյանքի մասին շատ բան հայտնի չէ, բացի նրանից, որ նրա ընտանիքը հրեա էր: Նա ամուսնացավ Վուլֆ Մանդելբաումի հետ 1848 թվականին․ նրանք աշխատել են որպես շրջիկ վաճառողներ Գերմանիայում, նախքան 1850 թվականին Միացյալ Նահանգներ արտագաղթելը[3]:
Երբ ընտանիքը ժամանեց Նյու Յորք, նրանք բացեցին մի շարք փոքր բիզնեսներ՝ հավաքելով աղբահանների հավաքած ապրանքները և վերավաճառելով դրանք: Զույգը Քլինթոն փողոցում ձեռք բերեց պատկերասրահի խանութ, բայց մինչև 1854 թվականը բիզնեսը գործում էր որպես Մանդելբաումի հանցավոր գործողությունների գաղտնարան (հետագայում ստիպված էր ապրանքներ պահել քաղաքի երկու մեծ պահեստներում): Մանդելբաումը սկսեց ֆինանսավորել գողերին և կողոպտիչներին և ներգրավված էր քաղաքի պատմության մեջ ամենամեծ գողությունների, այդ թվում ՝ Օվկիանոսի ազգային բանկի կողոպուտի պլանավորման մեջ[7]: Ընդլայնելով իր գործունեությունը՝ նա վերահսկում էր գանգստերների և շորթագործների մի քանի ավազակախմբեր, ինչպես նաև մի դպրոց, որը հայտնի է որպես Մարմի Մեծ փողոցի դպրոց՝ երիտասարդ հանցագործներին գրպանահատության հավաքագրելու և կրթելու համար[8]: Նա նաև Գրեդի Գանգի գլխավոր մրցակիցն էր:
Այս ընթացքում նա դարձավ Նյու Յորքի բարձր հասարակության, ինչպես նաև հանցավոր աշխարհի ամենահայտնի տնային հյուրընկալներից մեկը՝ պարբերաբար շփվելով ժամանակի ամենահայտնի հանցագործների հետ, այդ թվում ՝ Թագուհի Լիզի, Մեծ Մերիի, «Սև» Լենա Քլայնշմիդտի, Ադամ Ուորթի, Սոֆի Լիոնսի, և Ջորջ Լեոնիդաս Լեսլինի, ինչպես նաև դատավորների ու ոստիկանության պաշտոնյաների հետ։
Այնուամենայնիվ, 1884 թվականին Նյու Յորքի շրջանային դատախազ Փիթեր Բ. Օլնին վարձեց Փինքերթոն դետեկտիվ գործակալությունը՝ Մանդելբայի կազմակերպություն ներթափանցելու համար: Գործակալը, ով ուներ գող դառնալու հեռանկար, կազմակերպեց խանութից մի քանի պիտակավորված մետաքսի գլանափաթեթների գողություն, որտեղ դրանք հայտնաբերվեցին հաջորդ առավոտյան նրա տանը ոստիկանության կողմից: Մանդելբաումը ձերբակալվել է իր որդու ՝ Ջուլիուսի և գործավար Հերման Ստրաուդի հետ միասին, ազատվել է գրավի դիմաց և փախել Միացյալ Նահանգներից մոտ 1 միլիոն դոլարով։ Նա բնակություն հաստատեց Օնտարիոյի Համիլտոն քաղաքում, որտեղ մնաց մինչև իր մահը ՝ 1894 թվականը:
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 https://www.nysun.com/on-the-town/marm-a-gilded-age-mastermind/6634/
- ↑ https://www.immigrantentrepreneurship.org/entries/fredericka-mandelbaum/
- ↑ 3,0 3,1 Holub, Rona. "Fredericka Mandelbaum." In Immigrant Entrepreneurship: German-American Business Biographies, 1720 to the Present, vol. 2, edited by William J. Hausman. German Historical Institute. Last modified October 15, 2013.
- ↑ Holub, Rona L. (April 2008). «Mandelbaum, Fredericka (1827-1894), criminal entrepreneur». American National Biography. Oxford University Press. doi:10.1093/anb/9780198606697.article.2001903. ISBN 978-0-19-860669-7. Վերցված է March 29, 2021-ին.
- ↑ Conway, J. North (Aug 4, 2009). King of Heists: The Sensational Bank Robbery of 1878 That Shocked America. Globe Pequot. ISBN 9781599218359.
- ↑ Jim Naureckas. «Rivington Street: New York Songlines». Nysonglines.com. Վերցված է 2010-03-08-ին.
- ↑ «The architect who became the king of bank robberies - Business News» (ամերիկյան անգլերեն). 2022-08-19. Վերցված է 2023-04-23-ին.
- ↑ Mackenzi, Lee (2018-02-27). Bygone Badass Broads : 52 Forgotten Women Who Changed the World. Eriksson, Petra (Illustrator). New York. ISBN 9781419729256. OCLC 1000582947.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Աղբյուր
- Asbury, Herbert. The Gangs of New York. New York: Alfred A. Knopf, 1927. 978-1-56025-275-7
- Sifakis, Carl. The Encyclopedia of American Crime. New York: Facts on File Inc., 2001. 978-0-8160-4040-7
- Phillips, Charles and Alan Axelrod. Cops, Crooks, and Criminologists: An International Biographical Dictionary of Law Enforcement, Updated Edition. New York: Checkmark Books, 2000. 978-0-8160-3016-3
Գրականություն
- Asbury, Herbert. All around the town: The Sequel to the Gangs of New York. New York: Alfred A. Knoff, 1929. 978-1-56025-521-5
- Conway, J. North (2009). King of Heists: The Sensational Bank Robbery of 1878 That Shocked America. The Lyons Pesss. ISBN 978-1-59921-538-9.
- Lardner, James and Thomas Reppetto. NYPD: A City and Its Police. New York: Henry Holt & Co., 2000. 978-0-8050-6737-8
- Ben Macintyre, "The Napoleon of Crime; The Life and Times of Adam Worth, Master Thief," 1997.
Արտաքին հղումներ
- Adam Worth: The World in his Pocket - Marm Mandelbaum by Joseph Geringer
- Frederika "Ma" Mandlebaum at Rotten.com
- The Sins of New York: As "Exposed" by the Police Gazette by Edward Van Emery
- WNYC - The Next Big Thing: Out Laws (Queen of Fences)
- "Marm - A Gilded Age Mastermind" by William Bryk - New York Sun - December 22, 2004