Սանշա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բնակավայր
Սանշա
չինարեն՝ 三沙市
ԵրկիրՉինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Չինաստան
Ներքին բաժանումNansha District, Sansha? և Xisha District?
Հիմնադրված է2012 թ.
Մակերես13 կմ²
Բնակչություն▲2333 մարդ (2020)[1]
Ժամային գոտիUTC+8
Փոստային դասիչ573199
Պաշտոնական կայքsansha.gov.cn
Սանշա (Չինաստան)##
Սանշա (Չինաստան)

Սանշա (չինարեն՝ 三沙市, փինյին՝ Sānshā Shì), պրեֆեկտուրայի մակարդակի քաղաք ՝ հիմնադրված ՉԺՀ Հայնան նահանգի կողմից Հարավչինական ծովի կղզիներում՝ Սիշայի և Նանշայի վարչական շրջաններով։ Անվանականորեն քաղաքի իրավասության տակ են գտնվում Սիշա (Պարասելյան) կղզիները և խութերը, Ճոնշա և Նանշա (Սփրաթլի) կղզիները և դրանց ջրային տարածքները[2]։ Այնուամենայնիվ Պարասելյան կղզիների որոշ կղզիներ և ջրային տարածքներ փաստացի քաղաքի իրավասության տակ չեն գտնվում։ Վիետնամը, Ֆիլիպինները, Չինաստանի Հանրապետությունը և Մալայզիան պահանջում են ինքնիշխանություն որոշ կղզիների և ջրային տարածքների նկատմամբ և իրականում վերահսկում են Պարասելյան կղզիների և խութերի մի մասը։ Սանշայի կառավարական նստավայրը գտնվում է Սիշայի Յոնսին կղզում[3]։ Քաղաքի իրավասության տակ գտնվող կղզիների տարածքը կազմում է մոտ 27 կմ2 ՝ Նանշա կղզիների արհեստական կղզիները ներառյալ, որից ներկայումս փաստացի իրավասության տակ է 24 կմ2։ Ջրային տարածքը կազմում է 17000 կմ2 ՝ Պարասելյան կղզիների տարածքային ջրերի սահմանը ներառյալ, իսկ քաղաքի վերահսկողության տակ գտնվող ջրային տարածքը կազմում է մոտ 2 միլիոն կմ2։ Այն Չինաստանի ամենահարավային պրեֆեկտուրայի մակարդակի քաղաքն է՝ օրինականորեն կառավարվող ամենամեծ տարածքով, ամենափոքր ցամաքային տարածքով և ամենաքիչ բնակչությամբ[4], և Չինստանի՝ պրեֆեկտուրայի մակարդակի 2-րդ վարչական շրջանն է, որը հիմնադրվել է կղզեխմբում՝ Չժուշան քաղաքից հետո։ Ժողովրդական կառավարության նստավայրը գտնվում է Յոնսին կղզում՝ Սիշայի վարչական շրջանում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1912 թվականին՝ Չինաստանի Հանրապետության հիմնադրումից հետո, Գուանդուն նահանգի կառավարությունը հայտարարեց, որ հարավ-արևմտյան Ճոնշա կղզիները կանցնեն Հայնան նահանգի Յա համայնքի իրավասության տակ։ 1937 թվականին՝ Չինաստանում չին-ճապոնական պատերազմի բռնկումից հետո, Ճապոնիան, իր՝ հարավում առաջանալու ռազմավարությանը հետևելով, 1939 թվականին զինված ուժերով գրավեց Պարասելյան և Սփրաթլի կղզիները և Սփրաթլի կղզիների մի մասն անվանեց Նոր Հարավային կղզիներ[5] և ներառեց դրանք Թայվանի Կաոսիոն պրեֆեկտուրայում[6]։ 1945 թվականին՝ Ճապոնիայի հանձնվելուց հետո, Չինաստանի Հանրապետությունը վերահսկողության տակ վերցրեց Հարավչինական ծովի կղզիները, որոնք ի սկզբանե կառավարվում էին Թայվան նահանգի գլխավոր գործադիր գրասենյակի կողմից[7][8]։ 1946 թվականին Չինաստանի Հանրապետության կառավարությունը հաջորդաբար հիմնեց կառավարման գրասենյակներ Գուանդուն նահանգի կառավարության իրավասության ներքո և կառուցեց ռադիոկայաններ ու օդերևութաբանական աստղադիտարաններ։ 1946 թվականի սեպտեմբերին ստեղծվեց «Տոնշայի կառավարման գրասենյակը»։ Նոյեմբերի 24-ին ազգային կառավարությունն ուղարկեց «Յոնսին» և «Ճոնծիեն» նավերը՝ գրավելու Պարասելյան կղզիները, հիմնեց «Պարասելյան կղզիների վերագրավման հուշարձան»-ը և ստեղծեց «Պարասելյան կղզիների կառավարման գրասենյակ»-ը։ Դեկտեմբերի 12-ին «Թայփին» և «Ճոնյե» նավերն ուղարկվեցին՝ գրավելու Սփրաթլի կղզիները։ Թայփին կղզում ստեղծվեց «Սփրաթլի կղզիների կառավարման գրասենյակ»-ը, որտեղ տեղակայվեցին զորքերը։ 1947 թվականին Չինաստանի Հանրապետության ներքին գործերի նախարարությունը վերանվանեց Հարավչինական ծովի կղզիների բոլոր կղզիները, խութերը և լողափերը (ընդհանուր թվով 159 անվանում)[9]։ 1947 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Ներքին գործերի նախարարությունը Հարավչինական ծովի կղզիներում հաստատեց 172 նոր տեղանուն՝ 12 գաղութների անվանումները ներառյալ, և փոփոխեց որոշ հայտնի տեղանունների իմաստը, այդ թվում՝ «Հարավչինական ծովի կղզիներ ու կղզյակներ»-ը վերանվանեց «Հարավչինական ծովի կղզիներ», իսկ «Տոնշա կղզի»-ն վերանվանեց «Տոնշա կղզիներ»[10]։ 1949 թվականին Հայնան կղզին պատրաստվեց նահանգ դառնալու և Գուանդուն նահանգից տեղափոխվեց Հայնանի հատուկ վարչական շրջան։

1996 թվականին հայտարարված Պարասելյան կղզիների տարածքային ջրերի սահմանագիծը

1950 թվականի մայիսին Չինաստանի ժողովրդական ազատագրական բանակը գրավեց Հայնան կղզին։ Այդ ժամանակ Հարավչինական ծովի կղզիները դեռ պատկանում էին Գուանդուն նահանգին, և նրանց վարչական հարաբերությունները գտնվում էին Գուանդուն նահանգի Հայնան վարչական շրջանի իրավասության ներքո[11]։ 1958 թվականի հունվարին Յոնսին կղզում ստեղծվեց Հայնանի վարչական շրջանի Սիշայի ձկնաբուծական արտադրության շտաբը[11]։ 1959 թվականին ստեղծվեցին Գուանդուն նահանգի Պարասելյան, Սփրաթլի և Ճոնշա կղզիների գրասենյակները՝ Հայնան վարչական շրջանի իրավասության ներքո[12]։ 1974 թվականի հունվարի 19-ին Պարասելյան կղզիների արևմուտքում գտնվող Յոնլը կղզիների ջրերում Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության և Վիետնամի Հանրապետության (Հարավային Վիետնամ) միջև բռնկվեց հակամարտություն, Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության ռազմածովային ուժերը հետ մղեցին հարավային նավատորմը և գրավեցին Կորալային,Կանցյուեն և Ծինյին կղզիները՝ ամրապնդելով իրենց վերահսկողությունը ողջ Պարասելյան կղզիների և շրջակա ջրային տարածքների վրա։ Վիետնամը գրավեց Կուեյհան, Ցիոն խութերը և այլ կղզիներ ու խութեր։ 1988 թվականի մարտի 14-ին Սփրաթլի կղզիներում բռնկվեց Չըկուա խութի ծովային ճակատամարտը Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության և Վիետնամի միջև[13]։ Պատերազմից հետո Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը վերահսկում էր վեց կարևոր կղզիներ և խութեր, այդ թվում՝ Յոնշու և Չըկուա խութերը՝ լրացնելով Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության դե ֆակտո վերահսկողության բացը Սփրաթլի կղզիների նկատմամբ[14]։ 1988 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Պարասելյան, Սփրաթլի և Ճոնշա կղզիների գրասենյակը պաշտոնապես վերանվանվեց «Հայնան նահանգի Պարասելյան, Սփրաթլի և Ճոնշա կղզիների գրասենյակ»[15] և անցավ նորաստեղծ Հայնան նահանգի իրավասության տակ[16]։ Այնուամենայնիվ, քանի որ Հարավարևմտյան Ճոնշա կղզիների գրասենյակը միայն Հայնան նահանգի ժողովրդական կառավարության կողմից ուղարկված գործակալություն էր, դրա վարչական իրավասությունը սահմանափակ էր։ Թեև գրասենյակը անվանական իրավասություն ուներ Հարավարևմտյան Ճոնշա կղզիների վրա, նրա գործունեության շրջանակը հիմնականում սահմանափակվում էր Յոնսին կղզով և Պարասելյան կղզիներով։ Գործակալությունը չուներ ծովային իրավապահ ուժեր, բացառությամբ «Ցիոնշա համար 3» նավի, որն օգտագործվում էր Յոնսին կղզու մատակարարման համար[17]։ 1996 թվականին Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության Պետական ​​խորհուրդը հայտարարեց ազգային տարածքային ջրերի սահմանագծի մասին՝ Պարասելյան կղզիները ներառյալ[18]։

Քաղաք Սանշայի ստեղծման գաղափարը ծագել է 1990-ական թվականներին։ Սկզբում առաջարկվում էր այն անվանել «Յոնսին», սակայն քաղաքն անվանեցին «Սանշա», քանի որ հակառակ դեպքում այն կունենար նույն անվանումը, ինչ Հունան նահանգի Յոնսին համայնքը։ 1992-1996 թվականներին Սյու Թիենրընը՝ Պարասելյան, Ճոնշա և Սփրաթլի կղզիների գրասենյակի ութերորդ քարտուղարը, մի քանի անգամ այցելեց Պետխորհուրդ և Արտաքին գործերի նախարարություն՝ զեկուցելու Սանշա քաղաքի կառուցման գաղափարի մասին՝ հայտարարելով Չինաստանի ժողովրդական հանրապետության ինքնիշխանության մասին՝ Հարավչինական ծովի տարածում, և նպաստելով Հարավչինական ծովի տնտեսության զարգացմանը[19]։ Սյու Թիենրընը կարծում էր, միջազգային օրենքներին համապատասխան, որևէ տարածքում արդյունավետ կառավարելու և ինքնիշխանության հռչակման համար անհրաժեշտ է համապատասխան վարչական իրավասություն ունենալ։ Միևնույն ժամանակ, նա կարծում էր, որ նոր քաղաք հիմնելու դեպքում, եթե այլ երկրներ ներխուժում են իրավասության ներքո գտնվող տարածք, ապա դրա հետ կարելի է պայքարել օրենքի համաձայն[19]։ 2007 թվականի նոյեմբերի 19-ին Չինաստանի կոմունիստական կուսակցության Հայնան նահանգի քաղաք Վընչանի հանձնաժողովի քարոզչական բաժնի աշխատակից պարոն Ճանը Հոնկոնգի «Մին Պաո» թերթին տված հեռախոսազրույցում ասաց, որ ՉԺՀ Պետական ​​խորհուրդը հավանություն էր տվել Հայնան նահանգի ժողովրդական կառավարության առաջարկին՝ արդիականացնելու Սիշայի գրասենյակը և ստեղծելու պրեֆեկտուրայի մակարդակի լիարժեք «Սանշա» քաղաքը, որը կփոխարիներ Հայնան նահանգի  Պարասելյան, Սփրաթլի և Ճոնշա կղզիների կառավարման գրասենյակին։ Նաև ասվել էր, որ Վընչան քաղաքը, որն ամենամոտն էր Պարասելյան կղզիներին, պատասխանատու կլիներ քաղաք Սանշայի մատակարարման աշխատանքների համար։ Քաղաք Սանշայի լոգիստիկ մատակարարման բազան և առևտրային ու տրանսպորտային մատակարարման բազան կկառուցվեին քաղաք Վընչանի Ցինլան նավահանգստում։ Քաղաք Սանշան կդառնար քաղաք Վընչանի «ինը հիմնական զարգացման ոլորտներից մեկը»՝ արբանյակների արձակման կենտրոնը ներառյալ։ «Մին Պաո» թերթում նշվել էր նաև, որ Չինաստանի Կոմունիստական ​​կուսակցության քաղաք Վընչանի մունիցիպալ կոմիտեի քարտուղար Սիե Մինճոնն արդեն հրապարակել էր լուրը, որ Պետական ​​խորհուրդը հավանություն էր տվել  պրեֆեկտուրայի մակարդակի քաղաքի ստեղծմանը հոկտեմբերի 26-ին տեղի ունեցած կուսակցական հանձնաժողովի լիագումար նիստում։ Թերթում նշվել էր նաև, որ ապագայում Յոնսին կղզում զբոսաշրջության ոլորտը կզարգանար[20][21]։ Երբ լուրը հայտնի դարձավ, Վիետնամի կառավարությունը բողոք ներկայացրեց և կասեցրեց Սանշա քաղաքի կառուցումը[17]։

2010 թվականին Հարավային Կենտրոնական Ազգությունների Համալսարանի Պետական ​​կառավարման ինստիտուտի պրոֆեսոր Սու Ծուցինը մատնանշեց, որ վարչական բաժանման տեսության համաձայն, ընդհանուր վարչական համակարգի հիմնական տարրերը պետք է լինեն բնակչությունն ու տարածքը, հատկապես պրեֆեկտուրայի մակարդակի քաղաքի ստեղծման համար խիտ բնակչություն ունենալն առաջնային պայման է։ Այնուամենայնիվ, Սանշայի տարածքը նոսր մշտական ​​բնակչություն ուներ և գրեթե անմարդաբնակ գոտի էր, «խիտ բնակչության» առաջնային տարրը թերի էր, ինչը հեռու էր պրեֆեկտուրայի մակարդակի քաղաք ստեղծելու պահանջներից։ Բացի այդ, Սանշայի շրջանը չէր համապատասխանում 1993 թվականի Պետական ​​խորհրդի կողմից հաստատված Քաղաքացիական գործերի նախարարության «Քաղաքի ստեղծման չափանիշների ճշգրտման մասին զեկույց»-ում սահմանված քանակական չափանիշներին, որոնց համաձայն՝ գրանցված բնակչությունը պետք է գերազանցեր 200,000-ը, ոչ գյուղատնտեսական տնային տնտեսությունների բնակչությունը քաղաքային տարածքում պետք է գերազանցեր 250,000-ը, իսկ արդյունաբերական և գյուղատնտեսական արտադրանքի ընդհանուր արժեքը քաղաքային տարածքում պետք է գերազանցեր 2,5 միլիարդը[22]։

2012 թվականի հունիսի 21-ին Քաղաքացիական գործերի նախարարությունը հայտարարեց, որ Պետական ​​խորհուրդը հավանություն էր տվել Պարասելյան, Սփրաթլի և Ճոնշա կղզիների գրասենյակների վերացմանը, ինչպես նաև պրեֆեկտուրայի մակարդակի քաղաք Սանշայի ստեղծմանը, որտեղ կառավարությունը կգտնվեր Պարասելյան կղզիները Յոնսին կղզում[23][24]։ 2012 թվականի հուլիսի 17-ի առավոտյան Հայնանի նահանգի ժողովրդական կոնգրեսի չորրորդ նստաշրջանի մշտական ​​հանձնաժողովի 32-րդ նիստում որոշում էր կայացվել ՝ ստեղծել «Սանշայի» նախապատրաստական ​​խումբ և պաշտոնապես մեկնարկել քաղաք Սանշայի կառուցման աշխատանքները[25]։ 2012 թվականի հուլիսի 19-ին Կենտրոնական ռազմական հանձնաժողովը հաստատեց Գուանչժոուի ռազմական շրջանի կառուցման ծրագիրը և համաձայնեց ստեղծել Հայնան նահանգում Չինաստանի Ժողովրդա-ազատագրական բանակի Սանշայի կայազորային շրջանը, որը հիմնականում պատասխանատու էր լինելու քաղաք Սանշայում ազգային պաշտպանության, մոբիլիզացիայի և ժողովրդական միլիցիայի աշխատանքների համար՝ համակարգելով զինվորականների և տեղական իշխանությունների միջև հարաբերությունները, աջակցություն ցուցաբերելով տեղական փրկարարական և աղետների դեմ ուղղված աշխատանքներին, իրականացնելով մարտական ​​օպերատիվ գործողություններ և այլն[26]։ Նույն օրը ստեղծվեց քաղաք Սանշայի Առաջին ժողովրդական համագումարի նախապատրաստական ​​խումբը, որը կներկայացներ Ժողովրդական կոնգրեսի 60 ընտրված պատգամավորներին[27]։ Սանշայի կայազորային շրջանը Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության ամենահարավային բանակային կազմավորումն է, որի առաքելությունն է պաշտպանել տարածաշրջանի տարածքային ջրերը[28]։ 2012 թվականի հուլիսի 23-ին բացվեց քաղաք Սանշայի առաջին ժողովրդական կոնգրեսը։ Հանդիպմանը մասնակցել էր ընդհանուր առմամբ 45 ներկայացուցիչ Պարասելյան, Ճոնշա և Սփրաթլի կղզիներից[29]։ 2012 թվականի հուլիսի 24-ի առավոտյան Յոնսին կղզում տեղի ունեցավ քաղաք Սանշայի լիագումար նիստը և բացման արարողությունը։ Նաև Յոնսին կղզում տեղի ունեցավ 68 տոննա զանգվածով Սանշա քաղաքի հուշարձանի պաշտոնական բացումը։ Միաժամանակ ներդրվեցին նոր փոստային ինդեքսներ և նամականիշեր, փոխվեցին տարբեր հաստատությունների՝ բանկերի և հիվանդանոցների ցուցանակները։ Սանշայի հասարակական անվտանգության բյուրոն նաև Յոնսին կղզում տրանսպորտային միջոցների համար ժամանակավոր համարանիշեր տրամադրելու պատասխանատվություն վերցրեց[30]։ Այդ ժամանակվանից պաշտոնապես հիմնադրվեց Սանշա քաղաքը[31]։

2013 թվականի ապրիլին Յոնսին կղզում տեղի ունեցավ 4G բազային կայանի կառուցումը և բացումը։ 2014 թվականի ապրիլին մեկնարկեց Պարասելյան կղզիները ընդգրկող տարածքի 4G ցանցի կառուցման նախագիծը։ 2015 թվականի սեպտեմբերի 14-ին Սանշա քաղաքի 7 կղզիներ և խութեր ձեռք բերեցին 4G ցանցի ամբողջական ծածկույթ[32]։ 2016 թվականի հուլիսի 13-ին հաջողությամբ իրականացվեցին նոր օդանավակայանների փորձնական թռիչքները Նանշայի Մեյծի և Ճուպի խութերում[33][34]։

2020 թվականի ապրիլի 18-ին Նահանգային ​​խորհուրդը հավանություն տվեց երկու քաղաքային շրջանների՝ Սիշայի և Նանշայի ստեղծմանը Հայնան նահանգի Սանշա քաղաքում[2]։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2013 թվականի դեկտեմբերին հարավ-արևմտյան Ճոնշա կղզիներում գրանցված էր 216 տնտեսություն, իսկ բնակչությունը կազմում էր 276 մարդ։ 2015 թվականի դեկտեմբերին Սանշա քաղաքի մշտական բնակչությունը կազմում էր 2500 մարդ՝ առանց քաղաքում տեղակայված զորքերի, սպաների և զնվորների[35]։ 2020 թվականին քաղաքի մշտական բնակչությունը կազմում էր մոտ 1800 մարդ՝ առանց քաղաքում տեղակայված զորքերի, իսկ գրանցված բնակչությունը կազմում էր 621 մարդ[36]։

2015 թվականի դեկտեմբեր ամսի դրությամբ քաղաքի մշտական բնակչությունը կազմում էր ավելի քան 2500 մարդ՝ կրկին առանց քաղաքում տեղակայված զորքերի, գրանցված տնային տնտեսությունների ընդհանուր թիվը կազմում էր 348, իսկ գրանցված բնակչության ընդհանուր թիվը՝ 448, որոնցից 269-ը տղամարդ էր, իսկ 179-ը՝ կին։ Քաղաքի բնակչության մեծամասնությանը կազմում են հաները։ Ազգային փոքրամասնությունները կազմում են բնակչության 1,12%-ը[37]։

Համաձայն յոթերորդ մարդահամարի տվյալների՝ 2020 թվականի նոյեմբերի ժամը 00։00-ի դրությամբ քաղաքի մշտական բնակչությունը կազմում էր 2333 մարդ[38]։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարավչինական ծովի կղզիների քարտեզը

Քաղաք Սանշան գտնվում է Հարավչինական ծովում, հյուսիսից սահմանակից է քաղաք Սանյային, արևելքում՝ Ֆիլիպիններին, հարավում՝ Ինդոնեզիային, Բրունեյին և այլ երկրներին, իսկ արևմուտքում՝ Վիետնամին։ Այն գտնվում է խոշոր տրանսպորտային հանգույցում և ծովային խաչմերուկում։ Ներկայումս այստեղով է անցնում աշխարհի ծովային տրանսպորտի մոտ 25%-ը, աշխարհի գերբեռնատարների ավելի քան 50%-ը, արևմտյան երկրներից ներկրվող նավթի մոտ 50%-ը, ռազմավարական նյութերի 80%-ը։ Չինաստանի միջազգային առևտրի ավելի քան 80%-ը կախված է Հարավչինական ծովի երկայնքով ձգվող երթուղուց, որը հայտնի է որպես «աշխարհի երրորդ ոսկե ջրուղի»[35]։

Քաղաք Սանշան կազմված է ավելի քան 280 կղզիներից, ավազային ծանծաղուտներից, խութերից, կորալային կղզիներից, թաքնված ծանծաղուտներից և դրանց ջրային տարածքներից[35], որոնք սփռված են Հարավչինական ծովում՝ 900 կմ արևելքից արևմուտք և 1800 կիլոմետր հյուսիսից հարավ[39], ցամաքի ընդհանուր մակերեսը կազմում է մոտ 13 կմ2։ Նրա իրավասության տակ գտնվող ընդհանուր ծովային տարածքը կազմում է ավելի քան 2 միլիոն կմ2[40]։ Հյուսիսից հարավ բաժանված է Սիշա, Ճոնշա և Նանշա կղզիների։ Հարավարևմտյան Ճոնշա կղզիները օվկիանոսային և կորալային կղզիներ են, բացառությամբ Սիշա կղզիներում գտնվող Կաո Ծիենշը կղզուց, որը հրաբխային կղզի է և ձևավորվել է ստորջրյա հրաբխի ժայթքման հետևանքով՝ ծովի մակերևույթ դուրս եկող լավայի արդյունքում[35]։

Հարավչինական ծովում կղզիների և խութերի բաշխվածությունը[41]
Կղզեխումբ Կղզի Ավազային ծանծաղուտ Խութ Կորալային կղզի Թաքնված ծանծաղուտ Ընդհանուր
Պարասելյան կղզիներ 22 7 5 6 40
Ճոնշա կղզիներ 1 1 26 2 31
Սփրաթլի կղզիներ 11 2 105 34 21 177
Ընդհանուր 34 13 112 60 29 248
  • Պարասելյան (Սիշա) կղզիները քաղաքի ամենահյուսիսային կղզեխումբն են։ Ընդհանուր առմամբ բաղկացած է 40 կղզիներից և խութերից, որոնց ցամաքային տարածքը կազմում է մոտ 8 կմ2 և ծովային տարածքը ավելի քան 500,000 կմ2։ Այն բաժանված է արևմուտքում Յոնլը և արևելքում Սյուենտը կղզիների։ Դրանցից Սյուենտը կղզիները բաղկացած են 8 կղզյակներից, 6 թաքնված ծանծաղուտներից և 7 ավազային ծանծաղուտներից։ Յոնսին կղզին, որը պատկանում է Սյուենտը կղզիներին, ունի մոտ 1950 մետր երկարություն արևելքից արևմուտք և 1350 մետր լայնություն հյուսիսից հարավ ընկած հատվածներում։ Նրա ցամաքային տարածքը շարունակաբար ընդլայնվել է մելիորացիայի արդյունքում՝ հասնելով ավելի քան 2,6 կմ2։ Այն ամենամեծ կղզին է Հարավչինական ծովի կղզիներից և հանդիսանում է Սանշայի քաղաքական, ռազմական, տնտեսական և մշակութային կենտրոնը։ Ամենաբարձր կղզին համարվում է Պարասելյան կղզիների տարածքում գտնվող Շը (Ժայռե) կղզին՝ 15,9 մ բարձրությամբ։ Արևելյան օղակղզու Կաո Ծիենշը կղզին Հարավչինական ծովի միակ կղզին է կազմված հրաբխային բրեկչիայից[39]։
  • Ճոնշա կղզիները գտնվում են Պարասելյան կղզիներից մոտ 100 կմ հարավ-արևելք և կարևոր անցուղի են Հարավչինական ծովի ջրային ճանապարհի համար։ Բաղկացած են ավելի քան 20 կորալային կղզիներից, թաքնված ծանծաղուտներից, 1 խութից և Հուանյեն կղզուց՝ ավելի քան 600000 կմ2 ծովային տարածքով։ Հուանյեն կղզին, որը գտնվում է Ֆիլիպինների Սուբիկ ծովածոցից մոտ 100 ծովային մղոն հեռավորության վրա, միակ կղզին է, որը մակընթացության ժամանակ ծով է դուրս գալիս, մինչդեռ Ճոնշան Հարավչինական ծովի կղզիներից ամենամեծ օղակղզին է՝ մոտ 140 կմ երկարությամբ և մոտ 55 կմ լայնությամբ։ Ջրի խորությունն ընդհանուր առմամբ 9-26 մետր է։ Հարավչինական ծովում Ճոնշա օղակղզու հարավային մասն ամենախորը հատվածն է՝ 5559 մ խորությամբ[39]։
  • Սփրաթլի (Նանշա) կղզիները կղզեխումբ է, որն ունի ամենահարավային դիրքը, ամենամեծ թվով կղզիներն ու խութերը և ամենալայն տարածվածությունը Սանշա քաղաքում։ Արևելքից արևմուտք ընկած հատվածում ունի մոտ 905 կմ երկարություն, իսկ հյուսիսից հարավ ընկած հատվածում մոտ 887 կմ լայնություն։ Այն ունի 886,000 կմ2 ծովային տարածք, որը հիմնականում բաժանված է հինգ կղզեխմբային խութերի հյուսիսում, հյուսիս-արևելքում, կենտրոնում, հարավ-արևմուտքում և հարավում, և բաղկացած է ավելի քան 230 կղզիներից, կորալային կղզիներից, խութերից, ավազային ծանծաղուտներից և թաքնված ծանծաղուտներից, ընդ որում՝ ջրի մակերեսը կազմում է դրանց ընդհանուրի մոտ 1/5-ը և ցամաքի ընդհանուր մակերեսը կազմում է մոտ 11 կմ2[35]։ Սփրաթլի կղզեխումբը վիճելի տարածք է համարվում, որի համար հակամարտում են 7 երկրներ։ Չինաստանի Հանրապետության կողմից կառավարվող Թայփին կղզին Սփրաթլի կղզեխմբի ամենամեծ կղզին է՝ մոտավորապես 0,43 կմ2 տարածքով։ Նանշայի ջրային տարածքում կան երկու սուզանավային կիրճեր, որոնցից մեկը գտնվում է Նանհուա խութի հյուսիսային կողմում՝ ձգվելով արևելք-արևմուտք ուղղությամբ, իսկ մյուսը գտնվում է Սիյուե կղզու արևելյան կողմում՝ ձգվելով հյուսիս-հարավ ուղղությամբ[39]։ Հինգ խոշոր կղզեխմբերի տեղաբաշխումը հետևյալն է[42]․
  1. Հյուսիսային հատվածում կա 53 կղզի և խութ, այդ թվում՝ 8 կղզի, 5 ավազային ծանծաղուտ, 33 խութ, 6 կորալային կղզի և 1 թաքնված ծանծաղուտ։ Դրանք կարելի է բաժանել երեք խմբի՝ հյուսիսային կղզիներ և խութեր՝ Պեյծը կղզու գլխավորությամբ, կենտրոնական կղզիներ և խութեր՝ Թայփին կղզու գլխավորությամբ, և հարավային կղզիներ ու խութեր՝ Ծինհոն կղզու գլխավորությամբ։
  2. Հյուսիսարևելյան հատվածը սկսվում է հյուսիսում Սիոննան խութից և հարավում ավարտվում է Պանյուե խութով, արևելքում սկսվում է Հայմա լողափից և արևմուտքում ավարտվում է Հըն խութով։ Այնտեղ ընդհանուր առմամբ կան 47 կղզիներ և խութեր, այդ թվում՝ 2 կղզի, 34 խութ, 5 կորալային կղզի և 6 թաքնված ծանծաղուտ։
  3. Կենտրոնական հատվածն ունի մոտ 260 ծովային մղոն երկարություն արևելքից արևմուտք և ավելի քան 140 ծովային մղոն լայնություն հյուսիսից հարավ ընկած հատվածում։ Այնտեղ ընդհանուր առմամբ կան 41 կղզիներ և խութեր, այդ թվում՝ 1 կղզի, 26 խութ, 12 կորալային կղզի և 2 թաքնված ծանծաղուտ։
  4. Հարավարևմտյան հատվածը գտնվում է հյուսիսային լայնության վրա և ներառում է հինգ թաքնված ծանծաղուտ՝ Կուանյա, Րընծյուն, Լիճուն, Սիվեյ և Վանան, և դրանք բաշխված են հյուսիս-արևելքից հարավ-արևմուտք ընկած հատվածում։
  5. Հարավային հատվածը ներառում է 3 կորալային կղզի՝ Պեյքան, Նանքան և  Ցընմու կզղիները։ Ընդհանուր առմամբ բաղկացած է 16 ավազային խութից՝ 7 կորալային կղզիներն ու 9 թաքնված ծանծաղուտները ներառյալ։

Կլիմայական պայմաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սանշայի կլիմայական պայմանները կարելի է համառոտ նկարագրել որպես «բարձր քառյակ»՝ բարձր ջերմաստիճան, բարձր խոնավություն, աղի բարձր մակարդակ և արևի լույսի բարձր մակարդակ[43]։ Քաղաք Սանշայի Նանշա կղզիները գտնվում են հասարակածային գոտում, իսկ Սիշա և Ճոնշա կղզիները՝ ենթահասարակածային գոտում։ Այստեղ կլիման արևադարձային ծովային մուսոնային է՝ երկար ամառներով և առանց ձմեռների, որն ուղեկցվում է մուսոնային քամիներով։ Ամեն տարի հոկտեմբեր-մարտ ամիսներին փչում են հյուսիսարևելյան քամիները, իսկ մայիս-սեպտեմբեր ամիսներին հարավարևմտյան քամիները։ Տարեկան միջինում 6-7 թայֆուն է տեղի ունենում, իսկ թայֆունների պիկ սեզոն է համարվում  հուլիս-հոկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածը։ Տարվա ամենաշոգ ամիսը մայիսն է։ Նանշա կղզիներում միջին ջերմաստիճանը կազմում է մոտ 28,8 °C՝ մոտ նույնքան տարեկան միջին ջերմաստիճանով[35]։ Տարեկան միջին տեղումների քանակը շատ տարածքներում ավելի քան 1800 մմ է, իսկ Նանշա կղզիներում՝ ավելի քան 2800 մմ, սակայն դրանք հստակորեն բաժանվում են չոր և խոնավ սեզոնների՝ ցածր տեղումներով՝ դեկտեմբերից մայիս և բարձր տեղումներով՝ հունիսից նոյեմբեր ամիսներին։

Սանշայի ջրային տարածքը շատ քիչ է ազդում մայրցամաքային կլիմայի և ցամաքային հոսանքների վրա, իսկ խոր ծովի ավազանը բնութագրվում է մեծ խորությամբ, բարձր աղիությամբ, բարձր թափանցիկությամբ և ջրի ջերմաստիճանի քիչ սեզոնային փոփոխություններով։ Ծովի մակերևույթի միջին ջերմաստիճանը 24-30℃ է։ Ծովի ջրի տարեկան ջերմաստիճանի տարբերությունը փոքր է (մոտ 2-5 °C), սակայն մակերեսային և ստորին շերտերի (500 մետրից ցածր խորություններ) ջերմաստիճանի տարբերությունը մեծ է և կարող է հասնել 20 °C։ Ծովի մակերևույթի միջին ջերմաստիճանը 24 °C է, ծովի ջրի աղիությունը՝ 32‰-35‰, իսկ թափանցիկությունը՝ 20-30 մետր[35]։

Բնական ռեսուրսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սիշա կղզիներն ունեն հարուստ բուսական աշխարհ։ Ընդհանուր առմամբ, կղզիներում աճում են 80 ընտանիքի, 211 սեռի և 296 տեսակի բույսեր, այդ թվում՝ բուժիչ բույսեր։ Սանշայի ծովային տարածքում կան ստորջրյա բույսերի և ջրիմուռների հազարավոր տեսակներ։ Ծովային կենդանական աշխարհին են պատկանում էխինոդերմները, ձկները, ծովախեցգետինները, սողունները, կաթնասունները և այլն։ Դրանց թվում են կորալյան պոլիպների 110 տեսակ և 5 ենթատեսակ, մոտ 2000 տեսակի ձկներ, ինչպես նաև արժեքավոր ծովամթերքներ՝ ծովային խխունջներ, ծովախեցգետիններ, ծովային կրիաներ, և այլն[35]։ Կղզու ցամաքային կենդանիները հիմնականում ծովային թռչուններն են, որոնց շարքին են պատկանում ավելի քան 100000 թռչուններ՝ ավելի քան 60 տեսակի։ 1981 թվականին Չինաստանի կառավարությունն Արևելյան կղզին նշանակեց որպես սպիտակ խոլահավերի բնական արգելոց[44]։ Քաղաք Սանշայի իրավասության տակ գտնվող ջրերում հայտնաբերված ձկները պատկանում են հնդխաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի արևադարձային կենդանական աշխարհին, որոնք բաժանված են 4 հիմնական կատեգորիայի՝ ստորջրյա ձկներ, միջմակընթացային ձկներ, խութերի մակերեսում լողացող ձկներ և օվկիանոսային ձկներ։ Արևադարձային օվկիանոսի ձկները կազմում են ճնշող մեծամասնությունը կամ տեսակների ընդհանուր թվի մոտ 90%-ը։ Դրանց թվում են 364 կոսմոպոլիտ տեսակներ, որոնք տարածված են Խաղաղ և Հնդկական օվկիանոսներում, որոնցի 140-ը տարածված են Խաղաղ օվկիանոսում[45]։ Քաղաք Սանշայի իրավասության տակ գտնվող ջրային տարածքը ոչ միայն հարուստ է ձկնաբուծական պաշարներով, այլև հանքային պաշարներով։ Սանշայի ջրերը բնութագրվում են բարձր աղիությամբ՝ աղի ընդհանուր պարունակությունը կազմում է ավելի քան 70 տրիլիոն տոննա։ Տարածքում կան մանգանի և կոբալտի հարուստ պաշարներ, ավելի քան 70 միլիարդ տոննա նավթի և գազի պաշարներ։ Մոտ 19,4 միլիարդ մ3 տարածք է զբաղեցնում «այրվող սառույց»-ը[35]։

Վարչական բաժանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաք Սանշան իրավազորություն ունի Սիշայի և Նանշայի վարչական շրջանների նկատմամբ։ Սիշայի վարչական շրջանն իրավասություն ունի Պարասելյան կղզիների նկատմամբ և կառավարում է Ճոնշա կղզիները։ Սիշայի վարչական շրջանի ժողովրդական կառավարությունը տեղակայված է Յոնսին կղզում։ Նանշայի վարչական շրջանն իրավասություն ունի Սփրաթլի կղզիների նկատմամբ և նրա ժողովրդական կառավարությունը տեղակայված է Յոնշու խութում։

Մինչև 2009 թվականը Սանշայի տարածքում գյուղական մակարդակի պաշտոնական ինքնավար միավորներ չկային։ 2009 թվականի սեպտեմբերին ստեղծվեցին Յոնսին և  Ցիլիենյու գյուղերը և ունեին գյուղական ինքնավարություն։ 2010 թվականի հոկտեմբերին հիմնադրվեցին Ծինցինի, Յակոնի և Լինյանի համայնքները։ Քաղաք Սանշան ստեղծվեց 2012 թվականի հունիսին։ 2013 թվականի հուլիսին ստեղծվեց քաղաք Սանշայի Յոնլը կղզիների կառավարման կոմիտեն։ 2014 թվականին քաղաք Սանշայում ստեղծվեց երեք կառավարման կոմիտե՝ Յոնսինի (քաղաք), Ցիլիեն կղզյակի և Նանշա կղզիների։ 2015 թվականի սեպտեմբերին ստեղծվեց Սանշայի ճամբարային համայնքային հարևանության կոմիտեն. այժմ այնտեղ կա 10 համայնք[46]։

Սիշա կղզիները գտնվում են Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության լիակատար վերահսկողության տակ։ Տարածաշրջանում է գտնվում Յոնսինի սահմանային ոստիկանական բաժանմունքը, ինչպես նաև ամբողջ բանակում Սիշայի միակ անձրևաջրային ջոկատը։ Սիշա կղզիները վարչականորեն բաժանված են երեք կառավարման կոմիտեների՝ Յոնսինի (Քաղաք) կառավարման կոմիտե, Յոնլը կղզիների կառավարման կոմիտե և Ցիլիեն կղզյակի կառավարման կոմիտե։ Դրանցից Յոնսինի (քաղաք) կառավարման կոմիտեն հիմնված է Յոնսին կղզում և իրավասություն ունի Յոնսին կղզու, Ժայռե կղզու և նրա ծովային տարածքների վրա Սյուենտը կղզեխմբում։ Իրավասության շրջանակներում են գտնվում գյուղի մակարդակի երկու ինքնավար տարածքներ՝ Յոնսինի և Յինցյուի համայնքները։ Յոնլը կղզիների կառավարման կոմիտեն հիմնված է Ծինցին կղզում և իրավասություն ունի Յոնլը կղզիների և նրանց ջրային տարածքների բոլոր կղզիների և խութերի նկատմամբ։ Նրա իրավասության շրջանակներում են գտնվում գյուղի մակարդակի ինքնավար տարածքները, ինչպիսիք են Ծինցինի, Լինյանի, Կանցյուենի, Յակոնի և Յինյուի համայնքները։ Ցիլիեն կղզյակի կառավարման կոմիտեն հիմնված է Ճաոշու կղզում և իրավասություն ունի Ցիլիեն կղզյակի և նրա ջրային տարածքների բոլոր կղզիների և խութերի նկատմամբ։ Նրա իրավասության տակ են գտնվում գյուղի մակարդակի ինքնավար տարածքները, ինչպիսիք են Ճաոշուի և Պեյտաոյի համայնքները։ Նանշա կղզիներում է գտնվում Նանշա կղզիների կառավարման կոմիտեն, որը կառավարում է Մեյծի համայնքի գյուղի մակարդակի ինքնավար տարածքը։ Մեյծի համայնքի բնակիչների կոմիտեն գտնվում է Նանշա կղզիների Մեյծի խութի տարածքում։

Քաղաք Սանշայի վարչական բաժանումը[47][48][49][50]
Գոտիավորման ծածկագիր Գոտիավորման անվանումը Մշտական բնակչություն Ցամաքային տարածք

（կմ²）

Ջրային տարածք

（կմ²）

Կառավարական նստավայր Փոստային կոդ Վարչական բաժանում Կաղապար:三沙市
Քաղաքային մակարդակի միավորներ Գյուղական մակարդակի միավորներ
460300 Քաղաք Սանշա մոտ 1800 մարդ[36] 27 մոտ 200 միլիոն Յոնսին կղզի 573199 թվով 4 թվով 10[51]
460321 Սիշայի վարչական շրջան մոտ 1800 մարդ 10.07[52] Ավելի քան 500000[52] Յոնսին կղզի 573199 Յոնսինի (քաղաք) կառավարման կոմիտե

Ցիլիեն կղզյակի կառավարման կոմիտե

Յոնլը կղզիների կառավարման կոմիտե

Յոնսինի համայնք, Յինցյուի համայնք, Ճաոշուի համայնք, Պեյտաոյի համայնք, Ծինցինի համայնք

Լինյանի համայնք, Յինյուի համայնք, Կանցյուենի համայնք, Յակոնի համայնք

460322 Նանշայի վարչական շրջան Միայն կայազոր, դեռևս առանց բնակչության 17.06 Մոտ 900000 Յոնշու կղզի 573199 Նանշա (Սփրաթլի) կղզիների կառավարման կոմիտե Մեյծիի համայնք

(7 կղզիներ և խութեր փաստացի իրավասության տակ են՝ այդ թվում Մեյծի, Ճուպի, Հուայան, Չըկուա, Նանսյուն, Տոնմըն խութերը և 7 այլ կղզիներ ու խութեր)

460323 Ճոնշա կղզիներ

（Սիշայի վարչական շրջանի փոխարեն）

Միայն կայազոր, դեռևս առանց բնակչության 0.003 Ավելի քան 600000 Հուանյեն կղզի 573199 -

Քաղաքական համակարգ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաք Սանշայի ժողովրդական կառավարության շենքը

Քաղաք Սանշայի ժողովրդական կառավարության քաղաքապետն ընտրվում է Սանշայի մունիցիպալ ժողովրդական կոնգրեսի կողմից։ Մունիցիպալ կուսակցության կոմիտեի քարտուղարն է Յուեն Կուանփինը, քաղաքապետը՝ Տըն Ճոնը, քաղաքապետի տեղակալներն են Չեն Րումաոն, Սյու Ճըֆեյը և Ֆըն Վընհայը։ Ազգային Ժողովրդական Կոնգրեսի Մշտական Կոմիտեի նախագահն է Սյու Սյուեծիենը։ Դատական մարմնի միջանկյալ ժողովրդական դատարանի նախագահն է Տայ Յիպինը, իսկ Ժողովրդական դատախազության գլխավոր դատախազը՝ Վան Յենցինը։

Կոմունիստական կուսակցության քաղաք Սանշայի Յոնլը կղզիների համայնքի Միացյալ կուսակցության մասնաճյուղը գտնվում էր Յոնլը կղզիների Ծինցին կղզում՝ Սիշայի վարչական շրջանում։

Ներկայիս կառավարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաք Սանշայի հինգ խոշոր կազմակերպությունների ներկայիս ղեկավարները
Կազմակերպություն Կաղապար:CPC/logo

ՉԿԿ Սանշայի

Քաղաքային Կոմիտե

Կաղապար:中国国徽

Սանշայի Ժողովրդական Կոնգրեսի Մշտական կոմիտե

Կաղապար:中国国徽

Սանշայի Ժողովրդական Կառավարություն

Կաղապար:CPPCC logo

Չինաստանի Ժողովրդական Քաղաքական Խորհրդատվական Համաժողով Սանշայի Քաղաքային

կոմիտե

Կաղապար:中国国徽

Սանշայի վերահսկիչ հանձնաժողով 　

Դիրք Քարտուղար Տնօրեն Քաղաքապետ Նախագահ Տնօրեն
Անուն, ազգանուն Յուեն Կուանփին[53] Վան Չանրըն[54] Տըն Ճոն[55] Թափուր պաշտոն Ֆան Ծիենսուեյ[54]
Ազգություն Չինացի Չինացի Չինացի Չինացի
Ծննդավայր Քաղաք Չունցին Ծիլին նահանգ, Նոնանի համայնք Գուանդուն նահանգ, քաղաք Մեյճոու Ֆուջյան նահանգ, Սիենյոուի համայնք
Ծննդյան ամսաթիվ Ապրիլի 1966 (57–58 տարեկան) Նոյեմբերի 1965 (58 տարեկան) Սեպտեմբերի 1968 (55 տարեկան) Հունիսի 1966 (57 տարեկան)
Պաշտոնավարման ամսաթիվ Դեկտեմբեր, 2021 Հունվարի 13, 2022 Դեկտեմբերի 27, 2019 Հունվարի 13, 2022

Ղեկավարների հաջորդականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուսակցության քարտուղար
Քաղաքապետ

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաք Սանշան հարուստ է բնական ռեսուրսներով։ Այն հարուստ է ձկնաբուծական պաշարներով և ունի նավթի ու բնական գազի հսկայական պաշարներ։ Հարավչինական ծովի տարածքում կան ավելի քան 200 նավթատար և գազատար կառույցներ և 180 նավթի ու գազի հանքավայրեր, որոնց նավթի երկրաբանական պաշարները կազմում են մոտավորապես 23-30 միլիարդ տոննա։ Այնուամենայնիվ, իր հատուկ աշխարհագրական դիրքի, երկարաժամկետ ռազմականացված կառավարման և Հարավչինական ծովում ինքնիշխանության շուրջ հաճախակի վեճերի պատճառով քաղաք Սանշան ունի համեմատաբար թույլ զարգացած տնտեսություն։ Ներկայումս քաղաքի տնտեսության գերակշռող մասն է կազմում ձկնորսությունը[56]։ Հարավչինական ծովի ընդհանուր պոտենցիալ որսը գնահատվում է 6,5-ից 7 միլիոն տոննա[35]։

2012 թվականին քաղաքի հիմնադրումից հետո, պայմանավորված այնպիսի գործոններով, ինչպիսիք են հեռավոր դիրքը և անհարմար տրանսպորտային միջոցները, քաղաքն ուներ սակավ ֆինանսական հաստատություններ, փոքր ֆինանսական արդյունաբերություն, միապաղաղ բիզնես և անկայուն ֆինանսական գործառույթներ[57]։ Ներդրումների ավելացմանն ու ձեռնարկությունների առաջացմանը զուգընթաց Սանշայում գնալով բարելավվել է ֆինանսական ծառայությունների մակարդակը։ Ներկայումս քաղաքում գործող ֆինանսական հաստատությունները ներառում են Չինաստանի արդյունաբերական և առևտրային բանկի հարավարևմտյան Ճոնշա կղզու մասնաճյուղը, Հայնանի գյուղական վարկային միությունը, Չինաստանի փոստային խնայողական բանկը և Չինաստանի Բանկի ենթաճյուղը Սանշայում[57]։

Սանշա քաղաքի քաղաքային շինարարությունը համալրվել է ենթակառուցվածքներով, ինչպիսիք են հիվանդանոցները, գրադարանները, բանկերը և փոստային բաժանմունքները, ինչպես նաև հինգ փողոցները՝ Պեկինի, Հայնանի, Սյուենտըի, Յոնսինի և Յոնլըի։ 2015 թվականի սեպտեմբերի 15-ին քաղաքում յոթ կղզիներ և խութեր ձեռք բերեցին 4G ցանցի ամբողջական ծածկույթ[58]։ 2016 թվականի հունվարի 1-ին պաշտոնապես բացվեց «Ծովային մետաքսի ճանապարհ» անվանմամբ Սանշանի փոստային բաժանմունքը[59]։

Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օդային[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաք Սանշան ունի չորս օդանավակայան՝ Յոնսին կղզում, Յոնշու, Մեյծի և Ճուպի խութերում, որոնցից յուրաքանչյուրի թռիչքուղու երկարությունը 3000 մ է։ 2016 թվականի հուլիսի 13-ին՝ ժամը 08:30-ին և 08:40-ին, Չինաստանի հարավային ավիաընկերությունը և Հայնանի ավիաընկերությունը երկու քաղաքացիական մարդատար ինքնաթիռներ, կառավարության պահանջով, հաջորդաբար օդ բարձրացրին քաղաք Հայկոուի Մեյլան միջազգային օդանավակայանից, որոնք մոտ երկու ժամ թռիչքից հետո սահուն վայրէջք կատարեցին Մեյծի և Ճուպի խութերի նորակառույց օդանավակայաններում և նույն օրը կեսօրին վերադարձան Հայկոու. փորձնական թռիչքը հաջող անցավ[60]։

  • Սիշա կղզիների Յոնսին կղզու օդանավակայանը տարածաշրջանային օդանավակայան է ինչպես ռազմական, այնպես էլ քաղաքացիական օգտագործման համար։ Սա առաջին օդանավակայանն է, որը կառուցվել է Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության կառավարության կողմից Հարավչինական ծովի տարածքում։ Օդանավակայանի շինարարությունը սկսվել է 1990 թվականին, իսկ հաջորդ տարի ստեղծվել է 1000 մ երկարությամբ թռիչքուղին, որը 2014 թվականի դրությամբ 3000 մ երկարություն ուներ[61][62][63]։
  • Նանշա կղզիներում գտնվող Յոնշու խութի օդանավակայանը կառուցվել է 2016 թվականին[64]։ 2016 թվականի հունվարի 6-ին երկու քաղաքացիական մարդատար ինքնաթիռներ, կառավարության պահանջով, հաջորդաբար օդ բարձրացան քաղաք Հայկոուի Մեյլան միջազգային օդանավակայանից, որոնք մոտ երկու ժամ թռիչքից հետո սահուն վայրէջք կատարեցին Յոնշու խութի նորակառույց օդանավակայանում և նույն օրը կեսօրին վերադարձան Հայկոու[65]։ Յոնշու խութի 3000 մետր երկարությամբ թռիչքուղին համապատասխանում է 3-րդ դասի օդանավակայանի պահանջներին, որը կարող է օդ բարձրացնել Չինաստանի մայրցամաքային ռազմական ինքնաթիռների մեծ մասը[66]։
  • Նանշա կղզիներում գտնվող Ճուպի խութի օդանավակայանի կառուզումն ավարտվել է 2016 թվականին, որի թռիչքուղու երկարությունը 3250 մ է[67]։
  • Նանշա կղզիներում գտնվող Մեյծի խութի օդանավակայանը կառուցվել է 2016 թվականին, որի թռիչքուղու երկարությունը 3000 մ է[68]։

Ջրային[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սիշա կղզիների Յոնսին կղզին ունի 2 նավահանգիստ և ձկնաբուծության կառավարման բազա[69], որտեղ կարող են տեղակայվել 5000 տոննա զանգված ունեցող բեռնատար նավերը[70]։ Այն գտնվում է պրեֆեկտուրայի մկարդակի քաղաք Սանյայի Յուլին նավահանգստից մոտ 337 կմ հեռավորության վրա, իսկ Վընչան քաղաքի Ցինլան նավահանգստից մոտ 344 կմ հեռավորության վրա։ Սիշայի կղզիների Չենհան կղզին գտնվում է ատոլի վրա, որը բացում է ներքին ծովածոցը արտաքին ծովին միացնող ալիք ստեղծելու համար, և ունի նավահանգիստ՝ նավարկության լավ պայմաններով։ Չենհան կղզու անվանումը եկել է Ցին դինաստիայի օրոք գոյություն ունեցող «Չենհան» անունով ռազմանավից։

Քաղաք Սանշան ավելի վաղ օգտագործում էր «Ցիոնշա համար 1», «Ցիոնշա համար 2» և «Ցիոնշա համար 3» նավերը Վենչանի Ցինլան նավահանգստից դեպի Յոնսին կղզի ուղևորվելու և մատակարարումների համար։ 2015 թվականի հունվարի 5-ին և 2019 թվականի օգոստոսի 20-ին կառուցվեցին մատակարարման նոր խոշոր նավեր, որոնք կոչվեցին «Սանշա համար 1» և «Սանշա համար 2»[71]։

2015 թվականի օգոստոսի 4-ին Տրանսպորտի և կապի նախարարության Հարավ-չինական ծովային նավագնացության երաշխիքային կենտրոնի աշխատակիցները Յոնսին կղզում տեղադրեցին երկու վթարային նավիգացիոն նշան՝ կարմիր և կանաչ, երթուղին հեշտացնելու և խութին բախվելու վտանգից խուսափելու համար[71]։

Տուրիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Տոնկինի ծոցի աստղ» զբոսանավը

1997 թվականին Պարասելյան կղզիները բացվեցին զբոսաշրջության համար։ Արդեն 2016 թվականին տուրիստական նավարկությամբ 10,000 մարդ էր այցելել Սիշա[72]։ Յոնսին կղզու հիմնական տեսարժան վայրերն են նավատորմի կողմից Պարասելյան կղզիների վերականգնման հուշարձանը, Հարավչինական ծովի կղզիների հուշահամալիրը, Սիշայի գլխավոր անտառը, Պաշտպանության ուժերի ռազմական պատմության թանգարանը և այլն։

2013 թվականի ապրիլի 28-ին պաշտոնապես գործարկվեց «Կոկոսային արքայադուստր» զբոսանավը։ 2014 թվականի սեպտեմբերից զբոսաշրջային նավերը նավարկեցին անմիջապես Սանյայից դեպի Պարասելյան կղզիներ։ 2016 թվականի մարտին «Կոկոսային արքայադուստր»-ը փոխարինվեց «Տոնկինի ծոցի աստղ» զբոսանավով։ Սկսեց գործարկվել զբոսաշրջային երթուղին Սանյայից դեպի Պարասելյան կղզիների Ցյուենֆու կղզի՝ ամսական 4-ից 5 նավարկությամբ[73]։ Սիշայի շրջակա միջավայրի և էկոլոգիայի պաշտպանության անհրաժեշտության պատճառով երթուղին ներկայումս կարող է անցնել միայն Յոնլը կղեխմբի Յակոն, Ցյուենֆու և Յինյու կղզիներով[72]։

Սանշա այցելելու համար նավարկություններ կատարելուց բացի, կան նաև զբոսաշրջիկներ, ովքեր կազմակերպում են խմբեր՝ համացանցի միջոցով և այլ եղանակներով ձկնորսական նավակներ վարձելու համար, որպեսզի այցելեն Սանշայի կղզիները։ Սակայն, քանի որ այս մեթոդը մեծ անվտանգության ռիսկեր ունի և վնաս է հասցնում կղզիների էկոլոգիական միջավայրին, Սանշա քաղաքի կառավարությունը դեմ է տվյաք մեթոդին և ցանկանում է կասեցնել այն[74]։

Մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1970-ական թվականներին Սիշայում հնագիտական աշխատանքների ընթացքում հայտնաբերվեցին մեծ թվով պատմական մասունքներ, այդ թվում՝ ավելի քան 6000 կտոր կերամիկական բեկորներ և 130000 մետաղադրամներ։ Կանցյուեն կղզում հայտնաբերվեց Թան և Սոն դինաստիաների ձկնորսական բնակավայր և դարձավ վեցերորդ մասունքը, որը համարվեց որպես ազգային մշակութային մասունքների պահպանության միավոր։ Չժենգ Հեի ճամփորդական նավատորմի խորտակված նավը հայտնաբերվեց Հյուսիսային խութի մոտակայքում[75]։
  • 2009 թվականին բացվեց Հայնանի նահանգային գրադարանի Սիշայի մասնաճյուղը՝ քաղաք Սանշայի գրադարանի նախորդը[76][77][78][79][80]։
  • 2014 թվականի ապրիլին Սիշայի Յոնսին կղզում[81] սկսեց կառուցվել քաղաք Սանշայի առաջին դպրոցը։ 2015 թվականի դեկտեմբերին շինարարական աշխատանքներն ավարտվեցին և դպրոցը հանձնվեց շահագործման[82]։ Դպրոցը կոչվում էր «Սանշա Յոնսին դպրոց» և բաղկացած էր 2 հատվածից՝ տարրական դպրոցից և մանկապարտեզից[83]։
  • 2013 թվականի սեպտեմբերի 3-ին գործարկվեց «Սանշա արբանյակային հեռուստատեսություն»-ը, որի ստեղծման ծրագիրը հաստատվել էր 2013 թվականի փետրվարին։ Այն շահագործվում է Հայնանի ռադիո և հեռուստատեսության կողմից, որն էլ վստահված է Սանշայի ժողովրդական կառավարման կողմից։
  • Լյու Յուենը և Սու Ցիսիոնը ստեղծել են այնպիսի երաժշտական ստեղծագործություններ, ինչպիսիք են՝ «Սիշա՝ իմ սիրելիի հայրենի քաղաք», «Ես սիրում եմ Սանշան» և այլն։

Տարածքային վեճ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2007 թվականի դեկտեմբերի 3-ին Վիետնամի արտաքին գործերի նախարարությունն իր դժգոհությունն արտահայտեց քաղաք Սանշայի կառուցման մասին լուրերի վերաբերյալ[84]՝ հայտարարելով, որ Վիետնամը «ինքնիշխանություն ունի Պարասելյան և Սփրաթլի կղզիների նկատմամբ»[85][86]։ Դեկտեմբերի 9-ին Վիետնամի ուսանողական կազմակերպությունները ցույց են անցկացրել Վիետնամում Չինաստանի դեսպանատան դիմաց[87][88]։ Չինաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը հաստատեց Չինաստանի «անվիճելի ինքնիշխանությունը» այս կղզիների նկատմամբ՝ հույս ունենալով, որ Վիետնամի կառավարությունը կդադարեցնի իրավճակի հետագա զարգացումը[89][90][91]։ Դեկտեմբերի 15-ին ավելի քան 200 ծագումով վիետնամցի ամերիկացիներ Վաշինգտոնում ցույցեր են անցկացրել՝ ուղղված Չինաստանի կառավարության դեմ[92]։ Դեկտեմբերի 19-ին մոտ 300 ծագումով վիետնամցի ամերիկացիներ կրկին ցույց են անցկացրել Լոս Անջելեսի Փոքր Սայգոն վիետնամական համայնքում[93]։ Դեկտեմբերի 22-ին Ֆրանսիայի և Մեծ Բրիտանիայի վիետնամցիները ցույցեր են անցկացրել Փարիզում և Լոնդոնում[94]։

2012 թվականի հունիսի 21-ին Վիետնամի Կոնգրեսն ընդունեց «Վիետնամի ծովային օրենքը», ըստ որի՝ Պարասելյան և Սփրաթլի կղզիները գտնվում էին Վիետնամի «ինքնիշխանության և իրավասության շրջանակներում»։ Չինաստանի կառավարությունը դժգոհություն արտահայտեց և նույն օրը հայտարարեց, որ հիմնելու է Սանշա քաղաքը[95]։ Նույն օրը Վիետնամի Արտաքին գործերի նախարարությունը հայտարարեց, որ մերժում է Չինաստանի մեղադրանքները և կտրականապես դեմ է Չինաստանի կողմից Սանշա քաղաքի կառուցմանը։ 2012 թվականի հուլիսի 24-ին ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը հայտնեց իր մտահոգությունը տվյալ հարցի շուրջ[96]։

2020 թվականի ապրիլին՝ Չինաստանի կողմից քաղաք Սանշայում Նոր Սիշայի և Նանշայի վարչական շրջանների ստեղծումից հետո, Վիետնամի Արտաքին գործերի նախարարությունը հայտարարեց, որ Չինաստանի որոշումը՝ հիմնելու քաղաք Սանշայի վարչական շրջանը, խախտում է Վիետնամի ինքնիշխանությունը, և խնդրեց Չինատանի կառավարությանը հետ կանչել այդ որոշումը[97][98]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ ՉԺՀ յոթերորդ ազգային մարդահամար
  2. ↑ 2,0 2,1 «民政部关于国务院批准海南省三沙市设立市辖区的公告». 中华人民共和国民政部. 2020 թ․ ապրիլի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 18-ին.
  3. ↑ «三沙地理位置与行政区划». 海南省人民政府网. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 14-ին.
  4. ↑ «海南省2010年第六次人口普查主要数据发布». 海南省人民政府. 2011 թ․ մայիսի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 21-ին.
  5. ↑ «菲律宾争美济礁两度失败». 新加坡文献馆. 现代快报. 2012 թ․ մայիսի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 14-ին.
  6. ↑ 《台灣南西諸島水路誌》，水路部，東京市，1941年。
  7. ↑ 東沙環礁國家公園發現二戰期間日本老酒瓶 Արխիվացված 2012-12-22 archive.today, 海洋國家公園, 2010年03月
  8. ↑ 抗戰勝利海軍收復南海諸島 Արխիվացված 2014-11-13 Wayback Machine, 軍史一頁, 海軍軍官學校
  9. ↑ 1947年中華民國内政部方域司编制的《南海諸島位置圖》
  10. ↑ 国家海洋信息中心. «民国时期对南海诸岛及其海域的管理（1911-1949）». 中国南海网. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 «三沙历史沿革». 三沙市人民政府网. 三沙市新闻中心. 2013 թ․ դեկտեմբերի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 14-ին.
  12. ↑ «《海南省志·西南中沙群岛志》 第三篇 开发治理 - 第二章 人民共和国的开发管理». Hnszw.org.cn. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  13. ↑ «1988年3月14日 越南武装舰船侵入南沙群岛海域 中国船只被迫进行自卫还击». 人民网. Արխիվացված օրիգինալից 2016年3月4日-ին. Վերցված է 2016年7月15日-ին.
  14. ↑ «赤瓜礁冲突与南沙高脚屋». 凤凰网. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  15. ↑ 中国的西沙、南沙、中沙群岛历史与现状（图文） Արխիվացված 2016-08-08 Wayback Machine，凤凰资讯，2008年3月10日
  16. ↑ «民政部发言人就国务院批准设立地级三沙市答问». 中国政府网. 2012 թ․ հունիսի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 21-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 «三沙市设立有助中国对南海问题统筹调度». 中国新闻周刊. 2012 թ․ հուլիսի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 19-ին.
  18. ↑ «Declaration of the Government of the People's Republic of China on the baselines of the territorial sea» (PDF). 联合国官网 (անգլերեն). 1996 թ․ մայիսի 15. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 14-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 刘俊 (2012 թ․ հունիսի 29). «三沙市诞生记». 广东南方周末新媒体有限公司. 南方周末. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 5-ին.
  20. ↑ 海南籌建三沙市 爭議海域設轄區面積約全國1/4 Արխիվացված 2008-06-16 Wayback Machine，《明报》新闻网加东版，2007年11月20日
  21. ↑ 海南筹建南海三沙市　面积接近全国陆地四分一 Արխիվացված 2008-09-01 Wayback Machine，中国评论新闻网，2007年11月20日
  22. ↑ 苏祖勤. 边远地区设置行政特区建制构想——基于三沙市、罗布泊镇、玉麦乡建置悖论的分析. 中南民族大学学报 （人文社会科学版）. 2010年3月.
  23. ↑ «民政部关于国务院批准设立地级三沙市的公告». Mca.gov.cn. 2012 թ․ հունիսի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  24. ↑ «民政部关于国务院批准设立地级三沙市的公告». www.mca.gov.cn. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 29-ին.
  25. ↑ «海南三沙市政权组建正式启动». 新浪网. 海南网. 2012 թ․ հուլիսի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 17-ին.
  26. ↑ «中央军委批准组建正师级三沙警备区» (պարզեցված չինարեն). 新京报. 2012年7月23日. Արխիվացված օրիգինալից 2012年7月26日-ին. Վերցված է 2012年7月23日-ին.
  27. ↑ 南方都市报. «三沙市将直选60名人大代表». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 23-ին.
  28. ↑ «三沙市与三沙警备区». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  29. ↑ 中央电视台. «三沙市第一届人民代表大会开幕». 凤凰网. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 23-ին.
  30. ↑ «三沙市公安局 关于办理机动车、非机动车临时车牌的通知». Nhjd.net. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  31. ↑ 人民网. «海南三沙市今日举行成立大会暨揭牌仪式(图)». 新浪网. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 27-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 24-ին.
  32. ↑ «三沙市7个岛礁». 海南日报报业集团. 海南日报. 2015 թ․ սեպտեմբերի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  33. ↑ «中国南沙美济礁渚碧礁新建机场试飞成功». 三沙市人民政府网. 新华网. 2016 թ․ հուլիսի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  34. ↑ «三沙海域首次举行"海空立体"搜救演练». 三沙市人民政府网. 三沙市新闻中心. 2016 թ․ հուլիսի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  35. ↑ 35,00 35,01 35,02 35,03 35,04 35,05 35,06 35,07 35,08 35,09 «三沙概览». 三沙市人民政府网. 三沙市新闻中心. 2013 թ․ դեկտեմբերի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 31-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  36. ↑ 36,0 36,1 «国务院批准 三沙市设立市辖区». news.sina.com.cn. 2020 թ․ ապրիլի 18. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 24-ին.
  37. ↑ «来源三沙市人民政府网». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  38. ↑ «中國: 海南省 (地级，行政、县级行政区) - 人口统计，图表和地图». www.citypopulation.de. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 «跟着我们探三沙». 三沙市人民政府网. 海南日报. 2014 թ․ փետրվարի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  40. ↑ «带您走进神秘的三沙市：中国陆地面积最小的城市». 新华网. 2012 թ․ հուլիսի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  41. ↑ 海南省地方志办公室. «地方志书 >> 海南省志 >> 西南中沙群岛志 >> 第一篇 地理环境 >> 第一章 疆域 岛礁». 海南志史网. 海南志史网. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  42. ↑ 中共海南省党史研究室. «第三节 南沙群岛的岛礁沙滩». 海南志史网. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  43. ↑ «季风带我去远航». 三沙市人民政府网. 海南日报. 2014 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  44. ↑ 海南省地方志办公室. «海南省志>>西南中沙群岛志>>第四篇 人口文化>>第二章 文化». 海南史志网. 中共海南省委党史研究室. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 17-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 19 (օգնություն)
  45. ↑ «三沙经济与资源». 海南省人民政府网. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 14-ին.
  46. ↑ «三沙行政區劃演變». www.takungpao.com.hk. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 24-ին.
  47. ↑ 中华人民共和国国家统计局：2012年统计用区划代码和城乡划分代码(չաշխատող հղում)
  48. ↑ «全国统计用区划代码». 中华人民共和国国家统计局. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  49. ↑ 中华人民共和国民政部 (2013年8月). 《中国民政统计年鉴2013》. 中国统计出版社. ISBN 978-7-5037-6846-0.
  50. ↑ «海南省三沙市24日举行成立大会暨揭牌仪式：居民状况». Jysq.net. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  51. ↑ «三沙概况». Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 19-ին.
  52. ↑ 52,0 52,1 «西沙群岛：南海陆地最多的群岛». 南海省人民政府. 海南日报. 2013 թ․ հուլիսի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  53. ↑ «袁光平 简历». 人民网地方领导资料库. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
  54. ↑ 54,0 54,1 «邓忠当选市长 王长仁当选市人大常委会主任». 三沙市人民政府网. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 8-ին.(չաշխատող հղում)
  55. ↑ «邓忠为三沙市人民政府代理市长». 三沙市人民政府网.(չաշխատող հղում)
  56. ↑ «三沙市设立理顺南海资源版图：经济价值达数十万亿». 新浪网. 2012 թ․ հունիսի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 22-ին.
  57. ↑ 57,0 57,1 «三沙将开第二家银行支行：中行三沙支行开业获批». 三沙市人民政府网. 中国经济网. 2016 թ․ փետրվարի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  58. ↑ 孙婧 (2015 թ․ սեպտեմբերի 15). «三沙市7个岛礁实现4G网络全覆盖». 海南南海网传媒股份有限公司. 海南日报. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  59. ↑ 陈媛 (2016 թ․ հունվարի 2). «"海上丝绸之路"三沙邮驿开业». 新华网. 海南日报. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 30-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  60. ↑ «中国南沙美济礁渚碧礁新建机场试飞成功». 新华网. 2016年7月13日. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  61. ↑ «美无可奈何 中国永兴岛机场将开通民航». 多维新闻. 2016 թ․ հունիսի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  62. ↑ «西沙群岛将建大批保障房 旅游有望今年开放». 广州日报. 腾讯网. 2012 թ․ մայիսի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 21-ին.
  63. ↑ «西沙永兴岛面积增大40% 机场跑道明显加长». 新浪新闻中心. 观察者网. 2014年12月24日. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  64. ↑ «外交部：永暑礁机场已竣工 正进行机场校验飞行». 观察者网. 2016 թ․ հունվարի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 22-ին.
  65. ↑ «永暑礁新建机场启用 中国空姐登上永暑礁拍照». 中国军网. 观察者网. 2016 թ․ հունվարի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 22-ին.
  66. ↑ 徐尚礼 (2016年1月5日). «永暑礁战机跑道属于第几级？». 中时电子报. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  67. ↑ «南沙渚碧礁3250公尺機場跑道完工». 东森新闻云. 大陸中心. 2016年1月20日. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  68. ↑ «美国智库：中国在南海争议岛礁修第三条跑道». BBC中文网. 2015年9月15日. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 16-ին.
  69. ↑ «设立三沙市 中国南海突然出招有何战略意图？». 财讯网. 2012 թ․ հունիսի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 23-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 22-ին.
  70. ↑ «国务院批准设立海南省三沙市». 北京晚报. 京报网. 2012 թ․ հունիսի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 22-ին.
  71. ↑ 71,0 71,1 国家海洋信息中心. «对岛礁及附近海域的建设与开发». 中国南海网. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  72. ↑ 72,0 72,1 «国防部发布西沙旅游攻略». 三沙市人民政府网. 国防部网. 2016 թ․ ապրիլի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  73. ↑ «直击三亚至西沙邮轮旅游航线的"北部湾之星"». 三沙市人民政府网. 南海网. 2016 թ․ ապրիլի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 15-ին.
  74. ↑ 央广网. «三沙市市长肖杰：要杜绝私人渔船非法招募三沙旅游». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 5-ին.
  75. ↑ «海南省志>西南中沙群岛志>第四篇 人口文化>第二章 文化». 南海史志网. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 17-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 26 (օգնություն)
  76. ↑ «海南省图书馆西沙分馆正式成立－海南省图书馆网站». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 18-ին.
  77. ↑ «海南省图书馆西沙分馆成立－海南省人民政府网站». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին.
  78. ↑ «海南省图书馆西沙分馆成立－新华网». Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 4-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին.
  79. ↑ «海南省图书馆西沙分馆成立 为官兵送上精神粮食－人民网». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին.
  80. ↑ «世界读书日：西沙群岛结束没有图书馆的日子－南海网». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին.
  81. ↑ «三沙第一所学校拟4月开建 包括小学和幼儿园». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 7-ին.
  82. ↑ «三沙市也有学校了！我国最南端学校投入使用（图）». Sd.china.com.cn. 2015 թ․ դեկտեմբերի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  83. ↑ 时晨 (2015 թ․ դեկտեմբերի 14). «三沙市永兴学校建成投入使用». News.cnr.cn. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  84. ↑ 中国设三沙市越南抗议侵犯主权 Արխիվացված 2012-06-24 Wayback Machine，英国广播公司中文网，2007年12月4日
  85. ↑ 中国设三沙市 越南抗议侵犯主权 Արխիվացված 2012-06-24 Wayback Machine，英国广播公司中文网，2007年12月4日
  86. ↑ Կաղապար:Vi 越南政府对中国设立三沙市的抗议 Արխիվացված 2012-08-19 Wayback Machine，越南外交部官方网站，2007年12月4日
  87. ↑ 越南学生在中国使馆外示威维护主权 Արխիվացված 2016-04-17 Wayback Machine，英国广播公司中文网，2007年12月9日
  88. ↑ 越南学生抗议中国计划设立三沙市 Արխիվացված 2008-04-05 Wayback Machine，美国之音，2007年12月10日
  89. ↑ 中国回应越南民众示威重申南海主权 Արխիվացված 2009-02-22 Wayback Machine，英国广播公司中文网，2007年12月11日
  90. ↑ 外交部发言人秦刚就越南发生针对中国的所谓抗议示威活动答记者问 Արխիվացված 2008-11-16 Wayback Machine，中华人民共和国外交部官方网站，2007年12月11日
  91. ↑ 中华人民共和国外交部发言人秦刚举行例行记者会 Արխիվացված 2008-11-17 Wayback Machine，中华人民共和国外交部官方网站，2007年12月18日
  92. ↑ Կաղապար:Vi越南人在华盛顿的示威 Արխիվացված 2009-02-26 Wayback Machine，英国广播公司越南文网，2007年12月11日
  93. ↑ (անգլերեն)小西贡群众把反抗中国示威带到了洛杉矶 Արխիվացված 2008-06-14 Wayback Machine，奥兰治县纪事报，2007年12月19日
  94. ↑ Կաղապար:Vi英、法反对中国示威活动 Արխիվացված 2010-08-14 Wayback Machine，英国广播公司越南文网，2007年12月22日
  95. ↑ (Չինարեն)中国外交部就越南国会通过《越南海洋法》发表声明 Արխիվացված 2012-06-24 Wayback Machine，新华社，2012年6月21日
  96. ↑ «美非议我南海新城市 参议员称警备区是挑衅» (պարզեցված չինարեն). 环球时报. 2012年7月26日. Արխիվացված օրիգինալից 2012年7月28日-ին. Վերցված է 2012年7月26日-ին.
  97. ↑ «中国在南海设行政区 越南斥侵犯主权». 德国之声. 2020 թ․ ապրիլի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 20-ին.
  98. ↑ «越南强烈反对所谓的"三沙市"的成立». 越通社. 2020 թ․ ապրիլի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիիքպահեստ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սանշա&oldid=9800448» էջից