Ջրահարսը (քանդակ)

Ջրահարսը;
տեսակ	տեսարժան վայր և քանդակ
քանդակագործ	Էդվարդ Էրիքսեն
տարի	1913
բարձրություն	125 սանտիմետր
ժանր	նյու, հանրային արվեստ և արձան
նյութ	բրոնզ
գտնվելու վայր	Langelinie?
քաղաք	Կոպենհագեն
պատվիրատու	Կարլ Յակոբսեն
	պատկերված են
	կայք
	Statue of the Little Mermaid (Copenhagen) Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ջրահարսը (այլ կիրառումներ)

Ջրահարսը (դան․՝ Den Lille Havfrue, բառացի` ծովային օրիորդ), Հանս Քրիստիան Անդերսենի «Ջրահարսը» հեքիաթի կերպարը ներկայացնող քանդակ։ Տեղադրված է Կոպենհագենի ծովափին։ Քանդակն ունի 1.25 մ բարձրություն և 175 կգ քաշ։

Ստեղծման պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քանդակը կերտել է դանիացի քանդակագործ Էդվարդ Էրիքսենը։ Այն բացվել է 1913 թվականի օգոստոսի 23-ին։

Քանդակը պատրաստվել է «Carlsberg» գարեջրի ընկերության հիմնադրի որդու` Կառլ Յակոբսենի պատվերով, ով հիացած էր Դանիայի աքայական թատրոնում «Ջրահարսը» հեքիաթի մոտիվներով բալետի բեմադրությամբ։ Նա խնդրել էր բալետի առաջնակարգ պարուհի Էլեն Փրայսին բնորդ լինել քանդակի համար։ Սակայն պարուհին հրաժարվել է մերկ բնորդ լինելուց, իսկ քանդակագործը պատկերել է պարուհու գլուխը ջրահարսի գլխի փոխարեն։ Կերպարի համար բնորդ է ծառայել քանդակագործի կինը` Էլինե Էրիքսենը^[1]^[2]։

Կրկնօրինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջրահարսը դարձել է Կոպենհագենի ամենաճանաչելի խորհրդանիշերից մեկը` մեծ հռչակ վայելելով զբոսաշրջիկների շրջանում։ Դրա ապացույցն է այն հանգամանքը, որ քանդակի կրկնօրինակները տեղադրված են աշխարհի շատ քաղաքներում` Ամստերդամում, Փարիզում, Հռոմում, Տոկիոյում, Սիդնեյում, Վանկուվերում, Սարատովում^[3]։

Քանդակի հեղինակային իրավունքի ժամկետը չի սպառվել, այդ պատճառով էլ 1959 թվականին մահացած քանդակագործի հետնորդները պնդում են, որ քանդակի պատկերներն ու կրկնօրինակները օգտագործելու համար պետք է գումար վճարեն^[4]։

Վանդալիզմի դրսևորումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արձանի հանդեպ վանդալիզմի մի շարք դեպքեր են գրանցվել` սկսած 1960-ական թվականներից, ամեն անգամ, սակայն, արձանը վերականգնվել է։

24 ապրիլի, 1964 - քանդակի գլուխը սղոցվել և գողացվել է սիտուացիոնիստական նկարիչների կողմից^[5]։ Գլուխն այդպես էլ չի հայտնաբերվել, սակայն քանդակը վերականգնվել է։
22 հուլիսի, 1984 - սղոցվել է աջ ձեռքը։ Ձեռքը վերադարձվել է երկու օրից, վանդալները եղել են երկու դեռահասներ։
1990 - գլուխը առևանգելու հերթական փորձն է կատարվել, սակայն ձախողվել է` վզին թողնելով 18 սմ-ոց կտրվածք։
6 հունվարի, 1998 - քանդակը կրկին գլխատվել է։ Մեղավորները չեն հայտնաբերվել, սակայն գլուխը վերադարձրել են` թողնելով հեռուստակայանի մոտ։ Փետրվարի 4-ին գլուխը վերականգնվել է։
Քանդակը մի քանի անգամ ներկել են կարմիր ներկով, 1961 թվականին նկարել են կրծկալ։
2004 թվականին քանդակը փաթաթել են փարաջայով` ի նշան Թուրքիայի` Եվրամիություն մտնելու բողոքի։
8 մարտի, 2006 - քանդակը ներկել են կանաչ գույնով` պատվանդանին թողնելով «մարտի 8» գրությունը։
3 մարտի, 2007 - վանդալները կրկին ներկել են քանդակը։
20 մայիսի, 2007 - արձանին հագցրել են փարաջա և հիջաբ։

2007 թվականին Կոպենհագենի իշխանությունները հայտարարել են, որ արձանը կարող է տեղափոխվել նավահանգստի խորքը` հետագայում վանդալիզմի նման դրսևորումներից և զբոսաշրջիկների` քանդակի վրա բարձրանալուց խուսափելու համար։

Ջրահարսի ճամփորդությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականին քանդակն առաջին անգամ մի քանի ամսով լքել է Կոպենհագենը` ներկայացվելով Շանհայի համաշխարհային ցուցահանդեսի` մանուկների համար նախատեսված տաղավարում։ Վանդալիզմից խուսափելու համար քանդակի ճամփորդության ուղերթը գաղտնի է պահվել, իսկ ցուցահանդեսում խիստ հսկողություն է սահմանվել։ Քանդակի բացակայության ժամանակ նրա տեղում տեսապատկեր են ապահովել, որ մշակել էր չինացի նկարիչ, արվեստագետ Այ Վեյվեյը։