Jump to content

Պլեոմորֆ ադենոմա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պլեոմորֆ ադենոմա
հիվանդության կարգ Խմբագրել Wikidata
ԵնթակատեգորիաԸնտանեկան կոլոռեկտալ պոլիպ, թքագեղձի բարորակ նորագոյացություն, հիվանդություն Խմբագրել Wikidata
Բժշկական մասնագիտությունուռուցքաբանություն Խմբագրել Wikidata

Պլեոմորֆ ադենոմա (կամ բարորակ խառը տիպի ուռուցք), թքագեղձերի առավել հաճախ հանդիպող բարորակ նորագոյացություն է, որը բնութագրվում է էպիթելային (ծորանային) բջիջների նորագոյացման բազմացումով միոէպիթելի բաղադրիչների հետ միասին և ունի չարորակացման հակում: Պլեոմորֆ ադենոման համարվում է թքագեղձի բարորակ ուռուցքների ամենատարածված տեսակներից մեկը և հարականջային թքագեղձի ամենից հաճախ հանդիպող ուռուցքային ախտահարումը: Այն իր անվանումը ստացել է լուսային մանրադիտակի տակ դիտարկվող «ճարտարապետական» ​​պլեմորֆիզմից (փոփոխական տեսք)։ Այն նաև կոչվում է «խառը թքային տիպի ուռուցք», ինչը ցույց է տալիս նրա երկակի ծագումը` էպիթելային և միոէպիթելային տարրերը, ի տարբերություն նրա պլեոմորֆ տեսքի:

Կլինիկական պատկեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուռուցքը սովորաբար միայնակ է և օժտված է դանդաղ աճով, ցավազուրկ, ամուր, միայնակ հանգույցի զանգվածի տեսքով։ Մեկուսացված հանգույցները սովորաբար հիմնական հանգույցի մաս են կազմում, այլ ոչ թե առանձին բազմահանգույց կառույց: Այն սովորաբար շարժական է, և եթե գտնվում է ծնոտի հաստության մեջ, կարող է առաջացնել ստորին ծնոտի ճյուղի ատրոֆիա, նման պրոցես կարող է հանդիպել նաև հարականջային թքագեղձի ախտահարման դեպքում: Թեև պլեոմորֆ ադենոման, դասակարգվում է որպես բարորակ ուռուցք, այն մեծանալու հատկություն ունի և կարող է  չարորականալ՝ ձևավորելով պլեմորֆ ադենոմայի կարցինոմա, որի ռիսկը ժամանակի ընթացքում մեծանում է (15 տարվա ընթացքում չարորականալու հավանականությունը 9,5%): Չնայած «բարորակ», ուռուցքը անեուպլոիդ է, այն կարող է կրկնվել ռեզեկցիայից հետո, այն ներխուժում է ինտակտ հարակից հյուսվածք, և երկար (+10 տարի) ժամանակային ընդմիջումներից հետո տալիս հեռավոր մետաստազներ: Այս ուռուցքն առավել հաճախ դրսևորվում է գեղձի մակերեսային բլթի ստորին բևեռում, ուռուցքների մոտ 10%-ն առաջանում է գեղձի ավելի խորը հատվածներում։ Այն ավելի հաճախ հանդիպում է կանանց, քան տղամարդկանց մոտ, հարաբերակցությունը մոտ 6:4 է: Վնասվածքների մեծ մասը հայտնաբերվում է չորրորդից վեցերորդ տասնամյակների հիվանդների մոտ, որոնց միջին տարիքը մոտ 43 տարեկան է, բայց դրանք համեմատաբար տարածված են նաև երիտասարդների մոտ և երեխաների մոտ ևս:

Հյուսվածքաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սիալադենէկտոմիայի նմուշ, որը ցույց է տալիս լավ ուրվագծված պինդ նորագոյացություն՝ աճառային օջախներով:
Պլեոմորֆ ադենոմայի հիստոպաթոլոգիա` ստրոմալ (նաև կոչվում է մեզենխիմալ) բաղադրիչը հաճախ ցուցադրում է միքսոֆիբրոզ տեսք և որոշ դեպքերում ցույց է տալիս խոնդրոմատոզ տարբերակում:

Մորֆոլոգիական բազմազանությունը այս նորագոյացության ամենաբնորոշ առանձնահատկություններից է։ Հյուսվածքաբանորեն այն շատ փոփոխական արտաքին տեսք ունի, նույնիսկ առանձին ուռուցքների ներսում: Այն դասականորեն երկֆազ է և բնութագրվում է բազմանկյուն էպիթելային և միոէպիթելային բջիջների խառնուրդով՝ փոփոխական ստրոմայում, որը կարող է լինել` մուկոիդ, միքսոիդ, աճառային կամ հիալինային: Էպիթելային բջիջները կարող են դասավորվել որպես ծորանանման կառուցվածքներ, թիթեղներ կամ իրար միահյուսված թելեր և բաղկացած լինել բազմանկյուն, պտուտակաձև կամ աստղաձև բջիջներից (հետևաբար՝ պլեմորֆիզմ): Կարող են առկա լինել թաղանթային մետապլազիայի և էպիթելային մարգարիտների շրջաններ: Ուռուցքը թաղանթ չունի, բայց շրջապատված է տարբեր հաստության մանրաթելային կեղծ պարկուճով։ Ուռուցքը տարածվում է նորմալ թքագեղձի պարենխիմայի միջով՝ մատնաձեւ պսեւդոպոդիայի տեսքով, սակայն դա չարորակ փոխակերպման նշան չէ։ Ուռուցքը հաճախ ցուցադրում է բնորոշ քրոմոսոմային տրանսլոկացիա #3 և #8 քրոմոսոմների միջև: Սա հանգեցնում է նրան, որ PLAG գենը քարտեզագրվում է բետա-կատենինի գենին: Սա ակտիվացնում է կատենինի ուղին և հանգեցնում բջիջների ոչ պատշաճ բաժանման:

Ախտորոշում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ՈՒՁՀ-նկար` պլեոմորֆ ադեոնմա

Թքագեղձի ուռուցքների ախտորոշման համար կատարվում են ինչպես հյուսվածքաբանական, այնպես էլ ռենտգեն հետազոտություններ: Հյուսվածքների նմուշառման ընթացակարգերը ներառում են բարակ ասեղային ասպիրացիոն բիոպսիա և առանցքային (էքսցիզիոն) բիոպսիա: Այս երկու պրոցեդուրաները կարող են իրականացվել ամբուլատոր պայմաններում: Թքագեղձի ուռուցքների տարբերակման և ախտորոշման եղանակները ներառում են` ուլտրաձայնային հետազոտություն (ՈՒՁՀ), համակարգչային շերտագրություն (ՀՇ) և մագնիսառեզոնանսային շերտագրություն (ՄՌՇ):

Նուրբ ասեղային ասպիրացիոն բիոպսիա, որն իրականացվում է փորձառու մասնագետի կողմից, ունի մեծ ախտորոշիչ դեր, թե արդյոք ուռուցքն իր բնույթով չարորակ է, որի զգայունությունը կազմում է մոտ 90%[1][2]: Նուրբ ասեղային ասպիրացիոն բիոպսիաին հնարավորություն է տալիս տարբերակել թքագեղձի առաջնային նորագոյացությունը` մետաստատիկ ուռուցքներից:

Առանցքային բիոպսիան նաև կարող է իրականացվել ամբուլատոր պայմաններում: Բիոպսայի այս մեթոդի դեպքում հեռացվում է ամբողջական գոյացությունը, հետևաբար այն ավելի ինվազիվ է, ի տարբերություն բարակ ասեղային ասպիրացիոն բիոպսիայի, տալիս է մինչև 97% ախտորոշման ճշգրտություն[3]: Բացի այդ, բիոպսիան թույլ է տալիս որոշել ուռուցքի ավելի ճշգրիտ բջջաբանական տեսակը[4]:

Ռենտգեն  հետազոտությունների ժամանակ` ուլտրաձայնային հետազոտությունը կարող է որոշել և բնութագրել որոշ հարականջային թքագեղձի մակերեսային ուռուցքներ: Թքագեղձի ուռուցքների որոշ տեսակներ ունեն որոշակի սոնոգրաֆիկ բնութագրեր ուլտրաձայնային հետազոտության ժամանակ: Ուլտրաձայնային հետազոտումը հաճախ կատարվում է բիոպսիայի հետ համատեղ, բժշկին ուղղորդելու համար[5]: ՀՇ-ն թույլ է տալիս ստանալ եռաչափ պատկեր տվյալ թքագեղձի ուռուցքների ընդհանուր չափի և հյուսվածքներում տարածման մասին: ՄՌՇ-ն ապահովում է փափուկ հյուսվածքների կառուցվածքային ուրվագծումը[5]:

Բուժում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հարականջային նորագոյացությունների հարաբերական հաճախականություն, որը ցույց է տալիս, որ ուռուցքների մեծամասնությունը կազմում է պլեոմորֆային ադենոման[6]
Ենթածնոտային նորագոյացությունների հարաբերական հաճախականություն, որոնցից ամենատարածվածը պլեոմորֆ ադենոման է[6]

Ընդհանուր առմամբ, թքագեղձի ուռուցքի բուժման հիմնական մեթոդը դա վիրաբուժական մասնահատումն է [7]: Նախքան վիրահատությունը, ախտորոշման հստակեցման նպատակաով խորհուրդ է տրվում կատարել բիոպսիա: Ավելի մանրամասն վիրաբուժական տեխնիկան և լրացուցիչ օժանդակ ռադիոթերապիայի աջակցությունը կախված է նրանից, թե ուռուցքը չարորակ է, թե բարորակ: Հարականջային շրջանում ուռուցքների վիրաբուժական բուժումը երբեմն դժվար է, մասամբ դիմային նյարդի  ճյուղերի և հարականջային թճագեղձի հետ փոխհարաբերության պատճառով, ինչպես նաև հետվիրահատական ​​կրկնության հավանականության մեծացման պատճառով[7][8][9]: Այսպիսով, այս ուռուցքի վաղ շրջանում հայտնաբերումը չափազանց կարևոր է դրա վիրահատությունից հետո հետագա կանխատեսման համար[10]:

Գոյություն ունեն հարականջային թքագեղձի պլեոմորֆ ադենոմայի վիրահատության մի քանի մեթոդներ։ Ուռուցքի էնուկլեացիան (այսինքն՝ ներկապսուլյար դիսեկցիա), մի պրոցեդուրա է, որը տարածված էր 20-րդ դարի սկզբին,այժմ չի կիրառվում ՝ ուռուցքի կրկնվելու շատ բարձր հավականության պատճառով[7]: Էնուկլեացիայից հետո, հարականջային թքագեղձի պլեոմորֆ  ադենոման խորհուրդ է տրվում պարբերաբար բուժել մակերեսային կամ ամբողջական պարոտիդէկտոմիայով[11]: Այս պրոցեդուրաները համատեղում են ուռուցքի ամբողջական հեռացում, փորձելով խուսափել դիմային  նյարդի ճյուղերը վնասելուց: Այնուամենայնիվ, լայնածավալ վիրահատությունը կարող է առաջ բերել այլ հիվանդություններ, ինչպիսին է Ֆրեյի համախտանիշը (ուտելու ընթացքում ավելորդ քրտնարտադրություն) և թքագեղձի ֆիստուլա[12][13]: Հետևաբար, նախընտրելի են ավելի քիչ ինվազիվ պրոցեդուրաներ և վերջին տարիներին հետվիրահատական ​​նեյրոմոնիթորինգի ներդրումը թույլ է տվել մի քանի տարբեր վիրաբուժական տեխնիկայի էվոլյուցիա մոտ քսան տարի առաջ[7][14]:

Ներկայումս հարականջային թքագեղձի  պլեոմորֆ ադենոմայի վիրաբուժական մոտեցման ընտրությունը հիմնականում հիմնված է ուռուցքի չափի, տեղակայման և շարժունակության վրա: Առաջարկվող հիմնական մեթոդները ներառում են էքստրակապսուլյար դիսեկցիա, մասնակի մակերեսային պարոտիդէկտոմիա և կողային կամ ամբողջական պարոտիդէկտոմիա: Այնուամենայնիվ, վիրաբույժի փորձը առանցքային դեր է խաղում այս հստակ ընթացակարգերի արդյունքների մեջ[7]: Կարևոր տեսակետն այն է, որ կրկնվող պլեմորֆիկ ադենոմաները կարող են առաջանալ առաջնային վիրահատությունից շատ երկար ժամանակ հետո, միջինում 7–10 տարի, անգամ  մինչև 24 տարի հետո[8][9]: Այսպիսով, չափազանց կարևոր է ապագայում գնահատել այս տարբեր վիրաբուժական տեխնիկայի վերջնական արդյունքները: Ենթածնոտային և ենթալեզվային թքագեղձերի բարորակ ուռուցքները բուժվում են պարզ հեռացման միջոցով՝ պահպանելով դիմային նյարդի ստորին ծնոտի ճյուղը, հարըմպանային և լեզվային նյարդերը[15]: Փոքր թքագեղձերի մյուս բարորակ ուռուցքները նույնպես բուժվում են: Թքագեղձի չարորակ ուռուցքները սովորաբար պահանջում են առաջնային ուռուցքի լայն տեղային ռեզեկցիա։ Այնուամենայնիվ, եթե ամբողջական ռեզեկցիա հնարավոր չէ իրականցնել, ապա անհրաժեշտ է ռադիոթերապիա՝ տեղային վերահսկողության բարելավման համար[15][16]: Այս վիրաբուժական բուժումն ունի բազմաթիվ հետևանքներ, ինչպիսիք են գանգուղեղային նյարդի վնասումը, Ֆրեյի համախտանիշը, էսթետիկ խնդիրներ և այլն:

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Cohen EG, Patel SG, Lin O, Boyle JO, Kraus DH, Singh B, և այլք: (June 2004). «Fine-needle aspiration biopsy of salivary gland lesions in a selected patient population». Archives of Otolaryngology–Head & Neck Surgery. 130 (6): 773–778. doi:10.1001/archotol.130.6.773. PMID 15210562.
  2. ↑ Batsakis JG, Sneige N, el-Naggar AK (February 1992). «Fine-needle aspiration of salivary glands: its utility and tissue effects». The Annals of Otology, Rhinology, and Laryngology. 101 (2 Pt 1): 185–188. doi:10.1177/000348949210100215. PMID 1739267. S2CID 10583105.
  3. ↑ Wan YL, Chan SC, Chen YL, Cheung YC, Lui KW, Wong HF, և այլք: (October 2004). «Ultrasonography-guided core-needle biopsy of parotid gland masses». AJNR. American Journal of Neuroradiology. 25 (9): 1608–1612. PMC 7976420. PMID 15502149.
  4. ↑ Białek EJ, Jakubowski W, Karpińska G (September 2003). «Role of ultrasonography in diagnosis and differentiation of pleomorphic adenomas: work in progress». Archives of Otolaryngology–Head & Neck Surgery. 129 (9): 929–933. doi:10.1001/archotol.129.9.929. PMID 12975263.
  5. ↑ 5,0 5,1 Koyuncu M, Seşen T, Akan H, Ismailoglu AA, Tanyeri Y, Tekat A, և այլք: (December 2003). «Comparison of computed tomography and magnetic resonance imaging in the diagnosis of parotid tumors». Otolaryngology–Head and Neck Surgery. 129 (6): 726–732. doi:10.1016/j.otohns.2003.07.009. PMID 14663442. S2CID 24528326.
  6. ↑ 6,0 6,1 Steve C Lee. «Salivary Gland Neoplasms». Medscape. Updated: Jan 13, 2021
    Diagrams by Mikael Häggström
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Psychogios G, Bohr C, Constantinidis J, Canis M, Vander Poorten V, Plzak J, և այլք: (January 2021). «Review of surgical techniques and guide for decision making in the treatment of benign parotid tumors» (PDF). European Archives of Oto-Rhino-Laryngology. 278 (1): 15–29. doi:10.1007/s00405-020-06250-x. PMID 32749609. S2CID 220965351.
  8. ↑ 8,0 8,1 Schapher M, Koch M, Agaimy A, Goncalves M, Mantsopoulos K, Iro H (September 2019). «Parotid pleomorphic adenomas: Factors influencing surgical techniques, morbidity, and long-term outcome relative to the new ESGS classification in a retrospective study». Journal of Cranio-Maxillo-Facial Surgery. 47 (9): 1356–1362. doi:10.1016/j.jcms.2019.06.009. PMID 31331850. S2CID 198169972.
  9. ↑ 9,0 9,1 Silvoniemi A, Pulkkinen J, Grénman R (November 2010). «Parotidectomy in the treatment of pleomorphic adenoma -- analysis of long-term results». Acta Oto-Laryngologica. 130 (11): 1300–1305. doi:10.3109/00016489.2010.488248. PMID 20528201. S2CID 20865807.
  10. ↑ Alexandru Bucur; Octavian Dincă; Tiberiu Niță; Cosmin Totan; Cristian Vlădan (March 2011). «Parotid tumors: our experience». Rev. chir. oro-maxilo-fac. implantol. (ռումիներեն). 2 (1): 7–9. ISSN 2069-3850. 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-01-13-ին. Վերցված է 2012-06-06-ին.(webpage has a translation button)
  11. ↑ Patey DH, Thackray AC (March 1958). «The treatment of parotid tumours in the light of a pathological study of parotidectomy material». The British Journal of Surgery. 45 (193): 477–487. doi:10.1002/bjs.18004519314. PMID 13536351. S2CID 24930522.
  12. ↑ Mantsopoulos K, Koch M, Klintworth N, Zenk J, Iro H (January 2015). «Evolution and changing trends in surgery for benign parotid tumors». The Laryngoscope. 125 (1): 122–127. doi:10.1002/lary.24837. PMID 25043324. S2CID 1929744.
  13. ↑ Britt CJ, Stein AP, Gessert T, Pflum Z, Saha S, Hartig GK (February 2017). Eisele DW (ed.). «Factors influencing sialocele or salivary fistula formation postparotidectomy». Head & Neck. 39 (2): 387–391. doi:10.1002/hed.24564. PMID 27550745. S2CID 3758029.
  14. ↑ McGurk M, Thomas BL, Renehan AG (November 2003). «Extracapsular dissection for clinically benign parotid lumps: reduced morbidity without oncological compromise». British Journal of Cancer. 89 (9): 1610–1613. doi:10.1038/sj.bjc.6601281. PMC 2394403. PMID 14583757.
  15. ↑ 15,0 15,1 Ganly I, Patel SG, Coleman M, Ghossein R, Carlson D, Shah JP (July 2006). «Malignant minor salivary gland tumors of the larynx». Archives of Otolaryngology–Head & Neck Surgery. 132 (7): 767–770. doi:10.1001/archotol.132.7.767. PMID 16847187.
  16. ↑ Terhaard CH, Lubsen H, Rasch CR, Levendag PC, Kaanders HH, Tjho-Heslinga RE, և այլք: (January 2005). «The role of radiotherapy in the treatment of malignant salivary gland tumors». International Journal of Radiation Oncology, Biology, Physics. 61 (1): 103–111. doi:10.1016/j.ijrobp.2004.03.018. PMID 15629600.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դասակարգում
Արտաքին աղբյուրներ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պլեոմորֆ_ադենոմա&oldid=10131687» էջից