Նատալյա Գորբանևսկայա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Նատալյա Գորբանևսկայա
Ната́лья Евге́ньевна Горбане́вская
Ծնվել էմայիսի 26, 1936(1936-05-26)[1][2]
ԾննդավայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ
Վախճանվել էնոյեմբերի 29, 2013(2013-11-29)[3][4][1] (77 տարեկան)
Վախճանի վայրՓարիզ, Ֆրանսիա
ԳերեզմանՊեր Լաշեզ և Grave of Dioujeva-Gorbanevskaïa
Մասնագիտությունլեզվաբան, բանաստեղծուհի, գրադարանավար, լրագրող, թարգմանչուհի, գրող և իրավապաշտպան
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ,  Լեհաստան և  Ֆրանսիա[5]
ԿրթությունՍանկտ Պետերբուրգի համալսարանի լեզվաբանական ֆակուլտետ
Պարգևներ
 Natalya Gorbanevskaya Վիքիպահեստում

Նատալյա Գորբանևսկայա (ռուս.՝ Ната́лья Евге́ньевна Горбане́вская, մայիսի 26, 1936(1936-05-26)[1][2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ - նոյեմբերի 29, 2013(2013-11-29)[3][4][1], Փարիզ, Ֆրանսիա), ռուս բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի, իրավապաշտպան, ԽՍՀՄ-ում այլախոհական շարժման մասնակից։ Հեղինակ է բանաստեղծությունների մեկուկես տասնյակ գրքերի, թարգմանել է լեհերենից, չեխերենից, սլովակերենից և ֆրանսերենից։

1953 թվականին ընդունվել է Մոսկվայի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ։ 1956 թվականին ձերբակալվել է Հունգարիայում խորհրդային ներխուժման դեմ ընդվզող Անդրեյ Տերեխինի և Վլադիմիր Կուզնեցովի հետ ծանոթ լինելու պատճառով։ Երեք օր անց նրան բաց են թողել, բայց 1957 թվականին հեռացրել են համալսարանից՝ իբր դասերին չներկայանալու համար։ 1958 թվականին ընդունվել է Լենինգրադի համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ, ավարտել 1964 թվականին։ Աշխատել է Մոսկվայում՝ գրադարանավար, մատենագետ, տեխնիկական և գիտական թարգմանիչ։ Ծանոթ է եղել Ալեքսանդր Գինզբուրգի և Յուրի Գալանսկովի հետ, տպագրել է սամիզդատային նյութեր։ Խորհրդային մամուլում նրա բանաստեղծությունները գրեթե չեն հրատարակվել։ 1969 թվականից Արևմուտքում լույս են տեսնում նրա բանաստեղծական ժողովածուները։

Եղել է մարդու իրավունքների ակտիվ պաշտպան։ 1968 թվականի օգոստոսի 25-ին երեխան գրկին մասնակցել է Չեխոսլովակիա խորհրդային զորքեր մտցնելու դեմ կազմակերպված բողոքի ցույցին։ Ձերբակալվել է, բայց ազատ է արձակվել կրծքի երեխա ունենալու պատճառով։ Ցույցի մասին նրա ստեղծած փաստավավերագրական գիրքը թարգմանվել է եվրոպական լեզուներով։ Ձերբակալվել է 1969 թվականի դեկտեմբերի 24-ին՝ մեղադրվելով հակախորհրդային գաղափարախոսության համար։ Պատիժը կրել է Բուտիրյան բանտում։ 1971 թվականի հունվարից մինև 1972 թվականի փետրվարը հարկադիր բուժման է ուղարկվել հատուկ հոգեբուժարան։ 1975 թվականին Գորբանևսկայան արտագաղթել է ԽՍՀՄ-ից։ Ապրել է Փարիզում, աշխատել հանդեսների խմբագրություններում և «Ազատություն» ռադիոկայանում։

Ռուսաստանում Գորբանեւսկայան հրատարակվում է 1990 թվականից։ Հետխորհրդային ժամանակաշրջանում հաճախ է այցելել հայրենիք։ 2008 թվականին նրան շնորհվել է Լյուբլինի համալսարանի պատվավոր դոկտորի կոչում։ 2010 թվականին «Ռուսկայա պրեմիա» միջազգային գրական մրցանակ է ստացել «պոեզիա» անվանակարգում։ Արժանացել է մի շարք այլ մրցանակների։

Թաղված է Փարիզում, Պեր Լաշեզ գերեզմանատանը[8]։

Նատալյա Գորբանևսկայան հայերեն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Տե՛ր, նրանց վրա գիշեր է իջել...»; Դասական բալլադ; «Վառարանի մեջ վերջին կրակն է...»; «Այս աշխարհն է...»; «Երբ լռում են արքաները...»; «Առավոտ է։ Քամի։ Պտտվում է...»; «Եվ զանգեր են, և գմբեթներ...»; «Գժանոցում գնա պառկիր...»; «Այտերդ մաքրիր երանությունից կեսքուն վիճակիդ...»; «Քսաներորդ դարում՝ ինձ հարազատ այսքան...»; «Ընդմիշտն ի՞նչ է...»; «Եվ խուլ լեռներ, և հովիտներ վայրի...»; «Ինչպես հալածյալ եղնիկն է փախչում...»: Ռուս այլախոհական պոեզիա, Ստեփանակերտ, «Ոգի-Նաիրի», 2015, էջ 124-140։ Թարգմ.՝ Խորեն Գասպարյան։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]