ՆԱՏՕ-ի հնչյունական այբուբեն
ՆԱՏՕ-ի հնչյունական այբուբեն, Միջազգային ռադիոհեռախոսային հնչյունական այբուբեն, հայտնի նաև որպես՝ ԻԿԱՕ հնչյունական այբուբեն, ՀՄՄ հնչյունական այբուբեն, աշխարհում առավել լայնորեն կիրառվող հնչյունական այբուբեն։ Այս «հնչյունական այբուբենը», ըստ էության, այբուբենների ուղղագրությունն է սպասարկում և որևէ առնչություն չունի հնչյունագրության (տրանսկրիպտ) համակարգերի հետ, օրինակ, «Միջազգային հնչյունական այբուբեն»-ի հետ։
Քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կազմակերպությունում (ICAO) օգտագործվող անգլերեն այբուբենի տառերին ամրացվում են կոդային բառեր, օրինակ, ՛Ալֆա՛ A տառի համար, ՛Բրավո՛ B տառի համար և այլն։ Դա արվում է, որպեսզի տառերի և թվերի զուգորդումները կարելի լինի արտասանել և հասկանալ տեքսը ստանալուց և փոխանցելուց ռադիոյով կամ հեռախոսով ձայնային հաղորդագրությունների ժամանակ՝ անկախ խոսացողների մայրենի լեզվի։ Դա հատկապես կարևոր է երթևեկության կառավարման, որտեղ կարող է վտանգվել մարդկային կյանքը աղավաղված տեղեկատվության պատճառով։
Միջազգային կարգավիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երբ 1956 թվականին Քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կազմակերպությունը (ICAO) մշակեց մի հնչյունական այբուբեն, այն միանգամից ընդունվեց բազմաթիվ այլ միջազգային և ազգային կազմակերպությունների կողմից, այդ թվում `Հյուսիսատլանտյան դաշնագրի կազմակերպության (ՆԱՏՕ), Հեռահաղորդակցության միջազգային միության (ITU), Միջազգային ծովային կազմակերպության (IMO), ԱՄՆ դաշնային ավիացիոն վարչությaն (FAA), Ամերիկյան ստանդարտների ազգային ինստիտուտի (ANSI) և Ամերիկյան ռադիոռելեային լիգայի (ARRL) կողմից:
Թվերը, այբուբենը և արտասանությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թվերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Թիվ | Կոդային բառ | Արտասանություն |
|---|---|---|
| 0 | Zero (FAA) Nadazero (ITU, IMO) |
ZE-RO (ICAO), ZE RO or ZEE-RO (FAA) NAH-DAH-ZAY-ROH (ITU, IMO) |
| 1 | One (FAA) Unaone (ITU, IMO) |
WUN (ICAO, FAA) OO-NAH-WUN (ITU, IMO) |
| 2 | Two (FAA) Bissotwo (ITU, IMO) |
TOO (ICAO, FAA) BEES-SOH-TOO (ITU, IMO) |
| 3 | Three (FAA) Terrathree (ITU, IMO) |
TREE (ICAO, FAA) TAY-RAH-TREE (ITU, IMO) |
| 4 | Four (FAA) Kartefour (ITU, IMO) |
FOW-ER (ICAO), FOW ER (FAA) KAR-TAY-FOWER (ITU, IMO) |
| 5 | Five (FAA) Pantafive (ITU, IMO) |
FIFE (ICAO, FAA) PAN-TAH-FIVE (ITU, IMO) |
| 6 | Six (FAA) Soxisix (ITU, IMO) |
SIX (ICAO, FAA) SOK-SEE-SIX (ITU, IMO) |
| 7 | Seven (FAA) Setteseven (ITU, IMO) |
SEV-EN (ICAO), SEV EN (FAA) SAY-TAY-SEVEN (ITU, IMO) |
| 8 | Eight (FAA) Oktoeight (ITU, IMO) |
AIT (ICAO, FAA) OK-TOH-AIT (ITU, IMO) |
| 9 | Nine (FAA) Nine or niner (ICAO) Novenine (ITU, IMO) |
NIN-ER (ICAO), NIN ER (FAA) NO-VAY-NINER (ITU, IMO) |
| 100 | Hundred | HUN dred |
| 1000 | Thousand | TOU SAND |
| կոտորակային կետ | Decimal (ITU) | DAY-SEE-MAL (ITU) |
| . (վեջակետ) | Stop (ITU) | STOP (ITU) |
Տառերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| № | Տառ | Կոդային բառ | Կոդային բառի թարգմանություն | Արտասանություն | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Տառադարձություն (հնչունաին հղումներով) | Տառի (ռադիո)թելադրության տարբերակ | ||||||||
| ՄՀԱ | Հայերեն[1] | Անգլերեն[2] | ICAO[3] | ԱՄՆ-ի բանակ[4] | Էլեկտրակապի միջազգային միություն[5] | ||||
| 1) | A | Alfa (ICAO, ITU, IMO, FAA) Alpha (ANSI, FAA) |
ալֆա[6] (հունական այբուբենի 1-ին տառ), սկիզբ, գլխավոր առարկա | ˈælfɑ[7] | ա՛լֆա | [ˈælfə] | ALFAH | AL fah | AL FAH |
| 2) | B | Bravo | «բրավո»; վարձու մարդասպան | ˈbrɑːˈvo | բրա՛վո | [ˈbrɑːvəʊ] | BRAHVOH | BRAH voh | BRAH VOH |
| 3) | C | Charlie | Չարլի (անուն) | ˈtʃɑːli or ˈʃɑːli |
չա՛րլի (շա՛րլի) | [] | CHARLEE | CHAR lee | CHAR LEE or SHAR LEE |
| 4) | D | Delta | դելտա (հունական այբուբեն-ի 4-րդ տառ) | ˈdeltɑ | դե՛լտա | [ˈdeltə] | DELLTAH | DEL tah | DELL TAH |
| 5) | E | Echo | արձագանք | ˈeko | էկո | [] | ECKOH | EKK oh | ECK OH |
| 6) | F | Foxtrot | ֆոքստրոտ | ˈfɔkstrɔt | ֆոքսթրո՛թ | [] | FOKSTROT | FOKS trot | FOKS TROT |
| 7) | G | Golf | գոլֆ | ɡʌlf [sic] | գոլֆ | [] | GOLF | Golf | GOLF |
| 8) | H | Hotel | հյուրանոց | hoːˈtel | հոութե՛լ | [] | HOHTELL | HO tell | HOH TELL |
| 9) | I | India | Հնդկաստան | ˈindiˑɑ | ի՛նդիա | [] | INDEE AH | IN dee ah | IN DEE AH |
| 10) | J | Juliett (ICAO, ITU, IMO, FAA) Juliet (ANSI, FAA) |
Ջուլիետա (անուն) | ˈdʒuːliˑˈet | ջու՛լիետ | [] | JEWLEE ETT | JEW lee ett | JEW LEE ETT |
| 11) | K | Kilo | "կիլո-" ածանց | ˈkiːlo | քի՛լո | [] | KEYLOH | KEY loh | KEY LOH |
| 12) | L | Lima | Լիմա | ˈliːmɑ | լի՛մա | [] | LEEMAH | LEE mah | LEE MAH |
| 13) | M | Mike | Մայք (անուն) | mɑik | մայք | [] | MIKE | Mike | MIKE |
| 14) | N | November | նոյեմբեր | noˈvembə | նովե՛մբը | [] | NOVEMBER | NOH vem ber | NO VEM BER |
| 15) | O | Oscar | Օսկար (անուն) | ˈɔskɑ | օ՛սքըր | [] | OSSCAH | OSS car | OSS CAH |
| 16) | P | Papa | հայրիկ | pəˈpɑ | պապա | [] | PAHPAH | PAH pah | PAH PAH |
| 17) | Q | Quebec | Քվեբեկ (քաղաք) | keˈbek | քե՛բեք | [] | KEHBECK | keh BECK | KEH BECK |
| 18) | R | Romeo | Ռոմեո (անուն) | ˈroːmiˑo | րո՛ումիո | eu] | ROWME OH | ROW me oh | ROW ME OH |
| 19) | S | Sierra | թյունիկ | siˈerɑ | սիէ՛րա | [] | SEEAIRAH | see AIR ah | SEE AIR RAH |
| 20) | T | Tango | տանգո | ˈtænɡo [sic] | տա՛նգոու | [] | TANGGO | TANG go | TANG GO |
| 21) | U | Uniform | համազգեստ | ˈjuːnifɔːm or ˈuːnifɔrm |
յու՛նիֆորմ (ունիֆորմ) | [] | YOUNEE FORM | YOU nee form | YOU NEE FORM or OO NEE FORM |
| 22) | V | Victor | Վիկտոր (անուն) | ˈviktɑ | վի՛քթըր | ['vɪktə] / ['vɪktər] | VIKTAH | VIK ter | VIK TAH |
| 23) | W | Whiskey | վիսկի | ˈwiski | ուի՛սքի | ['wɪskɪ] | WISSKEY | WISS key | WISS KEY |
| 24) | X | X-ray, Xray | ռենտգեն | ˈeksˈrei | էքսրեյ | ['eksreɪ] | ECKSRAY [sic] | EKS ray | ECKS RAY |
| 25) | Y | Yankee | յանկի | ˈjænki | յա՛նքի | [ˈjæŋkɪ] | YANGKEY [sic] | YANG kee | YANG KEY |
| 26) | Z | Zulu | զուլուս | ˈzuːluː | զու՛լու | [ˈzuːluː] | ZOOLOO | ZOO loo | ZOO LOO |
Գործածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հնչյունական այբուբենը օգտագործվում է որպեսզի արտասանվի հաղորդագրության այն տառերն ու թվերը, որոնց հաղորդման ժամանակ կարող է փոթություն առաջանալ, քանի որ ձայները շատ նման են միմյանց, օրինակ, "Ն" ու "Մ", "Բ» ու «Դ» և այլն։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Школа яхтенного капитана / Сост. Леонтьев Е. П. — Изд. 2-е, перераб., доп. — М.: Физкультура и спорт, 1983. — 272 с.
- ↑ Հնչյունադարձությունը անգլերենում ստացել է լայն տարածում արտասանության և գրելու տարբերության պատճառով: Սակայն հնչյունադարձությունը ունիվերսալ չէ այն ձայների համար, որոնք գոյոթյուն չունեն անգլերենում, ի տարբերություն Միջազգային հնչունական այբուբենի:
- ↑ http://www.faa.gov/air_traffic/publications/atpubs/ATC/atc0204.html#atc0204.html.5
- ↑ US Army
- ↑ Appendix 14 — Phonetic Alphabet and Figure Code
- ↑ alpha
- ↑ [լսել alpha բառի հնչողությունը|http://www.babla.ru/русский-английский/альфа]