Յոհան Յակոբ Ֆրոբերգեր
| Յոհան Յակոբ Ֆրոբերգեր | |
|---|---|
| Բնօրինակ անուն | գերմ.՝ Johann Jakob Froberger |
| Ծնվել է | մայիսի 18 (28), 1616 Շտուտգարտ, Վյուրթեմբերգի դքսություն, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն[1] |
| Երկիր |  Վյուրթեմբերգի դքսություն |
| Մահացել է | մայիսի 7 (17), 1667[2] (50 տարեկան) Héricourt, County of Burgundy |
| Մասնագիտություն | կոմպոզիտոր, երգեհոնահար և կլավեսինահար |
| Գործիքներ | երգեհոն |
 Johann Jakob Froberger Վիքիպահեստում | |
Յոհան Յակոբ Ֆրոբերգեր (գերմ.՝ Johann Jakob Froberger; մայիսի 18 (28), 1616, Շտուտգարտ, Վյուրթեմբերգի դքսություն, Սրբազան Հռոմեական կայսրություն[1] - մայիսի 7 (17), 1667[2], Héricourt, County of Burgundy), գերմանացի կոմպոզիտոր, կլավեսինահար և երգեհոնահար։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ֆրոբերգերը իր հիմնական երաժշտական կրթությունը ստացել է հայրենի Շտուտգարտում, որտեղ նրա հայր Բազիլիուսը աշխատել է պալատական Կապելլայում[3] (1621 թվականից)՝ որպես խմբավար։ 1634 թվականին Ֆրոբերգերը տեղափոխվել է Վիեննա, որտեղ 1637 թվականին դարձել է երգեհոնահար Ֆերդինանդ Երրորդի պալատում։ Նույն թվականին Ֆրոբերգերը մեկնել է Հռոմ, որտեղ սովորել է ջիրոլամո Ֆրեսկոբալդիի մոտ, ընկերանում Աթանաս Կիրչերի և Միքելանջելո Ռոսիի հետ և սերտորեն ուսումնասիրում ժամանակակից իտալական երաժշտություն։ 1641 թվականին Ֆրոբերգերը վերադարձել է Վիեննա, որտեղ աշխատել է որպես պալատի երգեհոնահար մինչև 1657 թվականը՝ պարբերաբար հեռանալով քաղաքից կայսեր դիվանագիտական հանձնարարություններով. այցելել է Բրյուսել, Դրեզդեն, Անտվերպեն, Լոնդոն և Փարիզ, որտեղ 1652-1653 թվականներին հանդես է եկել համերգներով և ուսումնասիրել ֆրանսիական երաժշտություն։ Փարիզում Ֆրոբերգերը հանդիպել է կլավեսինահար Լուի Կուպերինին, լուտե նվագողներ Դենիս Գոլտիերին, Դուֆոլտին, Բլանկրոչեին (Շ․ Ֆլորի)։ Ֆերդինանդի մահից հետո Ֆրոբերգերը տեղափոխվել է Մոմբելյարի մոտակայքում գտնվող մի ամրոց (պատկանում է Վյուրթեմբերգի դքսներին), որտեղ նա դասավանդել և երաժշտություն է ստեղծել։
Ստեղծագործություն և ազդեցություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ֆրոբերգերը ստեղծել է բազմաթիվ վերնագրային և ծրագրային աշխատանքներ, այդ թվում՝ կլավեսորդի ողբերը՝ լյուտնիստ Բլանկրոշեի, կայսր Ֆերդինանդ Երրորդի (1657) և նրա վաղաժամ մահացած որդու՝ Ֆերդինանդ Չորրորդի (1654) մահվան համար։ Բլանկրոշեի մահվան երաժշտական էպիտաֆիայում (ֆր.՝ tombeau) և Ֆերդինանդ Չորրորդի մահվան ողբում (իտալ.՝ lamento) կոմպոզիտորն օգտվել է երաժշտական ձայնագրության հնարքներից. նա ներկայացրել է Բլանկրոշեի անկումը աստիճաններից, որը հանգեցրել է նրա մահվանը՝ վարընթաց գամմայով, իսկ Ֆերդինանդի հոգու համբարձումը՝ վերընթաց։
Մեր օրեր է հասել մետ 30 սյուիտ (հենց Ֆրոբերգերի աշխատանքում է կազմավորվել 4 մասից բաղկացած հավաքածուի ժանրը), որոնք սովորաբար կատարվել են կլավեսինով։ Ֆրոբերգերը ստեղծել է նաև ստեղծագործություններ, որոնք հավասար հաջողությամբ կարելի է նվագել լարային ստեղնաշարերի և երգեհոնի վրա։ Նա գրել է իր ժամանակի տարբեր սովորական բազմաձայն ժանրերում, ինչպիսիք են տոկատան, կապրիչիոն, կանզոնները և ռեկերագնացները։ Ֆրոբերգերին է վերագրվում նաև վոկալ տրիոյի երկու շարժիչ, 2 ջութակ և basso continuo։
Կոմպոզիտորի կենդանության օրոք հրատարակվել են միայն երկու ստեղծագործություններ՝ «ֆանտազիա հեքսահորդով» (Հռոմ, 1650), և պիես՝ «Ֆուգաներ և կապրիսներ» ժողովածուից (Փարիզ, 1660)։
Ֆրոբերգերի աշխատանքը ազդել է Դիտրիխ Բուկստեհուդեի, Գեորգ Բյոեմի, Յոհան Պախելբելի և Յ․ Ս․ Բախի վրա։
Հրատարակչական աշխատանքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Neue Ausgabe sämtlicher Clavier- und Orgelwerke, herausgegeben von Siegbert Rampe. Kassel: Bärenreiter, 1993—2014 (содержит также полный каталог сочинений Фробергера, условное сокращение FbWV; издание продолжается)
- 1. Libro secondo (1649)
- 2. Libro quarto (1656); Libro di capricci e ricercate (ca. 1658)
- 3/1. Clavier- und Orgelwerke abschriftlicher Überlieferung. Partiten und Partitensätze, Teil 1
- 3/2. Clavier- und Orgelwerke abschriftlicher Überlieferung. Partiten und Partitensätze, Teil 1b = Keyboard and organ works from copied sources. Partitas and partita movements, Part 1b
- 4/1. Clavier- und Orgelwerke abschriftlicher Überlieferung. Partiten und Partitensätze, Teil 2 = Keyboard and organ works from copied sources. Partitas and partita movements, Part 2
- 4/2. Clavier- und Orgelwerke abschriftlicher Überlieferung. Partiten und Partitensätze, Teil 3 = Keyboard and organ works from copied sources. Partitas and partita movements, Part 3
- 5/1. Clavier- und Orgelwerke abschriftlicher Überlieferung. Toccaten
- 5/2. Clavier- und Orgelwerke abschriftlicher Überlieferung. Polyphone Werke
- 6/1. Clavier- und Orgelwerke abschriftlicher Überlieferung. Neue Quellen, neue Lesarten, neue Werke, Teil 1
- 6/2. Clavier- und Orgelwerke abschriftlicher Überlieferung. Neue Quellen, neue Lesarten, neue Werke, Teil 2
- 7. Ensemblewerke und Verzeichnis sämtlicher Werke = Works for ensemble and catalogue of the complete works
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118536249 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Риман Г. Фробергер (ռուս.) // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1901. — Т. 3. — С. 1360—1361.
- ↑ See J. Sittard: "Zur Geschichte der Musik und des Theaters am Wьrttembergischen Hofe" (Stuttgart, 1890–91/R)
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Siedentopf H. Studien zur Kompositionstechnik J. J. Frobergers. Tübingen, 1978.
- Asperen B. van. A new Froberger manuscript // Journal of Seventeenth-Century Music 13 (2007).
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոհան Յակոբ Ֆրոբերգեր» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||||||
