Մուազզեզ Իլմիե Չըղ
| Մուազզեզ Իլմիե Չըղ | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունիսի 20, 1914 (105 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Բուրսա, Թուրքիա |
| Քաղաքացիություն |  Թուրքիա |
| Կրոն | աթեիզմ |
| Կրթություն | Անկարայի համալսարան |
| Մասնագիտություն | մարդաբան, հնագետ, գրող, assyriologist և պատմաբան |
| Muazzez İlmiye Çığ Վիքիպահեստում | |
Մուազզեզ Իլմիե Չըղ (ծննդյան անունը՝ Մուզզարեզ Իլմիե Իթիլ, թուրք.՝ Muazzez İlmiye Çığ, հունիսի 20, 1914, Բուրսա, Թուրքիա), թուրք հնագետ, շումերագետ:
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է Ղրիմի թաթարների ընտանիքում: Նրա նախնիները հեռացել են Ղրիմից, արտագաղթել Թուրքիա. հայրական ընտանիքը բնակություն է հաստատել Մարզվանում, մայրականը` Բուրսայում, որտեղ էլ ծնվել է Մուազզեզը՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմից մի քանի շաբաթ առաջ: Նրա ծնողները նախ փոխադրվել են Իզմիր, հետագայում, երբ հունական զորքերը 1919 թվականի հունիսի 15-ին ներխուժել են Իզմիր, տեղափոխվել են Չորում:
Չորումում հաճախել է տարրական դպրոց, այնուհետև Բուրսայում սովորել է Bizim Mektep մասնավոր դպրոցում, որտեղ ուսանել է ֆրանսերեն և ջութակ նվագել: 1926 թվականին ընդունելության քննություններ է հանձնել Bursa Kız Muallim Mektebi–ում (Բուրսայի մանկավարժական ուսումնարան): Ուսումնարանն ավարտելուց հետո 1931 թվականին աշխատանքի է անցել Էսքիշեհիրում, որտեղ դասավանդում էր նրա հայրը:
Ժամանակի հանրապետական ոգուն համապատասխան՝ Անկարայի համալսարանի լեզուների, պատմության և աշխարհագրության ֆակուլտետը ուսանողուհիներ էր հավաքագրում: Մուազզեզ Չըղը անցնում է մրցույթը և 1938 թվականին ընդունվում հնագիտության ամբիոն: Այստեղ նա Երրորդ Ռեյխից փախած գերմանացի-հրեա գիտնականներ Հանս Գուստավ Գյուտերբոկից և Բեննո Լանդսբերգերից սովորում է գերմաներեն, խեթագիտություն և շումերագիտություն: 1940 թվականին ավարտում է ուսումը և ամուսնանում Ստամբուլի Թոփքափըի թանգարանի տնօրեն Քեմալ Չըղի (1913-1983) հետ[1], որի հետ էլ ապրում է մինչև իր կյանքի վերջը[2]:
Աշխատում է Ստամբուլի հնագիտական թանգարանում Սեմյուել Կրամերի թիմի հետ, մասնակցել է 75000 շումերական կավե սալիկների ռեստավրացիայի և թարգմանության աշխատանքներին: 1971 թվականին անցել է թոշակի, բայց շարունակել է զբաղվել գիտությամբ, մասնակցում է շումերագիտության միջազգային կոնգրեսներին, թուրքերեն է թարգմանում Սեմյուել Կրամերի «Պատմությունը սկսվում է Շումերից» գիրքը և թուրք ընթերցողների համար գրում բազմաթիվ հանրամատչելի գիտական աշխատանքներ[3]:
Բանավեճ գլխաշորերի մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որպես պատմաբան նա տեսակետ է առաջ քաշում այն մասին, որ գլուխը ծածկող գլխաշորը առաջին անգամ հայտնվել է շումերների մոտ: Այդ ժամանակ գլխաշորը մտնում էր վանական հարճերի հագուստի մեջ: Այս գիտական թեզը հասցրեց նրան, որ 2006 թվականին նրա նկատմամբ դատական հայց հարուցվեց կրոնական ատելության տարածման (իսլամի վարկաբեկման) վերաբերյալ: Դատարանը արդարացման որոշում կայացրեց, գալով այն եզրհանգման, որ նրա գիրքը Թուրքիայում ատելություն չի առաջացնում[4]:
Վավերագրական ֆիլմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Son Sümer Kraliçesi («Վերջին շումերական թագուհին») վավերագրական ֆիլմը նկարագրում է նրա կյանքը և պատկերացում է տալիս շումերական պատմության վերաբերյալ[5]:
Պարգևներ և հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ստամբուլի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետի պատվավոր դոկտորի կոչում (4 մայիսի 2000)[6]
- Կիսանդրի Քուշադասըի հանրային զբոսայգում
Մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1993 Zaman Tüneli ile Sümer'e Yolculuk [Journey to Sumer through a Time Tunnel" (written as children's educational literature)
- 1995 Kur'an, İncil ve Tevrat'ın Sümer'deki Kökeni [The Origins of the Koran, the Bible and the Torah in Sumer]
- 1996 Sümerli Ludingirra [Ludingirra the Sumerian, a retrospective science-fiction] (İbrahim Peygamber)
- 1997 The Prophet Abram, According to Sumerian Writings and Archeological Findings
- 1998 İnanna'nın Aşkı [The Love of Inanna, the Belief and the Holy Marriage in Sumer]
- 2000 Hititler ve Hattuşa [The Hittites and Hattuša, as Written by Ishtar] (Ortadoğu Uygarlık Mirası)
- 2002 Civilization Heritage in the Middle East
- 2005 Bereket Kültü ve Mabet Fahişeliği [Cult of Fertility and Holy Prostitution]
- Works include numerous translations from English.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Kemal Cığ im Turkologischen Anzeiger Online Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine. auf uni-heidelberg.de, abgerufen am 4. November 2015
- ↑ odatv Muazzez İlmiye Çığ: «Favori kadının sensin»
- ↑ Hürriyet: Muazzez Çığ stands among the world’s best Sumerologists
- ↑ NZZ: Freispruch für türkische Historikerin — Kopftuch-These keine Beleidigung des Islam
- ↑ Hürriyet: «Son Sümer Kraliçesi» belgeseli
- ↑ Biografische Informationen auf biyografi.info, türkisch, abgerufen am 4. November 2015
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Muazzez İlmiye Çığ'a armağan kitap. Cumhuriyet’e adanan bir ömür. Kaynak Yayınları, Galatasaray, İstanbul 2009, ISBN 978-975-343-554-3.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Hürriyet: Muazzez Çığ stands among the world’s best Sumerologists(անգլ.)
- Der Spiegel: Das Tuch ist ein Sexsymbol(գերմ.)
| ||||||||
- Հունիսի 20 ծնունդներ
- 1914 ծնունդներ
- Ապրող անձինք
- Բուրսա քաղաքում ծնվածներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Անկարայի համալսարանի շրջանավարտներ
- Թուրք ասորագետներ
- Թուրք ակադեմիկոսներ
- Թուրք աթեիստներ
- Թուրք հնագետներ
- Թուրք կին գրողներ
- Ոչ գեղարվեստական ժանրի թուրք գրողներ
- Ղրիմաթաթարական ծագմամբ թուրքեր
- Թուրք գրողներ
- Թուրք նախկին մուսուլմաններ
- Անձինք Բուրսայից
