Մերի Մոնտեգյու

Մերի Մոնտեգյու; անգլ.՝ Mary Montagu
Ծնվել է	մայիսի 15, 1689
Ծննդավայր	Holme Pierrepont, Rushcliffe, Նոթինգհեմշիր, Նոթթինգեմշիր, Անգլիա
Մահացել է	օգոստոսի 21, 1762[…] (73 տարեկան)
Մահվան վայր	Վեստմինստեր, Մեծ Լոնդոն, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Գերեզման	Գրոսվենոր մատուռ
Քաղաքացիություն	Անգլիայի թագավորություն և Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Մասնագիտություն	ճանապարհորդ հետազոտող, բանաստեղծուհի, դրամատուրգ, խմբագիր և գրող
Ամուսին	Sir Edward Wortley Montagu?
Ծնողներ	հայր՝ Evelyn Pierrepont, 1st Duke of Kingston-upon-Hull?, մայր՝ Mary Feilding?
Երեխաներ	Mary Stuart, Countess of Bute? և Edward Wortley Montagu?
	Lady Mary Wortley Montagu Վիքիպահեստում

Լեդի Մերի Մոնտեգյու (անգլ.՝ Mary Wortley Montagu, մայիսի 15, 1689(1689-05-15)^[1]^[2], Holme Pierrepont, Rushcliffe, Նոթինգհեմշիր, Նոթթինգեմշիր, Անգլիա - օգոստոսի 21, 1762(1762-08-21)^[1]^[3]^[4]^[…], Վեստմինստեր, Մեծ Լոնդոն, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն), անգլիացի գրող և ճանապարհորդ։ Հայտնի է գիտական արժեք ունեցող «Թուրքական նամակներով»` առաջին աշխարհիկ կնոջ ստեղծագործությունը մուսուլմանական Արևելքի մասին^[9]։ Առաջին անգամ Եվրոպա է բերել ծաղիկի պատվաստման վաղ տեխնիկան^[10]։

Օսմանյան կայսրությունում Բրիտանական կայսրության դեսպանի կինը, Մեծ Բրիտանիայի ամենաբարձր խավի ներկայացուցիչ էր (դքսի ընտանիքից, նրա աղջկա ամուսինը եղել է վարչապետ Ջոն Ստյուարտը)։

Կենսագրություն

Մերին, օրիորդական անունը՝ Պերպոնտ, ծնվել է 1689 թվականի մայիսի 15-ին Լոնդոնում Էվելին Պերպոնտի՝ Կինգստոն-Նա-Հոլլի 5-րդ կոմսի բարեկեցիկ ընտանիքում, կնքվել է մայիսի 26-ին Քովենթ Գարդենում գտնվող Սուրբ Պողոսի եկեղեցում^[11]։ Ընտանիքին պատկանել են Նոտինգեմշիրում Տորսբի Հոլլ և Հոլմ Պերպոնտ կալվածքները, Ուեսթ Դին տունը՝ Ուիլշիրում։ Տորսբի Հոլլում էր գտնվում Անգլիայի լավագույն գրադարաններից մեկը, և Մերին մեծ սիրով օգտագործել է այն։ Գրադարանը ոչնչացել է 1744 թվականին հրդեհի ժամանակ։

Նրա մտերիմ ընկերների շրջանում եղել են Մերի Էստել, որը հայտնի է որպես կանանց իրավունքների համար պայքարող, Էնն Ուորտլի Մոնտեգյուն՝ Էդվարդ Մոնտեգյուի թոռնուհին։ Նա Էննի հետ եղել է ակտիվ նամակագրական կապի մեջ, սակայն Էննի ուղարկած նամակները սևագրության մշակումներ էին, որը գրել էր նրա եղբայր սըր Էդվարդ Ուորտլի Մոնտեգյուն։ Էնիի մահվանից հետո՝ 1709 թվականին, Էդվարդի և Մերիի նամակագրությունը շարունակվել է ուղիղ ձևով, և Էդվարդը նրան ամուսնության առաջարկություն է արել։ Մերիի հայրը այդ ժամանակ կապ ունենալով Դորչեսթրի մարքիզի հետ, մերժել է Էդվարդին՝ չցանկանալով Էդվարդին դարձնել իր ունեցվածքի ժառանգորդը։ Բանակացությունները արդյունք չեն տվել, և իմանալով, որ Էվելին Պերպոնտը պատրաստվում է իր աղջկան մեկի ուրիշի հետ ամուսնացնել, 1712 թվականին Էդվարդը և Մերին փախել են ու գաղտնի ամուսնացել։ Ընտանիքի առաջին տարիները մեկուսացած են անցել, սակայն 1715 թվականին նրա ամուսինը դարձել է պառլամենտի անդամ Վեսթմինսթրի կողմից, և կարճ ժամանակ անց դարձել գանձարանի լորդ, առևտրական հանձնակատար։ Շուտով Մերին միացել է նրան Լոնդոնում և իր սուր մտքի շնորհիվ նրան արագ կարևոր պաշտոն են տվել պալատում։

1716 թվականին Էդվարդը նշանակվել է Մեծ Բրիտանիայի դեսպանը Ստամբուլում։ Այնտեղ ճանապարհորդությունները և կյանքը Ստամբուլում Մերին գրել է «Նամակներ թուրքական դեսպանատանից»։ Այս նամակները ոգեշնչել են մի շարք հետագա ճանապարհորդ-գրողների և Եվրոպայի արևելյան մշակույթին։ 1717 թվականին Էդվարդը որպես դեսպան ետ է կանչվել, բայց ամուսնիները շարունակել են մինչև 1718 թվականը ապրել Ստամբուլում։

Մերին Ստամբուլից Լոնդոն է բերել Օսմանյան կայսրությունում ծաղիկ հիվանդության բուժումը՝ պատվաստման վաղ պրակտիկան։ Դա մնացել է պատվաստման միակ միջոցը մինչև 1790-ական թվականներին Էդվարդ Ջեների հայտնագործած ավելի անվտանգ պատվաստանյութը կովի ծաղիկի միջոցով։ Չնայած բրիտանացի բժիշկների և հասարակության ընդդիմությանը, որոնք պատվաստումը համարում էին ոչ արժանի «արևելյան» մեթոդ, թագավորական ընտանիքի երեխաները հաջողությամբ պատվաստվել են ծաղիկի դեմ։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 A Historical Dictionary of British Women — 2 — Routledge, 2003. — P. 321. — ISBN 978-1-85743-228-2
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 ^5,7 Kindred Britain
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
↑ Lundy D. R. The Peerage
↑ Монтегю, Мэри Пирпонт (ռուս.) // Молочница — Наручи — 1916. — Т. 27.
↑ Melman 1992
↑ «Sequence 263 (Page 59): Montagu, Mary Wortley. Letters of the Right Honourable Lady M--y W---y M----e :written, during her travels in Europe, Asia and Africa, to persons of distinction, men of letters, &c. in different parts of Europe : which contain, amo». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 27-ին.
↑ Isobel Grundy, Lady Mary Wortley Montagu, p. 5. Oxford UP (1999).

Գրականություն

Halsband, Robert (1956). The Life of Lady Mary Wortley Montagu (Illustrated ed.). Oxford: Clarendon Press.
The complete letters of Lady Mary Wortley Montagu, 3 vols, edited by Robert Halsband, Oxford: Clarendon Press, 1965-67.
Romance Writings, edited by Isobel Grundy, Oxford: Clarendon Press, 1996.
Essays and Poems and Simplicity, a Comedy, edited by Isobel Grundy, Oxford: Clarendon Press, 1977, revised 2nd 1993.
Lady Mary Wortley Montagu: Comet of the Enlightenment, Isobel Grundy, Oxford University Press, USA; New edition 2001 714 pp ISBN 0-19-818765-3
The Letters and Works of Lady Mary Wortley Montagu, Lord Wharncliffe and W. Moy Thomas, editors. London: Henry G. Bohn, 1861.
Prescott, Sarah. Lady Mary Wortley Montagu: Comet of the Enlightenment, Isobel Grundy 1999. Review of English Studies, New Series, Vol. 51, No. 202 (May, 2000), pp. 300–303

Արտաքին հղումներ

«Монтегью, Мари Пьерпойнт». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Настоящая умная женщина (очерк Бориса Акунина)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մերի Մոնտեգյու» հոդվածին։

[_794a5a49da335306-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_8133c9511bd81a98-2] 2,0 ^2,1 A Historical Dictionary of British Women — 2 — Routledge, 2003. — P. 321. — ISBN 978-1-85743-228-2

[_3144c7db2dbd9f8b-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)

[_f2806c395d7523a8-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.

[_8b1a6309f272b82d-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 ^5,7 Kindred Britain

[_9f5902535e2eca9b-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.

[_1a85ccf81b65e9da-7] Lundy D. R. The Peerage

[_8018b10522dfaaf0-8] Монтегю, Мэри Пирпонт (ռուս.) // Молочница — Наручи — 1916. — Т. 27.

[9] Melman 1992

[autogenerated1-10] «Sequence 263 (Page 59): Montagu, Mary Wortley. Letters of the Right Honourable Lady M--y W---y M----e :written, during her travels in Europe, Asia and Africa, to persons of distinction, men of letters, &c. in different parts of Europe : which contain, amo». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 27-ին.

[11] Isobel Grundy, Lady Mary Wortley Montagu, p. 5. Oxford UP (1999).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]