Մերի Մոնտեգյու
| Մերի Մոնտեգյու անգլ.՝ Mary Montagu | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մայիսի 15, 1689[1] |
| Ծննդավայր | Նոթինգհեմ, Նոթթինգեմշիր, Անգլիա[2] |
| Մահացել է | օգոստոսի 21, 1762[3][4][5][…] (73 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Նոթինգհեմ, Նոթթինգեմշիր, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն[2] |
| Քաղաքացիություն |  Անգլիայի թագավորություն և .svg){kind=small} Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն |
| Մասնագիտություն | ճանապարհորդ հետազոտող, բանաստեղծուհի, դրամատուրգ, խմբագիր և գրող |
| Ամուսին | Sir Edward Wortley Montagu?[6] |
| Ծնողներ | հայր՝ Evelyn Pierrepont, 1st Duke of Kingston-upon-Hull?[7][6], մայր՝ Lady Mary Feilding?[7][6] |
| Երեխաներ | Mary Stuart, Countess of Bute?[7][6] և Edward Wortley Montagu?[8][6][9] |
 Lady Mary Wortley Montagu Վիքիպահեստում | |
Լեդի Մերի Մոնտեգյու (անգլ.՝ Mary Wortley Montagu, մայիսի 15, 1689[1], Նոթինգհեմ, Նոթթինգեմշիր, Անգլիա[2] - օգոստոսի 21, 1762[3][4][5][…], Նոթինգհեմ, Նոթթինգեմշիր, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն[2]), անգլիացի գրող և ճանապարհորդ։ Հայտնի է գիտական արժեք ունեցող «Թուրքական նամակներով»` առաջին աշխարհիկ կնոջ ստեղծագործությունը մուսուլմանական Արևելքի մասին[10]։ Առաջին անգամ Եվրոպա է բերել ծաղիկի պատվաստման վաղ տեխնիկան[11]։
Օսմանյան կայսրությունում Բրիտանական կայսրության դեսպանի կինը, Մեծ Բրիտանիայի ամենաբարձր խավի ներկայացուցիչ էր (դքսի ընտանիքից, նրա աղջկա ամուսինը եղել է վարչապետ Ջոն Ստյուարտը)։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մերին, օրիորդական անունը՝ Պերպոնտ, ծնվել է 1689 թվականի մայիսի 15-ին Լոնդոնում Էվելին Պերպոնտի՝ Կինգստոն-Նա-Հոլլի 5-րդ կոմսի բարեկեցիկ ընտանիքում, կնքվել է մայիսի 26-ին Քովենթ Գարդենում գտնվող Սուրբ Պողոսի եկեղեցում[12]։ Ընտանիքին պատկանել են Նոտինգեմշիրում Տորսբի Հոլլ և Հոլմ Պերպոնտ կալվածքները, Ուեսթ Դին տունը՝ Ուիլշիրում։ Տորսբի Հոլլում էր գտնվում Անգլիայի լավագույն գրադարաններից մեկը, և Մերին մեծ սիրով օգտագործել է այն։ Գրադարանը ոչնչացել է 1744 թվականին հրդեհի ժամանակ։
Նրա մտերիմ ընկերների շրջանում եղել են Մերի Էստել, որը հայտնի է որպես կանանց իրավունքների համար պայքարող, Էնն Ուորտլի Մոնտեգյուն՝ Էդվարդ Մոնտեգյուի թոռնուհին։ Նա Էննի հետ եղել է ակտիվ նամակագրական կապի մեջ, սակայն Էննի ուղարկած նամակները սևագրության մշակումներ էին, որը գրել էր նրա եղբայր սըր Էդվարդ Ուորտլի Մոնտեգյուն։ Էնիի մահվանից հետո՝ 1709 թվականին, Էդվարդի և Մերիի նամակագրությունը շարունակվել է ուղիղ ձևով, և Էդվարդը նրան ամուսնության առաջարկություն է արել։ Մերիի հայրը այդ ժամանակ կապ ունենալով Դորչեսթրի մարքիզի հետ, մերժել է Էդվարդին՝ չցանկանալով Էդվարդին դարձնել իր ունեցվածքի ժառանգորդը։ Բանակացությունները արդյունք չեն տվել, և իմանալով, որ Էվելին Պերպոնտը պատրաստվում է իր աղջկան մեկի ուրիշի հետ ամուսնացնել, 1712 թվականին Էդվարդը և Մերին փախել են ու գաղտնի ամուսնացել։ Ընտանիքի առաջին տարիները մեկուսացած են անցել, սակայն 1715 թվականին նրա ամուսինը դարձել է պառլամենտի անդամ Վեսթմինսթրի կողմից, և կարճ ժամանակ անց դարձել գանձարանի լորդ, առևտրական հանձնակատար։ Շուտով Մերին միացել է նրան Լոնդոնում և իր սուր մտքի շնորհիվ նրան արագ կարևոր պաշտոն են տվել պալատում։
1716 թվականին Էդվարդը նշանակվել է Մեծ Բրիտանիայի դեսպանը Ստամբուլում։ Այնտեղ ճանապարհորդությունները և կյանքը Ստամբուլում Մերին գրել է «Նամակներ թուրքական դեսպանատանից»։ Այս նամակները ոգեշնչել են մի շարք հետագա ճանապարհորդ-գրողների և Եվրոպայի արևելյան մշակույթին։ 1717 թվականին Էդվարդը որպես դեսպան ետ է կանչվել, բայց ամուսնիները շարունակել են մինչև 1718 թվականը ապրել Ստամբուլում։
Մերին Ստամբուլից Լոնդոն է բերել Օսմանյան կայսրությունում ծաղիկ հիվանդության բուժումը՝ պատվաստման վաղ պրակտիկան։ Դա մնացել է պատվաստման միակ միջոցը մինչև 1790-ական թվականներին Էդվարդ Ջեների հայտնագործած ավելի անվտանգ պատվաստանյութը կովի ծաղիկի միջոցով։ Չնայած բրիտանացի բժիշկների և հասարակության ընդդիմությանը, որոնք պատվաստումը համարում էին ոչ արժանի «արևելյան» մեթոդ, թագավորական ընտանիքի երեխաները հաջողությամբ պատվաստվել են ծաղիկի դեմ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 FemBio database (գերմ.)
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 Kindred Britain
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
- ↑ Lundy D. R. The Peerage
- ↑ Монтегю, Мэри Пирпонт (ռուս.) // Молочница — Наручи — 1916. — Т. 27.
- ↑ Melman 1992
- ↑ «Sequence 263 (Page 59): Montagu, Mary Wortley. Letters of the Right Honourable Lady M--y W---y M----e :written, during her travels in Europe, Asia and Africa, to persons of distinction, men of letters, &c. in different parts of Europe : which contain, amo»։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-04-20-ին։ Վերցված է 2008-08-27
- ↑ Isobel Grundy, Lady Mary Wortley Montagu, p. 5. Oxford UP (1999).
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Halsband Robert (1956)։ The Life of Lady Mary Wortley Montagu (Illustrated ed.)։ Oxford: Clarendon Press
- The complete letters of Lady Mary Wortley Montagu, 3 vols, edited by Robert Halsband, Oxford: Clarendon Press, 1965-67.
- Romance Writings, edited by Isobel Grundy, Oxford: Clarendon Press, 1996.
- Essays and Poems and Simplicity, a Comedy, edited by Isobel Grundy, Oxford: Clarendon Press, 1977, revised 2nd 1993.
- Lady Mary Wortley Montagu: Comet of the Enlightenment, Isobel Grundy, Oxford University Press, USA; New edition 2001 714 pp ISBN 0-19-818765-3
- The Letters and Works of Lady Mary Wortley Montagu, Lord Wharncliffe and W. Moy Thomas, editors. London: Henry G. Bohn, 1861.
- Prescott, Sarah. Lady Mary Wortley Montagu: Comet of the Enlightenment, Isobel Grundy 1999. Review of English Studies, New Series, Vol. 51, No. 202 (May, 2000), pp. 300–303
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Монтегью, Мари Пьерпойнт»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907
- Настоящая умная женщина (очерк Бориса Акунина)
| ||||||||||||||||
