Մերի Գարդեն

Մերի Գարդեն
Ծնվել է	փետրվարի 20, 1874[…]; Աբերդին, Շոտլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Երկիր	Միացյալ Թագավորություն
Մահացել է	հունվարի 3, 1967[…] (92 տարեկան); Inverurie, Աբերդինշիր, Աբերդինշիր, Շոտլանդիա, Միացյալ Թագավորություն
Ժանրեր	օպերա
Մասնագիտություն	օպերային երգչուհի և կինոդերասանուհի
Երգչաձայն	սոպրանո
Գործիքներ	վոկալ
Կրթություն	St Margaret's School for Girls?
	Mary Garden Վիքիպահեստում

Մերի Գարդեն (անգլ. Mary Garden, փետրվարի 20, 1874(1874-02-20)^[1]^[2]^[3]^[…], Աբերդին, Շոտլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - հունվարի 3, 1967(1967-01-03)^[1]^[2]^[3]^[…], Inverurie, Աբերդինշիր, Աբերդինշիր, Շոտլանդիա, Միացյալ Թագավորություն), Շոտլանդացի օպերային երգչուհի (սոպրանո)։ Կենդանության օրոք ստացել է «օպերայի Սառա Բեռնար» տիտղոսը։

Կյանք և ստեղծագործություն

Մերի Գարդենը ծնվել է Շոտլանդիայի հյուսիսում, մեծացել է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում՝ Չիկագոյում։ Դեռևս երիտասարդ տարիքում երգեցողություն է սովորել Չիկագոյի կոնսերվատորիայում, այնուհետև երաժշտական կրթությունը շարունակել է Փարիզում։

Նրա ստեղծագործական կյանքի դեբյուտը օպերային բեմում տեղի ունեցավ 1900 թվականի ապրիլին՝ փարիզյան Կոմեդի-օպերայում, երբ նա կատարեց Լուիզայի դերը Գյուստավ Շարպանտյեի համանուն օպերայի առաջին բեմադրության մեջ։ 1902 թվականին նա երգում է արիաներ Կլոդ Դեբյուսիի «Պելեաս և Մելիսանդա» օպերայի պրեմիերայի ժամանակ։ Այս պարագայում կոնֆլիկտ առաջացավ պրիմա-կատարողուհիների միջև, որը վերածվեց այսպես կոչված «պրիմադոննաների պատերազմի» Մ․ Գարդենի և Ժորժետա Լեբլանի միջև։ Դրա էությունը այն էր, որ բելգիացի դրամատուրգ Մորիս Մետերլինկը՝ «Պելեաս և Մելիսանդա» պիեսի հեղինակը, կապի մեջ էր Ժ․ Լեբլանի հետ և խոստացել էր նրան առաջատար դեր տալ նոր օպերայի մեջ^[4]։ 1902 թվականի հուլիսի 8-ին Դեբյուսին իր միակ օպերայի դիրիժոր Անդրե Մեսսաժեին երգչուհու մասին գրել է․ « Ինչ վերաբերում է ինձ, ապա ես չեմ կարող պատկերացնել ավելի նուրբ, մեղմաձայն տեմբր։ Դա նման է նույնիսկ բռնակալության, որքան անհնար է այն մոռանալը»^[4]։ Ջուզեպպե Վերդիի «Տրավիատա» օպերայում երգչուհու գլխավոր դերի կերպարի մասին 1903 թվականին Դեբյուսին գրել է^[5]․

Տիկին Գարդենը երեկոյի իրադարձությունն էր, նա իր մեկնաբանությամբ համարձակորեն դեն նետեց Վիոլետայի դերի բոլոր սովորական, ավանդական մեկնաբանությունները։ Նրա բյուրեղյա ձայնը այնքան նուրբ ու փխրուն է, որ թվում էր, թե կկոտրվի, բայց նորից կենդանանում էր գրեթե գերբնականորեն։ Այս ձայնի մեջ էր պարփակված ամբողջ մարդկային տառապանքները սրտի համար զոհաբերված, արվեստի այսպիսի հասկացողությունը դուրս է գալիս գրված երաժշտության սահմաններից։

1907 թվականին ԱՄՆ-ի Ժյուլ Մասնեի անվան Թայիս օպերայում և Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն օպերայում տեղի ունեցավ երգչուհու առաջին ելույթը։ Մերի Գարդենի կատարմամբ Թայիսի դերը մինչև այժմ էլ համարվում է անգերազանցելի այս օպերայի բեմադրությունների մեջ։ 1910-1931 թվականներին երգչուհին հանդիսանում էր «Չիկագոյի լիրիկական օպերա» (Lyric Opera of Chicago) խմբի անդամ և որոշ ժամանակ գլխավորում էր այն։ 1935 թվականին Գարդենը թողնում է մեծ բեմը, հանդես է գալիս համերգներով, իսկ ավելի ուշ աշխատում է որպես ուսուցիչ։ 1903-1929 թվականներին Մերիի կատարմամբ երաժշտական դերերգերը բազմաթիվ անգամ ձայնագրվել են այնպիսի հայտնի ձայնագրման ընկերություններում, ինչպիսիք են «Columbia Records»-ը և «Victor Talking Machine Company»-ն։ Երգչուհուն հրավիրում էին նորաձև հագուստների, կոսմետիկայի և ծխախոտային արտադրանքի գովազդներում նկարահանվելու համար։ Նա հանդես է եկել նաև որպես կինոդերասանուհի (1917-1918 թվականներին)։

Ֆիլմագրություն (համր կինո)

1917 Thaïs
1918 The Splendid Sinner

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Discogs — 2000.
↑ ^4,0 ^4,1 Кремлёв Ю. А Клод Дебюсси. — М.: Музыка, 1965. — С. 341—346. — 792 с.
↑ Дебюсси К Статьи. Рецензии. Беседы. — М.; Л.: Музыка, 1964. — С. 85.

Գրականություն

1951 Mary Garden’s Story
J.B. Fletcher: Mary Garden in 'The New Grove Dictionary of Opera', London (1992) ISBN 0-333-73432-7
Michael Turnbull: Mary Garden, Portland, Oregon (1997)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մերի Գարդեն» հոդվածին։

[_5270355f5bbf7353-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_4dee951edc8b9645-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Encyclopædia Britannica

[_6e980c39a0dab9d1-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Discogs — 2000.

[:0-4] 4,0 ^4,1 Кремлёв Ю. А Клод Дебюсси. — М.: Музыка, 1965. — С. 341—346. — 792 с.

[5] Дебюсси К Статьи. Рецензии. Беседы. — М.; Л.: Музыка, 1964. — С. 85.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]