Մետաղադրամների հավաքում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Այս հոդվածը հոբբիի մասին է․ արժույթի համակարգված ուսումնասիրության համար տես՝ Դրամագիտություն։
Մետաղադրամների հավաքածու, որում ներկայացված են մետաղադրամները ցրված և տարբեր պահեստային կրիչների վրա:

Մետաղադրամների հավաքում, մետաղադրամների կամ հատված օրինական վճարման այլ ձևերի հավաքումն է։ Կոլեկցիոներներին հետաքրքրող մետաղադրամները ներառում են գեղեցիկ, հազվագյուտ և պատմականորեն նշանակալի նմուշներ։ Կոլեկցիոներներին կարող են հետաքրքրել, օրինակ, որոշակի դիզայնի կամ անվանական արժեքի ամբողջական հավաքածուներ, մետաղադրամներ, որոնք շրջանառության մեջ են եղել կարճ ժամանակով, կամ մետաղադրամներ, որոնցում առկա են սխալներ։ Մետաղադրամների հավաքումը կարելի է տարբերակել դրամագիտությունից նրանով, որ վերջինս ընդհանուր առմամբ արժույթի համակարգված ուսումնասիրություն է, չնայած երկու առարկաները սերտորեն փոխկապակցված են։

Մետաղադրամի արժեքը որոշվում է բազմաթիվ գործոններով, ներառյալ բազմազանությունը, հազվադեպությունը և ժողովրդականությունը[1]։ Առևտրային կազմակերպություններն առաջարկում են գնահատման ծառայություններ և գնահատում, վավերացնում, վերագրում և ծածկագրում են մետաղադրամների մեծ մասը։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Portrait of a Man with a Roman Medal by Hans Memling
Հանս Մեմլինգի Տղամարդու դիմանկար հռոմեական մեդալով դիմանկարը, որը պատկերում է Վերածննդի դարաշրջանի կոլեկցիոներին Ներոնի սեստերցիուսով
Տե՛ս նաև՝ Մետաղադրամների կոլեկցիոներների ցանկ

Մարդիկ մետաղադրամներ են կուտակել իրենց ձուլակտորային արժեքի համար այնքան ժամանակ, որքան մետաղադրամներ են հատվել[2]։ Այնուամենայնիվ, մետաղադրամների հավաքումը իրենց գեղարվեստական արժեքի համար հայտնվել է ավելի ուշ։ Հին Հռոմի և միջնադարյան Միջագետքի հնագիտական և պատմական ուսումնասիրությունների տվյալները[3] ցույց են տվել, որ մետաղադրամները հավաքվել և ցուցակագրվել են գիտնականների և պետական գանձապետարանների կողմից։ Հավանական է թվում նաև, որ առանձին քաղաքացիներ հավաքել են հին, էկզոտիկ հուշադրամներ՝ որպես մատչելի, շարժական արվեստի ձև[4]։ Ըստ Սվետոնիոսի «De vita Caesarum» («Տասներկու Կեսարների կյանքը») գրքի, որը գրվել է ՔՀ առաջին դարում, Օգոստոս կայսրը երբեմն փառատոների և այլ հատուկ առիթների ժամանակ ընկերներին և պալատականներին նվիրել է հնաոճ և էկզոտիկ մետաղադրամներ[5]։ Թեև գրական աղբյուրները սակավ են, ակնհայտ է, որ հնագույն մետաղադրամների հավաքումը պահպանվել է միջնադարում Արևմտյան աշխարհում՝ կառավարիչների և բարձր ազնվականության շրջանում[6]։

Ժամանակակից մետաղադրամների հավաքումն ու արժևորումը սկսվել է մոտ տասնչորսերորդ դարում։ Վերածննդի դարաշրջանում այն դարձել է նորաձևություն արտոնյալ դասերի որոշ անդամների՝ հատկապես թագավորների և թագուհիների շրջանում։ Իտալացի գիտնական և բանաստեղծ Պետրարկաին վերագրվում է հետապնդման առաջին և ամենահայտնի երկրպագուն լինելը։ Հետևելով նրա օրինակին, եվրոպական շատ թագավորներ, իշխաններ և այլ ազնվականներ պահել են հին մետաղադրամների հավաքածուներ։ Որոշ նշանավոր կոլեկցիոներներ են եղել Հռոմի Պապ Բոնիֆացիոս VIII-ը, Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր Մաքսիմիլիան I-ը, Ֆրանսիայի Լուի XIV-ը, Իսպանիայի և Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսր Ֆերդինանդ I-ը[7], Ֆրանսիայի Հենրի IV-ը և Բրանդենբուրգի ընտրիչ Յոահիմ II-ը, ով ստեղծել է Բեռլինի դրամների կաբինետը (Գերմ․ Münzkabinett Berlin). Թերևս այն պատճառով, որ միայն շատ հարուստները կարող էին իրենց թույլ տալ այդ գործունեությունը, Վերածննդի դարաշրջանում մետաղադրամների հավաքումը հայտնի է դարձել որպես «Թագավորների հոբբի»[8][9][10]։

17-րդ և 18-րդ դարերում մետաղադրամների հավաքումը շարունակել է մնալ հարուստ մարդկանց զբաղմունք։ Սակայն ռացիոնալ, լուսավորչական մտածողությունը հանգեցրել է կուտակման և ուսումնասիրության ավելի համակարգված մոտեցում։ Դրամագիտությունը ՝ որպես ակադեմիական առարկա, ի հայտ է եկել այս դարերում, միևնույն ժամանակ, երբ աճող միջին խավը, որը ձգտում էր ապացուցել իր հարստությունն ու կատարելագործումը, սկսել է մետաղադրամներ հավաքել։ 19-րդ և 20-րդ դարերի ընթացքում մետաղադրամների հավաքման ժողովրդականությունն էլ ավելի է մեծացել։ Մետաղադրամների շուկան ընդլայնվել է՝ ներառելով ոչ միայն հնաոճ մետաղադրամներ, այլև օտարերկրյա կամ այլ էկզոտիկ արժույթներ։ Այս տասնամյակների ընթացքում առաջացել են մետաղադրամների ցուցահանդեսներ, առևտրային ասոցիացիաներ և կարգավորող մարմիններ[4]։ Մետաղադրամների կոլեկցիոներների առաջին միջազգային համաժողովը տեղի է ունեցել 1962 թվականի օգոստոսի 15-18-ը Միչիգան նահանգի Դետրոյթ քաղաքում և կազմակերպվել է աԱմերիկյան դրամագիտական ասոցիացիայի և Կանադայի Թագավորական դրամագիտական ասոցիացիայի կողմից։ Մասնակցել է 40000 մարդ[8]։ Որպես աշխարհի հնագույն և ամենահայտնի զբաղմունքներից մեկը, մետաղադրամ հավաքելը այժմ հաճախ կոչվում է «Հոբբիների արքա»[11][12]։

Մոտիվացիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկանդինավյան արժութային միության երկու 20 կրոնանոց ոսկի

Հավաքելու շարժառիթները տարբեր են։ Հավանաբար, կոլեկցիոներների ամենատարածված տեսակը հոբբիստներն են, ովքեր հավաքում են հավաքածուն հիմնականում հաճույքի համար՝ առանց շահույթ ստանալու մտադրության։

Մետաղադրամների գնման մեկ այլ ընդհանուր պատճառ է ներդրումը։ Ինչպես նամականիշների, թանկարժեք մետաղների կամ այլ ապրանքների դեպքում, մետաղադրամների գները տարբերվում են՝ կախված առաջարկից և պահանջարկից։ Գները նվազում են այն մետաղադրամների համար, որոնք երկարաժամկետ պահանջարկ չեն ունեցել և աճում են՝ մետաղադրամի ընկալվող կամ ներքին արժեքի հետ մեկտեղ։ Ներդրողները գնում են այն ակնկալիքով, որ իրենց գնածի արժեքն երկարաժամկետ կտրվածքով կավելանա։ Ինչպես բոլոր տեսակի ներդրումների դեպքում, այստեղ նույնպես կիրառվում է զգուշության սկզբունքը, և խորհուրդ է տրվում ուսումնասիրել այն նախքան գնելը։ Նմանապես, ինչպես հավաքածուների մեծ մասի դեպքում, մետաղադրամների հավաքածուն եկամուտ չի բերում, քանի դեռ չի վաճառվել, և կարող է նույնիսկ ծախսեր առաջացնել (օրինակ՝ պահատուփի պահպանման ծախսերը) միջանկյալ ժամանակահատվածում[13]։

Որոշ մարդիկ մետաղադրամներ են հավաքում հայրենասիրական մղումներից ելնելով, իսկ տարբեր երկրների դրամահատարանները մետաղադրամներ են ստեղծում հատուկ հայրենասեր կոլեկցիոներների համար։ Հայրենասիրական մետաղադրամի օրինակներից մեկը հատվել է 1813 թվականին Ռիո դե լա Պլատայի Միացյալ նահանգների կողմից։ Նոր երկրի ընդունած առաջին օրենսդրական ակտերից մեկը (հեղափոխությունից հետո, որն ազատեց նրան իսպանական տիրապետությունից) մետաղադրամներ հատելն էր՝ փոխարինելու իսպանական արժույթը, որը նախկինում օգտագործվում էր[14]։ Մեկ այլ օրինակ է 2022 թվականի ԱՄՆ-ի Մանուշակագույն սրտի հուշադրամների ծրագիրը[15]։

Կոլեկցիոներների տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մետաղադրամների որոշ կոլեկցիոներներ ընդհանրական են և նմուշներ են հավաքում պատմական կամ աշխարհագրորեն նշանակալի մետաղադրամների լայն տեսականուց[16], սակայն կոլեկցիոներների մեծ մասը կենտրոնանում է ավելի նեղ, մասնագիտացված հետաքրքրությունների վրա։ Օրինակ՝ որոշ կոլեկցիոներներ կենտրոնանում են մետաղադրամների վրա, որոնք հիմնված են ընդհանուր թեմայի վրա, ինչպիսիք են երկրի մետաղադրամները (հաճախ կոլեկցիոների սեփականությունը)[17], յուրաքանչյուր տարվա շարքից վերցված մետաղադրամը[18], կամ մետաղադրամներ ընդհանուր դրամահատարանի նշանով[19]։

Կան նաև կոմպլետիստներ, ովքեր փնտրում են որոշակի կատեգորիայի յուրաքանչյուր տեսակի մետաղադրամի օրինակ։ Այս տեսակի ամենահայտնի կոլեկցիոներներից մեկը Լուիս Էդվարդ Էլիասբերգն է՝ միակ կոլեկցիոները, ով հավաքել է Միացյալ Նահանգների մետաղադրամների ամբողջական հավաքածուն[20]։ Արտասահմանյան մետաղադրամների հավաքումը հավաքածուի մեկ այլ տեսակ է, որը դրամագետները հաճույքով հավաքում են[1]։

Մետաղադրամների կոլեկցիոներները նման են ներդրողներին այն իմաստով, որ նրանք մետաղադրամներ են կուտակում պոտենցիալ երկարաժամկետ շահույթ ստանալու համար։ Այնուամենայնիվ, նրանք սովորաբար հաշվի չեն առնում գեղագիտական նկատառումները[21]։ Սա առավել տարածված է այն մետաղադրամների դեպքում, որոնց մետաղական արժեքը գերազանցում է դրանց ծախսային արժեքը[22]։

Ժամանակակից մետաղադրամները մետաղադրամների հավաքման հայտնի և կարևոր մասն են:

Սպեկուլյանտները, լինեն սիրողական, թե առևտրային գնորդներ, կարող են մետաղադրամներ ձեռք բերել մեծ քանակությամբ կամ փոքր խմբաքանակներով և հաճախ գործում են հետաձգված շահույթի ակնկալիքով[13]։ Նրանք կարող են ցանկանալ օգտվել որոշակի մետաղադրամի պահանջարկի կտրուկ աճից (օրինակ՝ Կանադայի Թագավորական դրամահատարանի կողմից կանադական դրամագիտական հավաքածուների ամենամյա թողարկման ժամանակ)։ Սպեկուլյատորը կարող է հույս ունենալ, որ մեծ խմբաքանակներով մետաղադրամ է գնելու և շահույթով վաճառելու է շաբաթների կամ ամիսների ընթացքում[13]։ Սպեկուլյատորները կարող են նաև գնել սովորական շրջանառության մետաղադրամներ իրենց ներքին մետաղական արժեքի համար։ Կոլեկցիոն արժեք չունեցող մետաղադրամները կարող են հալվել կամ բաշխվել որպես ձուլակտոր՝ առևտրային նպատակներով։ Սովորաբար նրանք գնում են մետաղադրամներ, որոնք բաղկացած են հազվագյուտ կամ թանկարժեք մետաղներից, կամ մետաղադրամներ, որոնք ունեն որոշակի մետաղի բարձր մաքրություն[23]։

Կոլեկցիոների վերջնական տեսակը ժառանգն է, պատահականորեն կոլեկցիոներ դարձած անձ, ով մետաղադրամներ է ձեռք բերում մեկ այլ անձից որպես ժառանգության մաս։ Ժառանգի տեսակը ձեռքբերման պահին պարտադիր չէ, որ հետաքրքրություն ցուցաբերի դրամագիտության նկատմամբ կամ ինչ-որ բան իմանա դրա մասին[23]։

PCGS-ի կողմից գնահատված արծաթե մետաղադրամ

Գնահատական և արժեք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գերմանական ապրանքանիշի այս մետաղադրամը եզրին ունի թերություններ և փորվածքներ, որոնք գնահատման ժամանակ կարող են նվազեցնել դրա արժեքը:

Մետաղադրամների հավաքման ժամանակ մետաղադրամի վիճակը (դրա գնահատականը) դրա արժեքի բանալին է. բարձրորակ, նվազագույն մաշվածությամբ նմուշը հաճախ շատ անգամ ավելի թանկ արժե, քան վատ օրինակը։ Կոլեկցիոներները համակարգեր են ստեղծել մետաղադրամների ընդհանուր վիճակը նկարագրելու համար։ Ցանկացած վնաս, ինչպիսիք են մաշվածությունը կամ մաքրումը, կարող է զգալիորեն նվազեցնել մետաղադրամի արժեքը։

20-րդ դարի կեսերին, հազվագյուտ մետաղադրամների շուկայի աճով, Ամերիկյան դրամագիտական ասոցիացիան օգնել է նույնականացնել Հյուսիսային Ամերիկայի մետաղադրամների մեծ մասը՝ համարակալելով մետաղադրամները 1-ից (վատ) մինչև 70 (դրամահատարանի վիճակ) և առանձնացնելով առանձին կատեգորիա՝ ապացուցվող մետաղադրամների համար։ Եվրոպայում և այլ երկրներում մետաղադրամների փորձագետները հաճախ խուսափում են այս համակարգից՝ նախընտրելով օգտագործել ածականների գնահատականները[24]։ Այնուամենայնիվ, գնահատման համակարգերի մեծ մասը օգտագործում է նմանատիպ տերմինաբանություն և արժեքներ և մնում է փոխըմբռնելի[25][26]։

Հավաստագրման ծառայություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երրորդ կողմի գնահատման համակարգը (TPG), որը հայտնի է որպես մետաղադրամների հավաստագրման ծառայություններ, ի հայտ են եկել 1980-ական թվականերին՝ գնահատումը ստանդարտացնելու, փոփոխությունները բացահայտելու և կեղծիքները վերացնելու նպատակով։ Բազմաշերտ վճարի դիմաց սերտիֆիկացման ծառայությունները գնահատում, վավերացնում, վերագրում և մետաղադրամները տեղադրում են թափանցիկ պլաստիկ կրիչների մեջ[27][28]։

Մետաղադրամների սերտիֆիկացումը զգալիորեն նվազեցրել է կեղծիքների և ուռճացված մետաղադրամների քանակը, ինչպես նաև ավելացրել է գնորդների վստահությունը։ Հավաստագրման ծառայությունները երբեմն կարող են հակասական լինել, քանի որ գնահատումը սուբյեկտիվ է. մետաղադրամները կարող են տարբեր կերպ գնահատվել տարբեր ծառայությունների կողմից, կամ նույնիսկ նույն ծառայությանը կրկին ներկայացնելու դեպքում։ Թվային գնահատումն ինքնին չի արտացոլում մետաղադրամի բոլոր բնութագրերը, ինչպիսիք են մետաղադրամի երանգավորումը, պայծառությունը, գույնը, փայլը և գրավչությունը։ Մետաղադրամի վիճակի փոքր տարբերությունների նկատմամբ արժեքի պոտենցիալ մեծ տարբերությունների պատճառով որոշ ներկայացնողներ բազմիցս մետաղադրամը կներկայացնեն գնահատման ծառայությանը՝ ավելի բարձր գնահատական ստանալու ակնկալիքով։ Քանի որ սերտիֆիկացման համար կա վճար, ներկայացնողները պետք է գումար ուղարկեն լրացուցիչ մետաղադրամներ գնելու համար[29][30][31][32][33]։

Ակումբներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մետաղադրամների կոլեկցիոներներն ու էնտուզիաստները վայելում են դրամագիտական առարկաների համը Կալկաթայի դրամագիտական ընկերության կողմից կազմակերպված ցուցահանդեսում, Բալիգանգ, Կալկաթա, Արևմտյան Բենգալիա:

Մետաղադրամներ հավաքող ակումբներն իրենց անդամներին առաջարկում են բազմաթիվ առավելություններ։ Դրանք սովորաբար ծառայում են որպես տեղեկատվության աղբյուր և միավորում են մետաղադրամներով հետաքրքրվող մարդկանց։ Կոլեկցիոների ակումբները հայտնի են ինչպես օֆլայն, այնպես էլ առցանց։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օրինակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Garrett, Jeff (2023 թ․ փետրվարի 10). «Pricing Hard-to-Price Coins». Coinweek. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 4-ին.
  2. ↑ «The Origins of Coinage:The earliest coin hoard». The British Museum:Explore/Money. britishmuseum.org. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  3. ↑ «Coin Collecting». britannica.com]. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 14-ին. Quote: "The Nestorian scholars and artisans who served the princes of the Jazira (Mesopotamia, now Iraq, Syria, and Turkey) in the 12th and 13th centuries designed a magnificent series of coins with motifs based on ancient Greek and Roman issues. Some of these so accurately render the details of the originals that even the inscriptions are faithfully repeated. Others were modified in intriguing ways. [...] The great variety and the sophisticated use of these images reveal the existence of well-studied collections."
  4. ↑ 4,0 4,1 «Coin Collecting». Britannica Online. britannica.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  5. ↑ «Tranquillus, C. Suetonius The Lives of the Twelve Caesars, Section LXXV». gutenberg.org. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  6. ↑ Norwich, John Julius (1993), Byzantium: The Apogee, London: Penguin, էջ 309, ISBN 978-0-14-011448-5
  7. ↑ «Ferdinand I | Holy Roman emperor | Britannica». www.britannica.com (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 «The Coin Collection History». coincollectingalbum.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  9. ↑ «Brief History of Coin Collecting». 2-clicks-coins.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  10. ↑ «Coin Collectors: Emperor Maximilian». zoomcoin.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  11. ↑ «Coin Collecting». BBC. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  12. ↑ «Brief History of Coin Collecting». 2-clicks-coins.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 «Collecting And Investing in Coins». oldandsold.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  14. ↑ «First patriotic coins».
  15. ↑ «National Purple Heart Hall of Honor Commemorative Coins | U.S. Mint». www.usmint.gov. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  16. ↑ «10 Rules of Coin Collecting | Coin Collection Tips | American Numismatic Association». www.money.org (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  17. ↑ «Coin Collecting Themes-One From Every Country». australian-threepence.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  18. ↑ Eggleston, Gary. «7 Popular Coin Collecting Themes». bellaonline.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  19. ↑ «Coin Collecting Themes». coinandstampcollecting.articlehq.net. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  20. ↑ Hall, David. «The Eliasberg Collection». PCGS - The Professional Coin Grading Service. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. «His goal was to assemble a complete collection of United States regular issue coins, of every date, metal, denomination, and mint mark known to collectors at the time. He accomplished this monumental feat by 1950, by purchasing the last gold coin he needed (1841 $2 1/2) in 1949 and the last silver coin he needed (1873-CC no arrows dime) in 1950.»
  21. ↑ Ajaero, Tony Martins (2020 թ․ հունվարի 30). «Coin Dealer Business Plan [Sample Template]». ProfitableVenture (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
  22. ↑ «Coin Hoards». australian-threepence.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  23. ↑ 23,0 23,1 «What is a Coin Collector?». 2-clicks-coins.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  24. ↑ Herbert, Alan (1999 թ․ սեպտեմբերի 20). «European Collectors Stick With Verbal Grading System». Professional Coin Grading Service. pcgs.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  25. ↑ Guth, Ron (2009). «German Coin Grading». germancoins.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  26. ↑ «Grading Standards». fleur-de-coin.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  27. ↑ «The History of Rare Coin Grading». Austin Gold Information Network. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  28. ↑ «Coin Grading Services: Who They Are and What They Do». coin-collecting-guide-for-beginners.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  29. ↑ «NGC». ngccoin.com. NGC.
  30. ↑ «PCGS Coin Facts». pcgscoinfacts.com. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  31. ↑ Travers, Scott (2009 թ․ հոկտեմբերի 10). «THE 10 GREATEST MYTHS OF 'SLABBED' COINS». usgoldexpert.com. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  32. ↑ «A Companion to Rare Coin Collecting - Grading Services». mycoincollecting.com. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  33. ↑ «PNG, ICTA Announce Results of 2006 Grading Services Survey». pngdealers.org. Professional Numismatists Guild. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մետաղադրամների հավաքում» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մետաղադրամների_հավաքում&oldid=9268047» էջից