Մասնակից:Qnarik/Սևագրություն 26
Էներգետիկ գերտերություն՝ տերմին, որը նշանակում է պետություն, ունի նավթի, բնական գազի, ածուխի, ուրանի մեծ հետախուզված պաշարներ կամ, ըստ որոշ սահմանումների, վերականգնվող էներգիայի օգտագործման հնարավորություններ և հանդիսանում է էներգակիրների խոշորագույն արտահանողը թվարկածներից գոնե մեկի: Այնուամենայնիվ, էներգետիկ գերտերությունները չեն վերահսկում էներգիայի համաշխարհային շուկան, չնայած նրանք ունակ են որոշակի ազդեցություն ունենալ գների վրա:
Տերմինը արտադրանք է ռուսական ներքին շուկայում օգտագործելու համար և չունի փաստացի և (կամ) տրամաբանական հիմնավորում: Նախկինում ավելի հաճախ օգտագործվում էր «հումքի հավելված» արտահայտությունը:
Վերոնշյալ չափանիշների համաձայն՝ այսօր գոյություն ունեն երկու էներգետիկ գերտերություններ՝ Ռուսաստանը, որն ունի բնական գազի ամենամեծ պաշարները[1][2], ինչպես նաև նավթի արդյունահանման երեք առաջատարներից մեկը[3], և Սաուդյան Արաբիան, որը աշխարհում առաջին տեղն է զբաղեցնում նավթի պաշարներով և արտահանմամբ, ինչպես նաև նավթի արդյունահանման երեք առաջատարներից մեկը[4][5][3]։ Նաև Ղազախստանը, Կանադան, Վենեսուելան, Ավստրալիան և Իրանը երբեմն անվանում են էներգետիկ գերտերություն:[6][7][8][9] [10] [11][12][13]։
«Էներգետիկ գերտերություն» տերմինն առաջին անգամ կիրառվեց Ռուսաստանում[14] 2006 թվականի հունվարին կիրառել է ՔՏՀԳ-ի գլխավոր տնօրեն Դ.Ի. Օռլովը հակասության մեջ Ս. Ա. Բելկովսկու հետ «Իզվեստիա»-ում :
Էներգետիկ գերտերություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռուսաստան Ռուսաստան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռուսաստանը համաշխարհային առաջատար է բնական պաշարների պաշարներով[15]։ Այն ունի բնական գազի հսկա պաշարներ, նավթի առաջին ամենամեծ պաշարները, նավթի առաջին երեք արտադրողներից մեկ՝ Միացյալ Նահանգների և Սաուդյան Արաբիայի հետ միասին, ինչպես նաև ածխի առաջին ամենամեծ պաշարները: Վերջին տարիներին երկիրը ճանաչել է իր բնական պաշարները որպես ռազմավարական թիրախ, հանքարդյունաբերության շատ մասնավոր ընկերություններ, ինչպիսիք են «ЮКОС» և «Сибнефть», անցել են պետական «Գազպրոմ»-ի և «Ռոսնեֆտ»-ի վերահսկողության տակ: Ռուսաստանն ունի բնական ռեսուրսների հսկայական բազմազանություն, որոնք գոյություն ունեն ամբողջ Երկրի վրա:
2006 թվականին Ռուսաստանը տրամադրեց Եվրոպա մատակարարվող նավթի 25%-ը և գազի 40%-ը: Որոշ երկրների էներգետիկ շուկայում նրա մենաշնորհային դիրքը անհանգստություն է առաջացրել Եվրամիությունում: Միևնույն ժամանակ, բուն Ռուսաստանի համար կարևոր է կանխել մենաշնորհը և եվրոպականից բացի մուտք գործել այլ շուկաներ, օրինակ՝ չինարեն: Խնդիրը դնում են Արևելյան Եվրոպայի երկրները, որոնց տարածքների միջով իրականացվում է տարանցում, որի դադարեցումը Ռուսաստանի վրա ճնշում գործադրելու միջոց է:
Վերջերս (Ուկրաինայի և Բելառուսի հետ հակամարտություններից հետո) Արևմուտքը նախատում է Ռուսաստանին՝ էներգիայի գները որպես արտաքին քաղաքական ազդեցության մեխանիզմ օգտագործելու համար: Մասնավորապես, այդ նախատինքներն էին պատճառը, որ Բուլղարիան դադարեցնի (Եվրահանձնաժողովի պնդմամբ) «Հարավային հոսքի» կառուցումը: Այնուամենայնիվ, չնայած այդ կշտամբանքներին, Հյուսիսային հոսքի երկրորդ հերթի շինարարությունն առայժմ Եվրահանձնաժողովի և ԵՄ երկրների կողմից որևէ քննադատության չի հանդիպում:
Ըստ մի շարք լրատվամիջոցների՝ 2011 թվականին Ռուսաստանի Դաշնությունը բենզինի և կերոսինի «ճգնաժամ» է ապրել[16][17]։ Այս տերմինն օգտագործվել է Ռուսաստանի մի շարք շրջաններում բենզինի գների էական բարձրացմանը, ինչպես նաև մի շարք օդանավակայաններում ռեակտիվ վառելիքի մատակարարման ժամանակավոր դժվարություններին նկարագրելու համար, որոնք, ըստ փորձագետների, առաջացել են միջնորդ և տրանսպորտային կազմակերպությունների խառնաշփոթի մեջ: Այս ԶԼՄ-ների հրապարակումները հեգնական եղանակով կատարվածը կապում էին «էներգետիկ գերտերություն» եզրույթի հետ:
Էներգետիկ հումքի և էլեկտրաէներգիայի արտադրության հարցում Ռուսաստանը մեծացնում է իր դիրքերը՝ արտահայտված և՛ համաշխարհային շուկայի բաժնետոմսերի, և՛ բացարձակ մեծություններով[18]։
Սաուդյան Արաբիա Սաուդյան Արաբիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սաուդյան Արաբիան աշխարհում առաջին տեղն է գրավում նավթի ապացուցված պաշարներով և նավթի արտահանմամբ, ինչպես նաև նավթի արդյունահանման երեք առաջատարներից մեկն է (Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի հետ միասին): Գրավելով առաջատար դիրքը ՆԱԵԿ-ում ՝ այս երկիրը, բարձրացնելով կամ իջեցնելով արտադրության ծավալները, ուղղակիորեն ազդում է նավթի համաշխարհային գների վրա: Սաուդյան Արաբիան էներգետիկ գերտերության դասական օրինակ է, որը զգալի դեր է խաղում համաշխարհային բեմում (ոչ միայն նավթի, այլ նաև բնական գազի շնորհիվ) և երբեմն կոչվում է որպես միակ «նավթային գերտերություն»[19]։
Իրան Իրան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2005 թվականին Իրանն ուներ 132 միլիարդ բարել նավթի ապացուցված պաշարներ (համաշխարհային պաշարների մոտ 10%-ը): Իրանն օրական արտադրում է 4,2 միլիոն բարել, որից շուրջ 2,7 միլիոն բարել արտահանվում է: Իրանը աշխարհում նավթի արտահանման չորրորդ տեղն էր զբաղեցնում (երկրորդը ՝ ՆԱԵԿ-ում), ինչպես նաև Չինաստան նավթի խոշորագույն մատակարարը:
Ձևավորվող էներգետիկ գերտերություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սրանք այն երկրներն են, որոնք աճում են արդյունահանմամբ և հումքի մեծ հետախուզված պաշարներով, բացի Ղազախստանից, նրանք գտնվում են Արևմուտքում և ունեն մասնավոր սեփականության ավանդույթներ, ինչի շնորհիվ դրանք երկրի այն սակավաթիվ պետություններից են, որտեղ օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներ են իրականացվում տնտեսության հումքային հատվածում։
Ղազախստան Ղազախստան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուրանի արդյունահանմամբ Ղազախստանն աշխարհում առաջին երկիրն է։ Ուրանի պաշարների քանակով այն զբաղեցնում է 1-2 տեղ: Երկիրն ունի նավթի, բնական գազի և ածխի զգալի պաշարներ:
Կանադա Կանադա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կանադան աշխարհում ուրանի արդյունահանման երկրորդ երկիրն է (Ղազախստանից հետո), Energy Information Administration (EIA) այն երկրորդ տեղն է դնում Սաուդյան Արաբիայից հետո նավթի պաշարներով: Սակայն նավթի արդյունահանմամբ Կանադան առայժմ 7-րդն է, գազի արդյունահանմամբ՝ երրորդը [20]։
Կանադայի վարչապետ Սթիվեն Հարբերը էներգետիկ գերտերության կառուցումն իր նպատակն է հայտարարել՝ միաժամանակ քննադատելով այդ ոլորտում Ռուսաստանի քաղաքականությունը քաղաքական ազդեցության համար տնտեսական լծակների կոպիտ օգտագործման համար։ Ընդհակառակը, Կանադան, Հարփերի խոսքով, պետք է հետևի շուկայական սկզբունքներին, այլ ոչ թե միայն մենաշնորհների և պետության շահերին:
Ավստրալիա Ավստրալիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավստրալիան ածխի մեծ պաշարներ ունի և այն արտահանում է Չինաստան, Ճապոնիա և Հնդկաստան: Սպառողների բումը և դրա հետ մեկտեղ պայթուցիկ արդյունաբերական աճը Չինաստանում խթանեցին վերջին 15 տարվա ընթացքում նրա ծավալուն տնտեսական ընդլայնումը դեպի Ավստրալիա:
2006 թվականին վարչապետ Ջոն Հովարդը հանդես եկավ ցանկությամբ, որ Ավստրալիան դառնա նոր էներգետիկ գերտերություն:
Պոտենցիալ էներգետիկ գերտերություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կենտրոնական Ասիայի և Լատինական Ամերիկայի շատ երկրներ ցույց տվեցին էներգետիկ գերտերություններ դառնալու իրենց ներուժը:
Բրազիլիա Բրազիլիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կենսավառելիքի հավանական գերտերություն՝ Բրազիլիան արտադրում է մեծ քանակությամբ էթանոլ, որն օգտագործվում է որպես վառելիք՝ Լատինական Ամերիկայի և Մերձավոր Արևելքի նավթ արտահանող քաղաքականապես անկայուն երկրներից կախվածությունը դադարեցնելու համար:
Վենեսուելա Վենեսուելա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վենեսուելան նավթի մեծ պաշարներ ունի, սակայն դրա արդյունահանումը ներկայում կրճատվում է, քանի որ կառավարությունը չափազանց բարձր հարկեր է սահմանում օտարերկրյա (առավելապես ամերիկյան) ընկերությունների համար, ինչը խոչընդոտում է նավթարդյունահանման ոլորտում ներդրումներին:
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ CIA — The World Factbook. Добыча природного газа. Արխիվացված 2012-09-21 Wayback Machine
- ↑ CIA — The World Factbook. Доказанные запасы природного газа. Արխիվացված 2013-03-09 Wayback Machine
- ↑ 3,0 3,1 BP Statistical Review of World Energy 2015. Data Workbook
- ↑ CIA — The World Factbook. Добыча нефти.
- ↑ CIA — The World Factbook. Доказанные запасы нефти. Արխիվացված 2012-10-20 Wayback Machine
- ↑ «How Russia's energy superpower status can bring supersecurity and superstability. Interview with Leonid Grigoriev». Civil G8. 2006. Վերցված է 2015-01-11-ին.
- ↑ «Saudi Arabia's first step towards clean energy technologies». UNDP. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-05-28-ին. Վերցված է 2015-01-11-ին.
- ↑ Argitis, Theophilos; van Loon, Jeremy (2012-01-25). «Harper Builds Oil Link With China After Obama Keystone 'Slap'». Bloomberg. Վերցված է 2015-01-11-ին.
- ↑ «Australia inks massive energy deal with China». AFP. 2009-08-19. Վերցված է 2015-01-11-ին.
- ↑ Energy and the Iranian economy: hearing. — 2006.
- ↑ Luft, Gal (2007-07-05). «Iran's Oil Industry: A House of Cards?». IAGS. Վերցված է 2012-02-05-ին.
- ↑ Roohalahe, Ghabezi Financial Evaluation of National Iranian Oil Company / Investment in the South Pars(անգլ.) // Research Institute of Petroleum Industry, Tehran, Iran : journal. — American Journal of Scientific Research, 2012. — Т. 45. — С. 76—84. Архивировано из первоисточника 30 Նոյեմբերի 2012.
- ↑ Balamir Coşkun, Bezen Global Energy Geopolitics and Iran (und) // Uluslararası İlişkiler. — International Relations Council of Turkey, Winter 2009. — Т. 5. — № 20. — С. 179—201. Архивировано из первоисточника 1 Ապրիլի 2014.
- ↑ Дмитрий Орлов. Быть ли России энергетической сверхдержавой? Известия, 17.01.2006
- ↑ 10 стран с самыми богатыми природными ресурсами
- ↑ Росбалт Бизнес. Бензиновый кризис расползается по России
- ↑ Независимая Газета. Керосином и не пахнет
- ↑ «Как Россия проигрывает энергетические рынки – в одной презентации». slon.ru. Վերցված է 2016-02-16-ին.
- ↑ Saudi vows to keep oil flowing // CNN.com
- ↑ Canada. Energy and power