Հիսպանոֆոբիա
«Իսպանաֆոբիա» (լատիներեն «Hispanus», «իսպաներեն» և հունարեն φοβία («phobia»), «վախ») կամ հակաիսպանական տրամադրությունները ատելությունն է, զզվանքը կամ խտրականությունը իսպաներեն լեզվի, իսպանացիների, հիսպանիկների և/կամ Իսպանական մշակույթի նկատմամբ։ Պատմական երևույթն անցել է երեք հիմնական փուլով՝ սկզբնավորվելով 16-րդ դարում Եվրոպայում, զարգանալով 19-րդ դարի վեճերի ընթացքում Իսպանիայի և Մեքսիկայի տարածքների շուրջ, ինչպիսիք են. Իսպանա-ամերիկյան պատերազմը և Մեքսիկա-ամերիկյան պատերազմը, և շարունակում է գոյություն ունենալ մինչ օրս՝ քաղաքականապես ծանրաբեռնված հակասությունների հետ միասին, ինչպիսիք են երկլեզու կրթությունը և ապօրինի ներգաղթը դեպի Միացյալ Նահանգներ.
Իսպանիայում ինքնության քաղաքականությունը բարդ է, քանի որ Կատալոնական, Բասկական և Գալիցիական նացիոնալիզմները համարվում են որպես իսպանաֆոբ հայացքների և դիսկուրսի աղբյուրներ։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
"Սև լեգենդ"[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիպանաֆոբիայի վաղ դեպքերը ծագեցին Իսպանական կայսրությունում և Իսպանական ինկվիզիցիայի ազդեցության արդյունքում Ուշ միջնադարում տարածվեց ամբողջ Եվրոպայի տարածքով։ Հիսպանաֆոբիան այնուհետև նյութականացավ բանահյուսություն մեջ, որը երբեմն կոչվում է «սև լեգենդ».
|
Առասպելն առաջին անգամ առաջացել է 16-րդ դարի Եվրոպայի կրոնական կռիվների և կայսերական մրցակցության պայմաններում։ Հյուսիսային եվրոպացիները, ովքեր ատում էին Կաթոլիկ Իսպանիան և նախանձում էին նրա Ամերիկյան կայսրությանը, հրատարակեցին գրքեր և սարսափելի փորագրություններ, որոնք եզակի կերպով պատկերում էին իսպանական գաղութացումը բարբարոսական ագահությամբ, սպանդի օրգիայով, ինկվիզիցիայի տեսարաններով[1]։ | 
|
«La leyenda negra»-ն, ինչպես այն առաջին անգամ անվանել են իսպանացի պատմաբանները, ենթադրում էր իսպանացիների տեսակետը որպես «անսովոր դաժան, ագահ, դավաճան, մոլեռանդ, սնահավատ, տաքարյուն, կոռումպացված, անտարբեր և ավտորիտար»։ Ամերիկայի եվրոպական գաղութացման ժամանակ «Սև լեգենդը տեղեկացրեց անգլոամերիկացիների դատողությունները քաղաքական, տնտեսական, կրոնական և սոցիալական ուժերի մասին, որոնք ձևավորել էին իսպանական նահանգները Ֆլորիդայից մինչև Կալիֆորնիա, ինչպես նաև ամբողջ կիսագնդում»[2]։ Այս դատողությունները կայացվել են եվրոպացիների կողմից, ովքեր տեսնում էին իսպանացիներին իբրև ավելի ցածր համեմատած եվրոպական այլ մշակույթներին։
Միացյալ Նահանգներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
20-րդ դարի սկզբին անգլո-ամերիկացիները օգտագործում էին էվգենիկան որպես հիմք ԱՄՆ-ում իրենց իսպանաֆոբիայի համար։ Էվգենիստ Չարլզ Գյոթեի աջակցությամբ իսպանաֆոբիան դարձավ քաղաքական խնդիր[3]։ «Մեկ այլ հանգամանք, ըստ պատմաբան Դեյվիդ Ջ. Վեբերի, որը ձևավորեց անգլոամերիկացիների իսպանաֆոբիայի խորությունը, դա այն աստիճանն էր, որով նրանք տեսնում էին իսպանացիներին և լատինոամերիկացիներին որպես խոչընդոտ նրանց հավակնություններին»[2]
Հիսպանաֆոբիայի ձևերը ժամանակակից Միացյալ Նահանգներում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
"Պաշտոնական անգլերեն"[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սոցիոլոգները որպես ժամանակակից իսպանաֆոբիայի վառ օրինակ են բերում «Պաշտոնական անգլերենը» կամ միայն անգլերեն շարժումը՝ իսպանաֆոբ կատակների և դիսկուրսի հետ միասին[4]։ «Պաշտոնական անգլիական շարժումը» քննադատության է ենթարկվել, քանի որ նրա զանգվածային գրավչությունն այնքան էլ կապված չէ որևէ չափելի օգուտի հետ, որը կարող է հանգեցնել երկլեզու կրթության և այլ երկլեզու ծառայությունների վերացմանը։ Ավելի շուտ, դրա գրավչությունը պայմանավորված է այն փաստով, որ «մարդու լեզվի կարգավիճակի հետ կապված մարտահրավերները սովորաբար առաջացնում են ազգային ինքնության և խմբային արժեքի վերաբերյալ խորը զգացումներ»[5]։
Ներգաղթի հակասություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2006 թվականին Արիզոնա նահանգի գլխավոր դատախազ Թերի Գոդարդը և ԱՄՆ դատախազ Փոլ Չարլթոնը բողոք-նամակ ուղարկեցին Հաղորդակցության դաշնային հանձնաժողովի նախագահ Քևին Մարտինին պատասխան ռադիոհաղորդավար Բրայան Ջեյմսի հետևյալ մեկնաբանությունների.
|
|
Մենք դա կանվանենք «Ներգաղթի ռուլետկա», այն, ինչ մենք կանենք, պատահականորեն ամեն շաբաթ ընտրենք մեկ գիշեր, որտեղ կսպանենք ով անցնի սահմանը։ Անցեք այնտեղ և մեռնեք։ Դուք պետք է որոշեք՝ դա ձեր հաջողակ գիշերն է, թե ոչ։ Կարծում եմ, որ դա ավելի զվարճալի կլիներ[6] |
|
Ելույթն անվանելով «վտանգավոր և բոլորովին անպատասխանատու որևէ մեկի համար»՝ Գոդարդը և Չարլթոնը մտահոգություն հայտնեցին, որ այն կհանգեցնի բռնության այն նահանգում, որտեղ անօրինական ներգաղթի շուրջ հակամարտությունն ավելի ու ավելի է թեժանում[7]։ Ռադիոյի հաղորդավարն ասաց, որ արտահայտությունները «երգիծական» էին, իսկ ռադիոկայանը՝ KFYI, նշեց, որ Ջեյմսը պրակտիտանտ էր և մշտական աշխատակից չէր[8]։
Նյու Ջերսի նահանգի ինտերնետային ռադիոհաղորդավար, սպիտակ գերակայությանն աջակից և դատապարտված հանցագործ Հալ Թերները հեռարձակում էր իր տանից և անում էր նմանատիպ արտահայտություններ, որոնցից մի քանիսը տեղադրվել էին Անտի-զրպարտության լիգա կատեգորիայի տակ որպես ծայրահեղականություն։ 2006 թվականի ապրիլի 1-ին Թերներն ասաց.
|
|
Մարդկային մսի այս կեղտոտ, հիվանդություններով լի, երկոտանի պարկերը չափազանց հիմար են հավատալու համար... Պարզապես մտածեք, Ամերիկա, եթե մենք նրանցից բավականաչափ բերենք այստեղ, նրանք կարող են Ամերիկայի հետ անել հենց այն, ինչ արեցին Մեքսիկայի հետ։ Մեր ամբողջ երկիրը վերածեք հանցագործությամբ հեղեղված, թմրանյութով վարակված... Այս մարդիկ ենթամարդկային են։ Ես կցանկանայի, որ մարդիկ, ովքեր ունեն զենքեր, օգտագործեին դրանք ամբոխի վրա ապրիլի 10-ին 2006 թվականի Միացյալ Նահանգների ներգաղթի բարեփոխումների բողոքի ցույցերի ժամանակ։ Ես ջատագովում եմ, որ այդ զավթիչները սպանվեն իրենց իսկ հանրահավաքների ժամանակ[9] |
|
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Horwitz, Tony (2006 թ․ հուլիսի 9). «Immigration — and the Curse of the Black Legend». New York Times. էջ WK13. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Weber, David J. (February 1992). «The Spanish Legacy in North America and the Historical Imagination» (PDF). The Western Historical Quarterly. Utah State University. The Western History Association. 23 (1): 5–24. doi:10.2307/970249. JSTOR 970249. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ Jurado Chair, Kathh (2008). Alienated Citizens: "Hispanobobia" and the Mexican Im/Migrant Body. Michigan. էջեր 25–26.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ Zentella, A.C. (1997). «L'hispanophobie du mouvement pour l'anglais officiel aux Etats-Unis» [The Hispanophobia of the Official English movement in the US.]. International Journal of the Sociology of Language (ֆրանսերեն). Berlin: De Gruyter (127): 71–86. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին – via Refdoc.
- ↑ Citrin, Jack; Reingold, Beth; Walters, Evelyn; Green, Donald P. (September 1990). «The 'Official English' Movement and the Symbolic Politics of Language in the United States». The Western Political Quarterly. University of Utah. Western Political Science Association. 43 (3): 535–559. doi:10.2307/448703. JSTOR 448703.
- ↑ «Officials: Radio host's call to kill border crossers dangerous». KVOA. Associated Press. 2006 թ․ ապրիլի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին.
- ↑ «Radio host dismisses his call to shoot illegal immigrants as 'satirical'». CNN. Turner Broadcasting System, Inc. 2006 թ․ ապրիլի 11. էջ 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին.
- ↑ «Radio host dismisses his call to shoot illegal immigrants as 'satirical'». CNN. Time Warner Company. 2006 թ․ ապրիլի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին.
- ↑ «Anti-Defamation League». 2006 թ․ ապրիլի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 6-ին.