Հերման Շտաուդինգեր

Հերման Շտաուդինգեր; գերմ.՝ Hermann Staudinger
Ծնվել է	մարտի 23, 1881[…]; Վորմս, Հեսսենի մեծ դքսություն, Գերմանական միություն
Մահացել է	սեպտեմբերի 8, 1965 (84 տարեկան); Ֆրայբուրգ իմ Բրայսգաու, Բադեն-Վյուրթեմբերգ, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն
Քաղաքացիություն	Գերմանիա
Մասնագիտություն	քիմիկոս, ճարտարագետ և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Ֆրայբուրգի համալսարան, Կարլսրուեի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոց և Ստրասբուրգի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիկական քիմիա
Անդամակցություն	Լեոպոլդինա, Հայդելբերգի գիտությունների ակադեմիա և Բավարիական գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Հալլե-Վիտենբերգի համալսարան և Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոց
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն
Գիտական ղեկավար	Դանիել Վորլանդեր
Եղել է գիտական ղեկավար	Լեոպոլդ Ռուժիչկա
Հայտնի աշակերտներ	Լեոպոլդ Ռուժիչկա
Պարգևներ	Ռուդոլֆ Դիզելի մեդալ Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ Emil-Fischer Medal? և Fresenius Prize?
Ամուսին(ներ)	Մագդա Ստաուդինգեր և Dora Staudinger?
	Hermann Staudinger Վիքիպահեստում

Հերման Շտաուդինգեր (գերմ.՝ Hermann Staudinger, մարտի 23, 1881(1881-03-23)^[1]^[2]^[3]^[…], Վորմս, Հեսսենի մեծ դքսություն, Գերմանական միություն - սեպտեմբերի 8, 1965(1965-09-08)^[4], Ֆրայբուրգ իմ Բրայսգաու, Բադեն-Վյուրթեմբերգ, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն), գերմանացի քիմիկոս (ԳՖՀ), բարձր մոլեկուլային միացությունների քիմիայի հիմնադիրներից։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սովորել է Հալլեի և Մյունխենի համալսարաններում, Դարմշտադի բարձրագույն տեխնոլոգիական դպրոցում։ Եղել է Կարլսրուեի բարձրագույն տեխնիկական դպրոցի (1908-1912 թթ.), Ցյուրիխի ֆեդերալ դպրոցի (1912-1926 թթ.) և Ֆրայբուրգի համալսարանի պրոֆեսոր (1926-1951 թթ.)։

1940 —1956 թվականներին՝ Բարձրամոլեկուլային միացությունների քիմիայի պետական ինստիտուտի տնօրեն։

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիտական աշխատանքները հիմնականում վերաբերում են բարձրամոլեկուլային միացությունների քիմիային։ Սինթեզել է առաջին կետենը՝ երկֆենիլկետենը (1905 թ.), ուսումնասիրել իզոպրենի, բուտադիենի, ալիֆատիկ երկազոմիացությունների ստացման եղանակները։ Առաջարկել է (1919 թ.) եռֆենիլֆոսֆինիմինի առկայությամբ կարբոնիլ խմբի թթվածնի ատոմը իմին խմբով փոխարինելու մեթոդ (Շտաուդինգերի ռեակցիա)։ Ապացուցել է, որ պոլիմերները բաղկացած են մեծ մոլեկուլներից՝ մակրոմոլեկուլներից (տերմինն առաջարկել է Շտաուդինգերը), որոնց ատոմներն իրար միացած են կովալենտ կապերով։ Առաջ է քաշել մակրոմոլեկուլների շղթայական կառուցվածքի տեսությունը, որը հետագայում լրացրեց ճյուղավորված մակրոմոլեկուլներ և եռաչափ պոլիմերային ցանց հասկացություններով։ Բացահայտել է պոլիմերի մոլեկուլային զանգվածի և նրա լուծույթի մածուցիկության կապը, մշակել մոլեկուլային զանգվածի որոշման, այժմ տարածված, մածուցիկաչափական մեթոդը։

1953 թվականի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր է։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Nobelprize.org — Nobel Foundation.
↑ The Nobel Prize in Chemistry 1953 — Nobel Foundation.
↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 577)։

[_c8b74ea8b1ff269c-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_94f1fee1aada8a6e-2] 2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica

[_02bd2d2359e0a5ef-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_edf63643ceca39a4-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Nobelprize.org — Nobel Foundation.

[_1f4bceaedd0fe25b-5] The Nobel Prize in Chemistry 1953 — Nobel Foundation.

[_91240182028fc537-6] Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]